Με τις αβέβαιες συνθήκες να υποχρεώνουν το θεσμό να μετακομίσει στη δική του ψηφιακή πλατφόρμα, το 11ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου (16-26/10) αποζημιώνει για την απουσία διά ζώσης προβολών, με τη διάθεση 151 φιλμ από όλο τον κόσμο χωρίς χρέωση, αποκλειστικά για τους κατοίκους Ελλάδας. Ανάμεσά τους βρίσκονται ριζοσπαστικά νέα φιλμ σε πανελλαδική πρεμιέρα, παλαιότερα σε αποκατεστημένες κόπιες, αλλά και πληθώρα ξεχωριστών αφιερωμάτων σε ιδιοσυγκρασιακούς δημιουργούς.
Το γένος Λαβ Ντίαζ
Στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ συμμετέχουν φέτος εννέα ταινίες. Ανάμεσά τους, το βλέμμα τραβά αμέσως εκείνη του αιρετικού Λαβ Ντίαζ. Διάσημος για τα πολύωρα φιλμ του, ο Φιλιππινέζος σκηνοθέτης αυτήν τη φορά παραδίδει το διάρκειας μόλις… δυόμισι ωρών ασπρόμαυρο «Γένος Παν», το οποίο απέσπασε βραβείο σκηνοθεσίας στο πρόσφατο Φεστιβάλ Βενετίας (τμήμα «Ορίζοντες»). Η υπόθεση της ταινίας αφορά τρεις παράνομους ανθρακωρύχους, οι οποίοι έπειτα από μήνες σκληρής δουλειάς φλερτάρουν με την παράνοια, όταν επιστρέφουν σε ένα μέρος που μοιάζει με την πατρίδα τους, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι πράγματι είναι.
Στο διεθνές διαγωνιστικό ξεχωρίζουμε ακόμα το επίσης ασπρόμαυρο «Το Σύννεφο στο Δωμάτιό της» (Ζενγκ Λου) από την Κίνα, το οποίο κατέκτησε το μεγάλο βραβείο στο φεστιβάλ του Ρότερνταμ, αλλά και το βραβευμένο στο Σάντανς ντοκιμαντέρ «Epicentro» (Ουμπέρ Σοπέρ), το οποίο σκιαγραφεί το πορτρέτο της σύγχρονης Κούβας.
Focus σε ακατάτακτους δημιουργούς
Τα αφιερώματα ανέκαθεν αποτελούσαν πηγή σπουδαίων ανακαλύψεων στο Πρωτοποριακό, κάτι που επαληθεύεται με τις φετινές επιλογές. Γιατί θα έχετε τη σπάνια ευκαιρία να εντρυφήσετε, για παράδειγμα, στο εικονοκλαστικό σύμπαν του Μπερτράν Μαντικό. Ο Γάλλος auteur, ο οποίος δημιούργησε τους δικούς του φανατικούς οπαδούς στην Ελλάδα με την κυκλοφορία των αταξινόμητων και αριστουργηματικών «Άγριων Αγοριών» (2017), έχει στη φιλμογραφία του έναν σημαντικό αριθμό ταινιών μικρού και μεσαίου μήκους, 17 από τις οποίες παρουσιάζονται στο φεστιβάλ. Στις περισσότερες πρωταγωνιστεί η μούσα του Μαντικό Ελίνα Λόουενσον, με ενδεικτικές τις «Προϊστορικό Καμπαρέ» (2013) και «Αποκάλυψη Μετά» (2018).
Ακόμα, προτείνουμε ανεπιφύλακτα να καταδυθείτε στο σινεμά του Οτάρ Ιοσελιάνι, μέσα από τις οκτώ ταινίες που εξασφάλισε η διοργάνωση, όπως τα «Ήταν Ένας Τραγουδιστής Κότσυφας» (1970) και «Οι Ευνοούμενοι του Φεγγαριού» (1984), τα οποία αναδεικνύουν τη σπάνια αθωότητα και ανθρωπιά που χαρακτήριζαν τη σκηνοθεσία του Γαλλογεωργιανού καλλιτέχνη.
Τα must-see του αφροαμερικανικού σινεμά
Την ανάγκη να δοθεί η δέουσα προσοχή στις ταινίες που ανήκουν σε Αφροαμερικανούς δημιουργούς, οι οποίοι μέχρι σήμερα υπήρξαν σαφώς παραγνωρισμένοι, επιχειρεί να καλύψει το σχετικό αφιέρωμα του φεστιβάλ, που απαρτίζεται από σχεδόν 20 επιλογές. Ανάμεσά τους βρίσκεται το ανεπανάληπτο «Σφαγέας Προβάτων» (1968) του Τσαρλς Μπαρνέτ, ενός κινηματογραφιστή ο οποίος κατέγραψε με αφοπλιστικό ρεαλισμό την πραγματικότητα στο γκέτο του Γουάτς στο Λος Άντζελες. Τη γειτονιά που έχει ζήσει διαδοχικές εξεγέρσεις των κατοίκων της, ως αποτέλεσμα της δολοφονικής αστυνομικής βίας που καλούνταν να αντιμετωπίσουν.
Υπάρχει ακόμα το blaxploitation «Γκάντζα & Χες» (Μπιλ Γκαν, 1973), το «Χάνοντας το Έδαφος» (1982) της Καθλίν Κόλινς, μιας από τις πρώτες ταινίες που υπέγραψε Αφροαμερικανίδα, αλλά και ένα πρόσφατα ανακαλυφθέν διαμάντι του Λάρι Κλαρκ. Ο Αφροαμερικανός σκηνοθέτης, ο οποίος συμπτωματικά μοιράζεται το ίδιο ονοματεπώνυμο με τον δημιουργό του «Kids» (1995), πριν από 20 χρόνια παρέδωσε ένα αιχμηρό ντοκιμαντέρ. Στο «Όπως από Πάνω, Έτσι κι από Κάτω» (1973), ο Κλαρκ έστρεψε το φακό του στις οδομαχίες του Λος Άντζελες και τις φυλετικές συγκρούσεις, μέσα από τις εμπειρίες ενός βαθιά πολιτικοποιημένου πεζοναύτη.
Τετ-α-τετ με τον Χάρμονι
Το προαναφερθέν «Kids» δεν θα είχε την ακλόνητη δύναμή του, αν εκτός από τη νευρώδη σκηνοθεσία του Κλαρκ δεν υπήρχαν οι πρωτότυπες σεναριακές ιδέες του νεαρού τότε Χάρμονι Κορίν. Ένας δημιουργός που σταθερά παραδίδει φιλμ δίχως ίχνος κομφορμισμού, πάντα με ποπ πινελιές, περιθωριακούς ήρωες και μερικές αξέχαστες σκηνές, παρουσιάζεται στο φεστιβάλ μέσα από τις τρεις τελευταίες ταινίες του: «Σαβουρογάμηδες» (2009), «Spring Breakers» (2012) και «Ο Παραλίας» (2019). Αν πρέπει να διαλέξετε μόνο μία ταινία για να δείτε, επιλέξτε κατευθείαν το «Spring Breakers». Όχι επειδή πρωταγωνιστούν οι Τζέιμς Φράνκο και Σελένα Γκόμεζ, αλλά για την καλύτερη κινηματογραφική χρήση του «Everytime» της Μπρίτνεϊ Σπίαρς που θα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε.
Ελληνικό «φανταστικό» σινεμά
Τις πολυσχιδείς πτυχές των εγχώριων ταινιών που ανήκουν στο σινεμά του φανταστικού θέλει να φέρνει στο προσκήνιο το φεστιβάλ, μέσα από 11 προσεκτικά επιλεγμένες ταινίες καταξιωμένων σκηνοθετών. Από το «Όνειρο του Σκύλου» (2005) του Άγγελου Φραντζή –μην περιμένετε... πενιές αντίστοιχες της «Ευτυχίας»– μέχρι το cult «Καμία Συμπάθεια για το Διάβολο» (1997, Δημήτρης Αθανίτης), κι από το ονειρικό νουάρ «Η Νύχτα με τη Σιλένα» (1986, Δημήτρης Παναγιωτάτος) μέχρι το κλειστοφοβικό ντεμπούτο του Νίκου Νικολαΐδη «Ευρυδίκη ΒΑ 2037» (1975), το αφιέρωμα συγκεντρώνει μερικές από τις πιο ιδιαίτερες στιγμές του ελληνικού κινηματογράφου. Δεν προσπερνάμε φυσικά και τις πιο διασκεδαστικές επιλογές, όπως τα αγαπημένα «Ο Δράκουλας των Εξαρχείων» (Νίκος Ζερβός, 1983) και το αξεπέραστο «Η Επίθεση του Γιγαντιαίου Μουσακά» (Πάνος Χ. Κούτρας, 1999).
Αποκατεστημένα διαμάντια
Όσοι δεν είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν στη μεγάλη οθόνη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, συνοδεία της Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ, την πρώτη άδουσα και ηχητική ταινία του ελληνικού σινεμά, τώρα μπορούν να επανορθώσουν. Οι «Απάχηδες των Αθηνών» (Δημήτρης Γαζιάδης, 1930) προβάλλονται στο πλαίσιο της ενότητας των αποκατεστημένων φιλμ, η οποία περιλαμβάνει κι άλλα σπουδαία φιλμ. Όπως την «Ατιμασμένη Παρθένα» («Outrage», 1950) της Άιντα Λουπίνο, μιας εξαιρετικής σκηνοθέτιδας, η οποία παράλληλα εργάστηκε ως ηθοποιός και με μόλις πέντε ταινίες άφησε ανεξίτηλο στίγμα στην έβδομη τέχνη.
Τέλος, μη χάσετε την ιδανική για μεταμεσονύκτια προβολή ταινία τρόμου «Τα Τρία Πρόσωπα του Σατανά» (1963). Το giallo κομψοτέχνημα, με το μαέστρο του είδους Μάριο Μπάβα να βρίσκεται πίσω από την κάμερα, καταφέρνει να μεταδώσει δυνατές ανατριχίλες μέσα από την εφιαλτική διασκευή τριών ιστοριών των Άντον Τσέχοφ, Αλεξέι Τολστόι και Γκι Ντε Μοπασάν.
Άχαστα masterclasses
Όπως οι προβολές του φεστιβάλ διεξάγονται διαδικτυακά, έτσι και τα φετινά masterclasses θα μας «καρφώσουν» στις θέσεις μας στο σπίτι. Ο Βρετανός σκηνοθέτης Άντριου Κέτινγκ (18/10) και η ντοκιμαντερίστρια Τζέιν Γκάμπριελ (22/10) θα μιλήσουν για το έργο τους με αφορμή το σχετικό αφιέρωμα στη φιλμογραφία τους. Την αμέσως επόμενη ημέρα οφείλουμε να δώσουμε διαδικτυακό «παρών», καθώς στις οθόνες μας θα εμφανιστεί ο Λάρι Κλαρκ, για να περιγράψει πώς ένα τόσο σημαντικό φιλμ σαν το «Όπως από Πάνω, Έτσι κι από Κάτω» έμεινε για δεκαετίες στην αφάνεια. Σημειώστε δε πως κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ θα γίνουν πολλές ζωντανές συζητήσεις και συνεντεύξεις με τους δημιουργούς, πάντα ανοιχτές και δωρεάν στο κοινό. Το αναλυτικό πρόγραμμα και όσες πληροφορίες χρειάζεστε θα βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα του φεστιβάλ.
