«Το πρώτο διεθνές φεστιβάλ μετά την αναγκαστική διακοπή λόγω της πανδημίας γίνεται η ουσιαστική γιορτή της επανέναρξης για την οποία όλοι ανυπομονούμε, αλλά και μήνυμα αισιοδοξίας για ολόκληρο τον κόσμο του σινεμά που έχει υποφέρει πολύ από την κρίση». Με το ελπιδοφόρο αυτό μήνυμα του καλλιτεχνικού διευθυντή Αλμπέρτο Μπαρμπέρα, το 77ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας ανάβει και φέτος τους προβολείς του, σηματοδοτώντας την επανεκκίνηση των κινηματογραφικών δρώμενων μετά την απραξία του lockdown. Το φεστιβάλ θα σηκώσει αυλαία στις 2/9 και θα διαρκέσει μέχρι τις 12/9, ενώ το αναλυτικό ωράριο των προβολών αναμένεται να ανακοινωθεί στις 28/8.
Σε σύγκριση, ωστόσο, με τον περσινό ντόρο που είχε δημιουργήσει ο Χρυσός Λέοντας τού «Joker», τα φετινά βήματα της Μόστρα μοιάζουν μάλλον διστακτικά. Το αποτύπωμα του εγκλεισμού είναι εμφανές στο περιεχόμενο του προγράμματος, το οποίο έχει αυξημένη ευρωπαϊκή και ιταλική παρουσία, ενώ η αμερικανική εκπροσώπηση είναι μάλλον αναιμική. Το αντίκτυπο της παρελθούσας συγκυρίας επεκτείνεται και στο τυπικό της διοργάνωσης: ο αριθμός των επίσημων επιλογών μειώνεται, ενώ αφαιρείται το τμήμα Sconfini που προωθούσε πειραματικές ταινίες και multimedia επιλογές από κινηματογράφο και τηλεόραση. Παράλληλα, το τμήμα Venice Classics (25-31/8), που φέτος επιστρατεύει auteurs από τον Μικελάντζελο Αντονιόνι και τον Ζόλταν Φάμπρι μέχρι τον Μάρτιν Σκορτσέζε και τον Φριτς Λανγκ, μεταφέρεται στο φεστιβάλ Il Cinema Ritrovato στην Μπολόνια, εγκαινιάζοντας μια πιθανή μόνιμη συνεργασία ανάμεσα στις δυο διοργανώσεις. Τέλος, το τμήμα Virtual Reality θα καλυφθεί διαδικτυακά, ενώ στο Λίντο θα στηθούν δύο υπαίθριες προβολές, στο πλαίσιο των μέτρων που επιβάλλει το social distancing.
Επιτροπές με άρωμα γυναίκας
Δύο χρόνια μετά την παρουσία της στις Κάνες ως πρόεδρος της επιτροπής, η Κέιτ Μπλάνσετ (η οποία είχε βραβεύσει τους «Κλέφτες Καταστημάτων») αναλαμβάνει την προεδρία στο Φεστιβάλ Βενετίας. Φέτος αντιμετωπίζει ένα πρόγραμμα με σαφώς μεγαλύτερη γυναικεία συμμετοχή. Έτσι, δικαιώνεται στον χρόνο, αναφορικά με την από 2018 δήλωσή της ότι η αλλαγή θα έρθει, αλλά όχι «εν μία νυκτί», όταν απάντησε στις επικρίσεις περί ανδροκρατίας στο φεστιβάλ που προέδρευε. Η σχέση της ηθοποιού με την Μόστρα χρονολογείται πίσω στο 2007, οπότε απέσπασε το βραβείο για τον ανδρόγυνο ρόλο της στο «I’m Not There», όπου ερμήνευσε ένα από τα επτά πρόσωπα του Μπομπ Ντίλαν. Την επιτροπή συμπληρώνουν σπουδαίοι Ευρωπαίοι σκηνοθέτες (Κρίστιαν Πέτζολντ, Τζοάνα Χογκ, Κρίστι Πουίου, Βερόνικα Φραντζ), συγγραφείς (Νικόλα Λατζόγια) και ηθοποιοί (Λουντιβίν Σανιέ). Στο παράλληλο πρόγραμμα Ορίζοντες την προεδρία της κεντρικής επιτροπής αναλαμβάνει η Γαλλίδα σκηνοθέτης Κλερ Ντενί («High Life»), μια ευφυής επιλογή, δεδομένου ότι στο έργο της κυριαρχούν δύο θέματα ιδιαίτερα επίκαιρα: η σωματικότητα και το φυλετικό ζήτημα.
Στην κούρσα για το Χρυσό Λιοντάρι
Η θηλυκή παρουσία είναι κραταιά και στο φετινό διαγωνιστικό τμήμα, αντίθετα με τις δύο προηγούμενες διοργανώσεις που φιλοξένησαν δύο και μία γυναικείες δημιουργίες, αντίστοιχα. Πέρα από τις τιμητικές βραβεύσεις τής Αν Χούι, σκηνοθέτριας που σφυρηλατήθηκε στο νέο κύμα του Χονγκ Κονγκ, και της ηθοποιού Τίλντα Σουίντον, για την συνολική προσφορά τους στην έβδομη τέχνη, το Χρυσό Λιοντάρι του διαγωνιστικού διεκδικεί δυναμικά η Κινέζα Κλόι Ζάο («Καλπάζοντας με το Όνειρο»). Στην τρίτη της ταινία, η μινιμαλίστρια σκηνοθέτρια βρίσκει στο non fiction βιβλίο της Τζέσικα Μπρούντερ γόνιμο έδαφος για να καλλιεργήσει το ντοκιμαντεριστικό της ύφος. Υπογράφει το υπαρξιακό road movie «Nomadland», όπου η οσκαρική Φράνσις ΜακΝτόρμαντ, εκτός από την παραγωγή, αναλαμβάνει και τον πρωταγωνιστικό ρόλο μιας εξηντάχρονης που εξορμεί στην αμερικανική ενδοχώρα και γνωρίζει τη νομαδική ζωή. Άλλες γυναικείες φωνές του διαγωνιστικού είναι αυτή της Νικόλ Γκαρσιά με την ερωτική ιστορία «Lovers», καθώς και μία από τις δύο -μόνο- ακραιφνείς συμμετοχές των ΗΠΑ: εκείνη της Μόνα Φάστβολντ, παιδί του Σάντανς, η οποία συγκεντρώνει στην ταινία εποχής «The World to Come» ένα αξιοπρόσεκτο καστ με φεστιβαλικά «προηγούμενα» (Βανέσα Κίρμπι, Κάθριν Γουότερστον, Κέισι Άφλεκ).
Αν και σαφώς πιο χαμηλών τόνων, ανάμεσα στις δεκαέξι ταινίες του διαγωνιστικού ξεχωρίζουν μερικές ακόμα ενδιαφέρουσες προτάσεις. Η σύζευξη της φορμαλιστικής αποστασιοποίησης με την υποδόρια συναισθηματική ένταση καθιέρωσε τον Μεξικάνο Μισέλ Φράνκο («Μετά τη Λουτσία», «Το Χρονικό Μιας Αθωότητας»), ο οποίος επισκέπτεται το Λίντο με ένα ακόμα οικογενειακό δράμα χαρακτήρων. Στο «Nuevo Orden» ένα μεγαλοαστικός γάμος διακόπτεται από ανεπιθύμητους επισκέπτες και αν κρίνουμε από την τελευταία του προσπάθεια στην «Κόρη της Απρίλ», η υφολογική λιτότητα θα φέρει το δράμα στο επίκεντρο. Σε απέριττο ύφος και στατικά πλάνα μας είχε συνηθίσει και ο Ινδός Τσαϊτάνια Ταμπάνε, ο οποίος συμμετέχει με το «The Disciple». Η μουσική αποτελεί πυρήνα και της δεύτερης μεγάλου μήκους ταινίας του σκηνοθέτη που είχε διαπρέψει φεστιβαλικά το 2014 με την οξυδερκή ματιά του στην ταξική Ινδία («Δικαστήριο»). Όσον αφορά τη Ρωσία, ο 83χρονος Αντρέι Κοντσαλόφσκι είχε επανέλθει δυναμικά στη Μόστρα το 2014 με τις «Λευκές Νύχτες του Ταχυδρόμου», κατόπιν τοπ 2016 με τον «Παράδεισο», ενώ φέτος διαγωνίζεται με το ασπρόμαυρο «Dear Comrades», πάνω στο επίκαιρο θέμα της αστυνομικής ασυδοσίας. Τέλος, η Ιαπωνία δίνει ένα ηχηρό «παρών», με τον μετρ του ασιατικού τρόμου Κιγιόσι Κουροσάουα να σκηνοθετεί το κατασκοπικό «Wife of a Spy», ενώ η ιρανική κινηματογραφία εκπροσωπείται με το «Sun Children» του Ματζίντ Ματζιντί, σχετικά με την παιδική εργασία.
Φεστιβάλ με ιταλική φινέτσα
«Έχουν περάσει έντεκα χρόνια από τότε που το Φεστιβάλ Βενετίας άνοιξε με ιταλική ταινία» παρατηρεί ο Αλμπέρτο Μπαρμπέρα. Το γεγονός αυτό πρόκειται να αλλάξει στην 77η διοργάνωση, αφού δύο από τα τμήματα του Φεστιβάλ θ' ανοίξουν με δημιουργίες από την γείτονα: το επίσημο με το εκτός συναγωνισμού οικογενειακό δράμα «Δεσμοί» του Ντανιέλε Λουκέτι και η Εβδομάδα Κριτικής με το αγγλόφωνο και μυστηριώδες «The Book of Vision» του Κάρλο Χίντερμαν, σε παραγωγή Τέρενς Μάλικ. Η έντονη παρουσία του ιταλικού προϊόντος συνδέεται, ενδεχομένως, με την εσωστρέφεια που επιβάλλουν οι περιορισμοί στις μετακινήσεις, σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, οι προσδοκίες που δημιουργούν οι δύο ταινίες είναι αρκετά υψηλές.
Η ελληνική συμμετοχή
Παίρνοντας τη σκυτάλη από την Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη που προέδρευε στους προπέρσινους Ορίζοντες και την Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη, της οποίας το «Electric Swan» έκανε πρεμιέρα σρην περσινή Μόστρα, ο Χρήστου Νίκου καταθέτει φέτος την ελληνική πρόταση του προγράμματος. Με τα «Μήλα», το φιλόδοξο ντεμπούτο του, στοχάζεται πάνω στην επιλεκτικότητα της μνήμης και στη ρευστή φύση της ταυτότητας, επιτυγχάνοντας να ανοίξει επίσημα το τμήμα των Οριζόντων (πρώτη φορά με ελληνική ταινία). Έχοντας δουλέψει στα κινηματογραφικά επιτελεία σκηνοθετών όπως ο Λάνθιμος και ο Λινκλέιτερ, ο φέρελπις δημιουργός φτιάχνει ένα κινηματογραφικό σύμπαν όπου οι άνθρωποι αρχίζουν να χάνουν τη μνήμη τους. Ο Άρης Σερβετάλης κι η Σοφία Γεωργοβασίλη αναζητούν μια νέα προσωπικότητα σε έναν δυστοπικό κόσμο, θίγοντας ένα θέμα το οποίο, πλέον, όλοι αισθανόμαστε πολύ πιο οικείο.
