Ταινία της εβδομάδας και μια από τις καλύτερες ολόκληρης της σεζόν, το «Μακριά Από τους Ανθρώπους» του Νταβίντ Ελοφέν διασκευάζει ένα σύντομο διήγημα του Αλμπέρ Καμί με φόντο την εξεγερμένη Αλγερία του 1954. Στην ταινία, η οποία συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Βενετίας, πρωταγωνιστούν οι Βίγκο Μόρτενσεν και Ρεντά Καντέμπ.
Γιατί μεσολάβησαν εφτά ολόκληρα χρόνια από την πρώτη («Nos Retrouvailles») έως τη δεύτερη ταινία σας;
Έβαλα μπροστά το «Μακριά Από τους Ανθρώπους» αμέσως μετά, αλλά να βρεις χρήματα στη Γαλλία για μια ταινία που μιλάει, έστω και έμμεσα, για τον πόλεμο στην Αλγερία δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα. Υπήρξαν και προβλήματα με τον παραγωγό μου, οπότε το σχέδιο καθυστέρησε υπερβολικά. Δεν ήθελα φυσικά να το εγκαταλείψω και στο ενδιάμεσο έγραψα το σενάριο για το «L’ Affaire SK1», ένα αστυνομικό θρίλερ του Φρεντερίκ Τελιέ, το οποίο βγήκε στις αρχές του χρόνου στις αίθουσες.
Πως αποφασίσατε να μεταφέρετε στην οθόνη ένα τόσο μικρό σε έκταση και μάλλον αντικινηματογραφικό διήγημα;
Η ιστορία της «Φιλοξενίας» με συγκίνησε πολύ όταν την πρωτοδιάβασα, αλλά άρχισα να σκέφτομαι την κινηματογραφική μεταφορά της πολύ αργότερα. Πρόκειται για ένα διήγημα 12 σελίδων, το οποίο ρίχνει όλο το βάρος του στο χαρακτήρα του Νταρί, του Γάλλου δασκάλου που μεταφέρει τον Αλγερινό αιχμάλωτο στην κοντινή πόλη για να δικαστεί. Στο σενάριο προσπάθησα να αναπτύξω το χαρακτήρα του Μοχάμεντ, ο οποίος στο διήγημα δεν έχει καν όνομα, κι όταν ένιωσα πως το ενδιαφέρον μοιράζεται ανάμεσα σε δυο ήρωες και δεν αφορά αποκλειστικά τον Νταρί, τότε ένιωσα σίγουρος για τη μεταφορά του. Πρόσθεσα κάποια στοιχεία για το παρελθόν και των δυο τους, για τους λόγους που ο Μοχάμεντ διέπραξε το φόνο, λιτές, αλλά κατά τη γνώμη μου ουσιαστικές πληροφορίες. Νομίζω πως έμεινα πιστός στο πνεύμα του Καμί, αφηγήθηκα όμως μια διαφορετική ιστορία.
Το φιλοσοφικό πνεύμα του υπαρξισμού δεν χάνεται, αν και το κυρίαρχο θέμα της ταινίας είναι η συνεννόηση μεταξύ δυο εντελώς διαφορετικών ανθρώπων.
Η ταινία αφορά πρωτίστως μια δύσκολη φιλία, η οποία ξεπερνά τη μισαλλοδοξία που γεννούν οι πολιτιστικές, θρησκευτικές και εθνικές αντιθέσεις. Μιλάει για το πόσο επίπονο - όχι όμως αδύνατο - είναι να συναντήσεις «στη μέση του δρόμου» κάποιον διαφορετικό από εσένα διαβάτη και να μπορέσετε να κινηθείτε σε μια κοινή πορεία.
Στην ταινία η κοινή πορεία των δυο πρωταγωνιστών αφορά στην άγονη, ορεινή Αλγερία του 1954, τα γυρίσματα, όμως, έλαβαν χώρα στο Μαρόκο.
Οι αρχές της Αλγερίας μας έδωσαν σχετικά εύκολα το ΟΚ για να γυρίσουμε εκεί, αλλά μακριά από τις μεγάλες πόλεις τα πράγματα ήταν πραγματικά επικίνδυνα. Γυρίσαμε κάποια εσωτερικά στη Γαλλία, αλλά όλα τα εξωτερικά έγιναν στο Μαρόκο, στα σύνορα με την Αλγερία όπου το φυσικό σκηνικό είναι παρόμοιο. Οι χώροι έχουν μεγάλη σημασία στην ταινία και ήθελα να μείνουμε πάση θυσία πιστοί στην κινηματογράφησή τους.
Ένα επιπλέον σημαντικό ρεαλιστικό στοιχείο είναι ο γαλλόφωνος Βίγκο Μόρτενσεν. Πως τον επιλέξατε για πρωταγωνιστή;
Η αρχική ιδέα μου ήταν να μην ερμηνεύσει τον Νταρί Γάλλος ηθοποιός, αλλά κάποιος ξένος, ίσως Ισπανός σαν κι εμένα, για να τονιστεί η έννοια του εξόριστου την οποία κουβαλά ο ήρωας. Είχα δει τον Βίγκο Μόρτενσεν να μιλάει εξαιρετικά ισπανικά στο «Κάπτεν Αλατρίστε» και επειδή όταν έγραφα το σενάριο σκεφτόμουν την ταινία σαν ένα εναλλακτικό γουέστερν, είχα κάθε λόγο να κρατάω αυτόν στο νου μου ως ιδανικό, αλλά φανταστικό πρωταγωνιστή. Όταν το ανέφερα στον παραγωγό, με ένα «δυστυχώς, όμως, δεν μιλάει γαλλικά» κι εκείνος με διέψευσε γελώντας, δεν πίστευα στ’ αυτιά μου.
Ήταν δύσκολο να τον κάνετε να δεχτεί το ρόλο;
Του έστειλα αμέσως το σενάριο κι εκείνος, αφού μου είπε πως το βρήκε πολύ ενδιαφέρον, ζήτησε να δει την πρώτη μου ταινία. Κατόπιν συζητήσαμε δυο τρεις φορές πάνω στο χαρακτήρα του Νταρί και έδωσε το τελικό ΟΚ.
Αναφέρατε το γουέστερν ως κινηματογραφικό είδος στο οποίο το «Μακριά Από τους Ανθρώπους» έχει πολλές άμεσες αναφορές. Ποια είναι τα δικά σας αγαπημένα γουέστερν;
Μου αρέσουν τα ουμανιστικά γουέστερν του Άντονι Μαν, ενώ από τα σχετικά πρόσφατα οι «Τρεις Ταφές του Μελκιάδες Εστράδα» του Τόμι Λι Τζόουνς και το αυστραλέζικο «Proposition». Έχω γενικά μια προτίμηση στα αντιηρωικά γουέστερν, όπως αυτά του Πέκινπα και του Ίστγουντ, ή «Το Μεγάλο Ανθρωπάκι», τα οποία υπονομεύουν το χολιγουντιανό μύθο της κατάκτησης της Δύσης. Κάτι που ως ένα σημείο ισχύει και για το «Μακριά Από τους Ανθρώπους», το οποίο διαπραγματεύεται το δικό μας γουέστερν μύθο. Την ευρωπαϊκή διάθεση «εκπολιτισμού» του Τρίτου Κόσμου, μια αποικιοκρατική λογική η οποία κατοικεί ακόμα στη γαλλική και όχι μόνο εθνική συνείδηση.
Περισσότερες πληροφορίες
Μακριά Από Τους Ανθρώπους
Το 1954, σε ένα απομονωμένο χωριό της Αλγερίας, ένας Γάλλος δάσκαλος αναλαμβάνει να συνοδεύσει έναν ντόπιο ο οποίος κατηγορείται για φόνο ως την κοντινή πόλη για να δικαστεί.
