Η θεσμοθέτηση και η πρώτη απονομή των Βραβείων της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου συνέπεσαν με την καλύτερη στιγμή του σύγχρονου εγχώριου σινεμά. Το 2010 ο «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου έλαβε 5 Βραβεία Ίρις (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μοντάζ και β΄ αντρικού ρόλου), επισφραγίζοντας έτσι τη σημασία μιας ταινίας που ταυτίστηκε με τη σύντομη ακμή του επονομαζόμενου Greek Weird Wave. Στα χρόνια που ακολούθησαν χάθηκε η ευκαιρία που είχε το ελληνικό σινεμά να πρωταγωνιστήσει εντός κι εκτός τειχών, ενώ η απουσία ενιαίας κινηματογραφικής πολιτικής υπήρξε καθοριστική ώστε η παραγωγή ταινιών στην Ελλάδα να αποτελεί πραγματική οδύσσεια για κάθε εμπλεκόμενο.
Μόλις πέρυσι φάνηκε μια αχτίδα φωτός στο τούνελ, όταν ανακοινώθηκαν η σύσταση του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ) και η εφαρμογή του cash rebate, που έχει ήδη απτά αποτελέσματα. Με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου να βρίσκεται σε αστάθεια και με δεδομένη την ανάγκη συνεργασίας των δύο φορέων για την εξομάλυνση της κατάστασης, το ποτήρι μοιάζει ακόμη μισοάδειο. Κάτι που, ευτυχώς, δεν θα συμβαίνει το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης 23/4, όταν κινηματογραφιστές και δημοσιογράφοι θα βρεθούμε στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση για τη βράβευση των καλύτερων ελληνικών ταινιών της χρονιάς.
Εννέα εναντίον Εννέα
Με χαρακτηριστική την απουσία μιας εμπορικά δυναμικής ταινίας, όπως ήταν πέρυσι το «Τελευταίο Σημείωμα» του Παντελή Βούλγαρη, στις τελικές υποψηφιότητες κυριαρχούν οι φωνές των arthouse δημιουργών. Εξαίρεση αποτελεί το επιτυχημένο αθλητικό φιλμ-υβρίδιο «1968» του Τάσου Μπουλμέτη, που συνδυάζει το ντοκιμαντέρ με τη μυθοπλασία και απέσπασε πέντε υποψηφιότητες, μεταξύ των οποίων καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας.
Τις περισσότερες όμως Ίριδες διεκδικούν δύο ιδιοσυγκρασιακές ταινίες έμπειρων δημιουργών, οι οποίες ισοβαθμούν με εννέα υποψηφιότητες. Από τη μία έχουμε το γυρισμένο στη Σιβηρία «Ακίνητο Ποτάμι» του Άγγελου Φραντζή, ένα πυρετώδες δράμα που πρωταγωνιστεί μεν στις μεγάλες κατηγορίες, αλλά όχι και σε αυτές των ηθοποιών. Από το καστ μόνο η Ίντρα Μπουρκόφσκα είναι υποψήφια (β΄ γυναικείος), ενώ η περσινή νικήτρια του α΄ γυναικείου ρόλου Κάτια Γκουλιώνη μένει εκτός. Από την άλλη, το εύρος των βραβείων που διεκδικεί το κοινωνικά ανήσυχο «Ελεύθερο Θέμα» της Στέλλας Θεοδωράκη ήταν μια μίνι έκπληξη, δεδομένου και του ότι απουσιάζει από τις κατηγορίες σεναρίου και σκηνοθεσίας.
Με μία υποψηφιότητα λιγότερη, ήτοι οκτώ, ακολουθεί ο «Οίκτος» του Μπάμπη Μακρίδη, ο οποίος διεκδικεί με αξιώσεις την Ίριδα καλύτερης σκηνοθεσίας και σεναρίου (μαζί με τον Ευθύμη Φιλίππου). Άλλη μία ισοβαθμία σημειώνεται μεταξύ δύο ταλαντούχων νέων σκηνοθετών: οι ταινίες «Η Δουλειά της» (Νίκος Λαμπό) και «The Waiter» (Στιβ Κρικρής) συγκεντρώνουν από έξι υποψηφιότητες, με τον Κρικρή παραδόξως να λείπει από τις κατηγορίες τόσο των πρωτοεμφανιζόμενων όσο και της καλύτερης ταινίας. Ο Λαμπό, με τη σειρά του, μπορεί να υπερηφανεύεται πως στην ταινία του υπάρχει μία από τις καλύτερες ερμηνείες της χρονιάς και η υποψήφια για α΄ γυναικείο ρόλο Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου θεωρείται φαβορί στην κατηγορία.
Τεκμηρίωση ταλέντου
Τα ελληνικά ντοκιμαντέρ –ελληνιστί ταινίες τεκμηρίωσης– διανύουν τελευταία μια περίοδο ακμής, η οποία επαληθεύεται από την άνοδο της ποιότητας των παραγωγών. Φέτος η διπλά βραβευμένη για το αποκαλυπτικό ντεμπούτο της «Exotica, Erotica, Etc.» Ευαγγελία Κρανιώτη διεκδικεί εκ νέου το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ με το παθιασμένο «Obscuro Barroco».
Συνυποψήφιες είναι ταινίες με εξίσου μεγάλες πιθανότητες επικράτησης στην κατηγορία, συγκεκριμένα το βιογραφικό «Κωστής Παπαγιώργης, Ο Πιο Γλυκός Μισάνθρωπος» (Ελένη Αλεξανδράκη) και το γυρισμένο στη Βραζιλία «Ευτυχισμένοι Πρίγκιπες» (Πάνος Δεληγιάννης). Αν υπολογίσουμε ακόμη το εξαιρετικό «Dolphin Man» (Λευτέρης Χαρίτος), που απέσπασε πέρυσι την Ίριδα ντοκιμαντέρ, και το απολαυστικό «Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες» (Μαριάννα Οικονόμου), που κυκλοφόρησε πρόσφατα μετά την πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ Βερολίνου, είναι σαφές πως το ελληνικό ντοκιμαντέρ διανύει μία από τις καλύτερες περιόδους του.
Το στοίχημα της νέας δεκαετίας
Εκτός από τα δομικά και γραφειοκρατικά προβλήματα, ο ελληνικός κινηματογράφος καλείται να βρει λύση στο ζήτημα της προσέλκυσης του κοινού στις αίθουσες. Η συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών παραγωγών δεν βρίσκει μεγάλη απήχηση στο box office, ενώ σε πολλές περιπτώσεις φλερτάρει με την αδιαφορία. Η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου διαθέτει τα εργαλεία για να αλλάξει αυτήν την κατάσταση κι έχει ήδη ανακοινώσει ότι προετοιμάζει ένα εναλλακτικό μοντέλο διανομής των ελληνικών ταινιών. Μέχρι τότε, δίνουμε ραντεβού στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και την τελετή απονομής των Βραβείων Ίρις, με παρουσιαστές τους ηθοποιούς Γεράσιμο Σκιαδαρέση και Μπέσσυ Μάλφα.
Ίρις facts
Περισσότερες υποψηφιότητες «Xenia» - 15 / «Το Μικρό Ψάρι» - 14
Περισσότερα βραβεία «Τετάρτη 04:45» - 9 / «Μαχαιροβγάλτης» - 7
Περισσότερα ατομικά βραβεία Κώστας Βαρυμποπιώτης (ήχος) - 6
«Χατ τρικ» καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου
Γιώργος Λάνθιμος («Κυνόδοντας») / Πάνος Κούτρας («Xenia») / Αργύρης Παπαδημητρόπουλος («Suntan»)