Μία δεκαετία μετά την πρεμιέρα του, επιστρέφει ως επανέκδοση το εγκεφαλικό περιπετειώδες θρίλερ του διάσημου σκηνοθέτη, το οποίο έρχεται στις αίθουσες ελάχιστες εβδομάδες πριν από το πολυαναμενόμενο «Tenet». Μάλιστα, πλάνα από τη νέα ταινία του Νόλαν θα αποκαλυφθούν στις προβολές του «Inception», το οποίο εξακολουθεί μέχρι σήμερα να προκαλεί ντόρο.
Δεν θα προσποιηθώ ότι θυμάμαι πού ακριβώς βρισκόμουν όταν είδα για πρώτη φορά το «Inception», αυτό που ξέρω όμως είναι πως όταν τελείωσε, ένιωθα βέβαιος πως είχα μόλις δει κάτι ιστορικό. Κι αυτό δεν επιβεβαιώνεται μόνο από το γεγονός πως συζητάμε ακόμα για την ταινία δέκα χρόνια μετά, αλλά πως στην ουσία το «Inception» δεν έπαψε ποτέ να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Εξάλλου, η καθολική επίδραση του blockbuster του Κρίστοφερ Νόλαν, με συνολικά έσοδα πάνω 800 εκατομμύρια δολάρια, έγινε αισθητή αμέσως.
Memes, αναφορές σε σειρές τόσο διαφορετικές από το «South Park» μέχρι το «Community», φιλοσοφικά βιβλία, αμέτρητα επεξηγηματικά βίντεο στο YouTube, ακόμα και προβολές μέσω του βιντεοπαιχνιδιού «Fortnite»· το «Inception» άμα τη εμφανίσει έκανε τομή στην ποπ κουλτούρα, αισθητή μέχρι σήμερα. Με αυτό το φιλμ ο Νόλαν, φρέσκος από τη διθυραμβική πορεία του υπερηρωικού «Σκοτεινού Ιππότη» (2008), απέδειξε πως είναι σκηνοθέτης μεγαλεπήβολων παραγωγών που προσελκύουν το μαζικό κοινό, αλλά και μετρ του «σινεμά της διαφυγής» («escapism»), την ώρα που οι ταινίες του οδηγούν στα άκρα τα όρια του σινεμά. Ωστόσο, το «Inception» δεν έρχεται δίχως ορισμένες αδυναμίες, οι οποίες βέβαια αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των εμμονών που συνθέτουν το σύνολο του κινηματογραφικού ύφους του Νόλαν.
Θα πέσει ή δεν θα πέσει;
Δεν γνωρίζουμε εάν ο Βρετανός σκηνοθέτης είναι θαυμαστής του φιλοσόφου Ζαν Μποντριγιάρ, το «Inception» όμως μοιάζει επηρεασμένο από τη βασική θεωρία του Γάλλου διανοητή (βλέπε «Simulacres et Simulation» του 1981), η οποία θέλει την πραγματικότητα να έχει αντικατασταθεί από μια εικονική προσομοίωση, κι έτσι τα όρια ανάμεσα στην αληθινή και την πλαστή εμπειρία να είναι δυσδιάκριτα. Ο «διαρρήκτης ονείρων» που ενσαρκώνει ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο στην ταινία μοιράζεται έντονα αυτό το υπαρξιακό άγχος, καθώς διαρκώς αμφιβάλλει για τον κόσμο γύρω του, ενώ δεν αφήνει από τα χέρια τη σβούρα-τοτέμ που καταρρέει όταν δεν βρίσκεται σε κάποιο όνειρο.
Όμως, την ίδια στιγμή που το «Inception» προσφέρει άπλετες πάσες για πνευματική γυμναστική, οι φιλοσοφικές ανησυχίες της ταινίας παραμένουν πραγματικά μόνο στην επιφάνεια. Ο Νόλαν ενδιαφέρεται πρωτίστως για το στήσιμο μιας δαιδαλώδους αφήγησης, η οποία επεξηγείται μέσω διαλόγων συχνά πυκνά στην ταινία, και βασίζεται σε μια περίτεχνη αφηγηματική δομή και εικόνες που προκαλούν δέος, ώστε το βλέμμα του κοινού να μένει κολλημένο στη μεγάλη οθόνη. Γι' αυτό, ελάχιστα ενοχλούν οι σεναριακές αυθαιρεσίες και τα αναπάντητα ερωτήματα του φιλμ, όταν λόγου χάρη παρακολουθούμε το Παρίσι να «διπλώνει» στα δύο ή μια μάχη να εξελίσσεται στους περιστρεφόμενους διαδρόμους ενός ξενοδοχείου. Το δε εύκολο τρικ του Νόλαν στο τέλος, με τη σβούρα που περιστρέφεται προτού διακοπεί το πλάνο από τους τίτλους, καθηλώνει όσους βλέπουν την ταινία, αφήνοντάς τους να θέλουν κι άλλο και κρατώντας επίτηδες όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά.
Κανείς παρ’ όλα αυτά δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός πως το «Inception» αποτελεί ένα σπάνιο κινηματογραφικό επίτευγμα. Σε μια εποχή που τα στούντιο βασίζονται στα κάθε είδους franchises, ο Νόλαν έσπασε ταμεία με ένα περίπλοκο, πρωτότυπο έργο που απέδειξε πως το κοινό ακόμα συρρέει για να δει μια εμπορική ταινία που θα το φτάσει στα όριά του και θα το εκπλήξει. Αντίστοιχη δυναμική έχει αναπτύξει τώρα η κυκλοφορία του «Tenet» (26/8), με την κινηματογραφική βιομηχανία να το περιμένει πώς και πώς ελπίζοντας να δώσει το «φιλί της ζωής» στις αίθουσες που υποφέρουν εξαιτίας της πανδημίας.
Στο ντιβάνι του Νόλαν
Το «Inception», λοιπόν, σε μια δεύτερη ματιά δεν έχει χάσει δράμι από τη διαπεραστική δύναμή του, με το soundtrack του Χανς Τσίμερ και το απειλητικό «μπράααμ!» των εκκωφαντικών πνευστών του να σηκώνουν ακόμα την τρίχα στο άκουσμά τους. Εξίσου αναλλοίωτοι από την άλλη είναι οι συντηρητικοί φόβοι του Νόλαν (οποιαδήποτε ρωγμή στις αυστηρά οριοθετημένες δομές θα φέρει αναπόφευκτο χάος) αλλά και η άχρωμη συναισθηματική παλέτα της ταινίας, με τους προβληματισμούς των ηρώων να μοιάζουν εν πολλοίς βεβιασμένοι. Το «Inception» όμως είναι επιτυχημένο γιατί ξεπερνά τα τρωτά σημεία του κάνοντας πράξη μια από τις ατάκες του· παρεισφρέει σαν ιδέα στο μυαλό μας κι από εκεί είναι αδύνατο να βγει.
Περισσότερες πληροφορίες
Inception
Ο Ντομ Κομπ, ασυναγώνιστος βιομηχανικός κατάσκοπος και διεθνής φυγάς, μπορεί να εισβάλλει στα όνειρα των ανθρώπων και να τους αποσπά πολύτιμα μυστικά. Δέχεται μια τελευταία επικίνδυνη αποστολή, στην οποία θα πρέπει να εμφυτεύσει μια ιδέα στο υποσυνείδητο κάποιου, θέλοντας έτσι να κλείσει όλες τις εκκρεμότητες με το παρελθόν του.
