Τα 10 Καλύτερα Μονοπλάνα όλων των εποχών: Απόλαυση χωρίς μοντάζ

Η κυκλοφορία του μπιτάτου βερολινέζικου θρίλερ-μονοπλάνο «Victoria» μάς δίνει την ευκαιρία να επιλέξουμε τις δέκα καλύτερες κινηματογραφικές στιγμές που… αχρήστευσαν τη μονταζιέρα. Μια δεκάδα δεξιοτεχνικών πλάνων-σεκάνς που διαρκούν από λίγα λεπτά μέχρι μιάμιση ώρα!

10. Snake Eyes (1998, 12.30")

Το είχε κάνει τόσο στην «Απατηλή Λάμψη της Ματαιοδοξίας» (1990) όσο και στην «Υπόθεση Καρλίτο» (1993), αλλά εδώ ο Μπράιαν ντε Πάλμα ξεπέρασε τον εαυτό του. Ο Αμερικανός βιρτουόζος συνθέτει μια σπιντάτη εναρκτήρια σεκάνς γνωριμίας με τον μπάτσο πρωταγωνιστή του, τον οποίο ερμηνεύει ο Νίκολας Κέιτζ, και το διεφθαρμένο περιβάλλον του. Από μια τηλεοπτική οθόνη τρυπώνουμε στα παρασκήνια ενός ρινγκ, σε μια ιλιγγιώδη περιπλάνηση στον υπόκοσμο της Ατλάντικ Σίτι η οποία πήγε τη χρήση steadicam μια δεκαετία μπροστά. Δυστυχώς, όμως, η ταινία βγαίνει νοκ-άουτ αμέσως μετά το πρώτο εκπληκτικό δωδεκάλεπτο.

9. Εξιλέωση (2007, 5΄)

Η παράνοια του πολέμου σε ένα πλάνο άψογα χορογραφημένο από τον Λονδρέζο σκηνοθέτη Τζο Ράιτ. Ο Τζέιμς ΜακΑβόι περιφέρεται στην παραλία της Δουνκέρκης, όπου οι ηττημένες βρετανικές δυνάμεις περιμένουν τα πλοία που θα τους μεταφέρουν στην πατρίδα. Απελπισία, τρέλα, παράδοση, και αλκοόλ, σε ένα πεσιμιστικό οπτικό παραλήρημα που χρειάστηκε 1.300 κομπάρσους και την αφρόκρεμα της βρετανικής σκηνογραφίας για να πραγματοποιηθεί.

8. Τα Παιδιά των Ανθρώπων (2006, 4΄)

Οι Μεξικανοί πρέπει να παρατήσουν την τεκίλα και να κάνουν το σινεμά εθνικό τους προϊόν. Ο μαέστρος Αλφόνσο Κουαρόν (δεν χωρούσε και το «Gravity» στη λίστα) και ο φωτογράφος Εμάνουελ Λουμπέζκι (τρίτο σερί Όσκαρ φέτος) απέλυσαν τους εφετζήδες για να φτιάξουν ένα ειδικό όχημα με ειδική ράγα που έδινε στην κάμερα τη δυνατότητα να κάνει πλήρη περιστροφή στο εσωτερικό του. Το αποτέλεσμα; Ένα ανεπανάληπτο σεμινάριο αμοντάριστης δράσης… δωματίου.

7. Τα Καλά Παιδιά (1990, 3΄)

Μόνον ο Σκορσέζε θα τα κατάφερνε τόσο καλά. Ένα τρίλεπτο πλάνο-σεκάνς φτάνει για να περιγράψει την αίγλη που σου προσφέρει απλόχερα ο τρόμος των άλλων. Όλες οι πόρτες ανοίγουν μαγικά καθώς ο Ρέι Λιότα και η Λορέιν Μπράκο μπαίνουν από την έξοδο κινδύνου του κλαμπ «Copacabana». Και ο Αμερικανός δεξιοτέχνης είναι αυτός που ξεκλειδώνει κάθε δημιουργική δυσκολία για να φτιάξει ένα ρέον, στιλάτο, αψεγάδιαστο μονοπλάνο που έμεινε στην ιστορία.

6. Γουικέντ (1967, 7.30")

Ο συνήθως παρορμητικός Ζαν-Λικ Γκοντάρ συνθέτει εδώ (κόντρα στην αγαπημένη του ελεύθερη κινηματογραφική φόρμα) ένα σφιχτά χορογραφημένο μονοπλάνο-κομψοτέχνημα. Ένα μοναδικό τράβελινγκ χιλιομέτρων που περιγράφει την προσπάθεια του ζευγαριού Μιρέιγ Νταρκ - Ζαν Γιαν να περάσουν με το κάμπριό τους μέσα από τη ζούγκλα του γαλλικού μικροαστισμού. Ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό φτιαγμένο πάνω στην άσφαλτο, το οποίο απεικονίζει μια χώρα παραδομένη στον κομφορμισμό.

5. Επάγγελμα Ρεπόρτερ (1975, 7΄)

Ο Τζακ Νίκολσον ξαπλώνει στο κρεβάτι, δίνοντας το σύνθημα στην κάμερα να ξεκινήσει μια από τις πιο ακανόνιστες πορείες στην ιστορία της. Το «πέρασμα» μέσα από τα κάγκελα του φτηνού ξενοδοχείου, μια εκτός κάδρου δολοφονία, η αλληγορική βόλτα της κάμερας στον άγονο ισπανικό νότο και η επιστροφή της στον τόπο του εγκλήματος όπου η γυναίκα του ρεπόρτερ θα ξεστομίσει το «δεν τον γνώρισα ποτέ». Η αντονιονική δεξιοτεχνία συμπυκνωμένη.

4. Το Άγγιγμα του Κακού (1958, 3.20")

Ποια drone και πράσινα άλογα… Περισσότερο από μισό αιώνα πριν, ο θεμελιωτής του μοντέρνου σινεμά Όρσον Γουέλς έκανε με μόνον με ένα γερανό «παπάδες». Ξεκινά την ταινία του με ένα ζουμ άουτ από τον εκρηκτικό μηχανισμό που κρατά κάποιος στα χέρια και στη συνέχεια πυροδοτεί ένα συναρπαστικό κινηματογραφικό παιχνίδι ανάμεσα στο παγιδευμένο αμάξι και το πρωταγωνιστικό ζευγάρι. Γνωριμία με τους χαρακτήρες, αυθεντική μεξικανική ατμόσφαιρα, αδρεναλίνη από το πρώτο λεπτό και χορογραφία ακριβείας. Όλα σε ένα πλάνο.

3. Η Θηλιά (1948, 10΄)

Είναι η στιγμή που ο χιτσκοκικός περφεξιονισμός φτάνει στο απόγειό του. Στην πρώτη έγχρωμη ταινία της καριέρας του, ο Βρετανός σκηνοθέτης αντί να εκμεταλλευτεί τον εύκολο εντυπωσιασμό του Technicolor, επιλέγει να πειραματιστεί με τη φόρμα. Στήνει ένα θρίλερ δωματίου με πλάνα διάρκειας επτά με δέκα λεπτών (για τόσο έφτανε τότε ένα καρούλι φιλμ), τα ενοποιεί με περίτεχνα τρικ και φτιάχνει ένα φαινομενικά αμοντάριστο φιλμ που σφίγγει τον θεατή σαν θηλιά.

2. Είμαι η Κούβα (1964, 3.30")

Ποτέ άλλοτε ένα προπαγανδιστικό φιλμ δεν είχε το στιλ, τη φινέτσα και τον πειραματικό οίστρο αυτού του σοβιετο-κουβανέζικου εικαστικού αριστουργήματος. Ο Μιχαήλ Καλατόζοφ στάλθηκε στην Καραϊβική για ένα ταξικό σχόλιο, αλλά προτίμησε την κινηματογραφική επανάσταση. Η σκηνή στην ταράτσα του ξενοδοχείου της Αβάνας, όπου γλεντά η ξενόφερτη πλουτοκρατία, αποτελεί ένα από τα θαύματα της 7ης Τέχνης, η τεχνοτροπία του οποίου παραμένει μερικώς ανεξήγητη.

1. Ρώσικη Κιβωτός (2002, 100΄)

Ο ύμνος του Αλεξάντερ Σοκούροφ στην τσαρική παράδοση μετατρέπεται σε ένα ανεπανάληπτο εγχείρημα στην ιστορία του σινεμά. Ταινία-μονοπλάνο που «ζωντανεύει» το περίφημο Μουσείο του Ερμιτάζ, στις αίθουσες του οποίου αναβιώνουν 300 χρόνια ρωσικής ιστορίας. Είναι απόλαυση το πώς ο Σοκούροφ χορεύει σε μεθυστικούς κινηματογραφικούς ρυθμούς με το παρελθόν της χώρας του σε ένα μοναδικό αμοντάριστο επίτευγμα.