Δεν υπάρχει λάτρης του κινηματογράφου που να μην έχει βρεθεί κάποια στιγμή της ζωής του σημαδεμένος από μια ταινία του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι. Το σινεμά του Ιταλού auteur εντυπωσιάζει με την αρτιότητα της αισθητικής του, ενώ ο ίδιος κατείχε την ικανότητα να δημιουργεί με ζηλευτή ικανότητα εικόνες συντριπτικής δύναμης, εξελίσσοντας διαρκώς το στιλ του είτε υπέγραφε ανθρώπινα δράματα είτε θεαματικά ιστορικά έπη.
Ο γεννημένος στην Πάρμα το 1941 σκηνοθέτης άρχισε σε ηλικία 15 ετών να γράφει ποίηση και διηγήματα τα οποία τον κέντρισαν την προσοχή του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, ο οποίος και εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο. Λίγο αργότερα ο Παζολίνι τον προσέλαβε ως βοηθό σκηνοθέτη στην πρώτη του ταινία «Ακατόνε» (1961) και έτσι ο 20χρονος Μπερνάρντο έκανε τα πρώτα του βήματα στον κινηματογράφο.
Ο Μπερτολούτσι άνηκε στη γενιά των σκηνοθετών που έζησαν την άνθιση του ιταλικού σινεμά στα ‘60s, μιας εποχής στην οποία οι ριζοσπαστικές ιδέες για την τέχνη και την πολιτική πολύ συχνά ταυτίζονταν. Ήταν η περίοδος στην οποία ο νεαρός σκηνοθέτης έψαχνε το προσωπικό του ύφος, με αξιοσημείωτη την ταινία «Πριν την Επανάσταση» (1964), το οποίο και τελειοποίησε στο πρώτο του αριστούργημα «Ο Κονφορμίστας» (1970).
Σε αυτήν την ταινία ο ανοιχτά πολιτικοποιημένος Μπερτολούτσι, εμπνευσμένος από το μυθιστόρημα του Αλμπέρτο Μοράβια, ασκεί μια στοχευμένη κριτική στο φασιστικό παρελθόν της Ιταλίας, ενώ την ίδια στιγμή παραδίδει μαθήματα κινηματογραφικής δεξιοτεχνίας με τα αρχιτεκτονικής ακρίβειας στημένα κάδρα του που κόβουν την ανάσα. Αυτή ήταν η πρώτη ηχηρή ένδειξη του φοβερού του ταλέντου.
Δεν άργησε πολύ να προκαλέσει ξανά αίσθηση, καθώς δύο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε το «Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι». Η ωμή, σαρκική σχέση του Μάρλον Μπράντο και της Μαρία Σνάιντερ βρίσκεται στο επίκεντρο μιας τολμηρής ταινίας που εξερευνά τα πιο σκοτεινά σημεία του ανθρώπινου ψυχισμού. Ο Μπερτολούτσι βρέθηκε στο επίκεντρο σκανδάλου αμέσως μετά την κυκλοφορία της ταινίας, καθώς στην περιβόητη σκηνή του βουτύρου η 19χρονη τότε Σνάιντερ δεν ήταν πλήρως ενημερωμένη για την ακριβή δράση της σκηνής, γεγονός που έφερε σε αμφισβήτηση τη συναίνεσή της σε όσα διαδραματίζονται. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης καταδικάστηκε σε φυλάκιση 4 μηνών, ενώ η ταινία κυκλοφόρησε ξανά το 1978.
Η φήμη του Μπερτολούτσι εκτοξεύθηκε με την αμέσως επόμενη ταινία του, το επικών διαστάσεων «1900» (1976). Έχοντας στη διάθεσή του ένα all-star cast που περιλάμβανε ονόματα όπως ο Ρόμπερτ ντε Νίρο και ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ, ο Ιταλός μαέστρος παρέδωσε μαθήματα ιστορίας υπό μια μαρξιστική οπτική γωνία και καθιερώθηκε ως ένα από τα κορυφαία ονόματα του σινεμά.
Ήταν η ταινία που κέντρισε το ενδιαφέρον κάθε μεγάλου παραγωγού και το 1987 ο Μπερτολούτσι έγινε ο πρώτος που ταξίδεψε στην Απαγορευμένη Πόλη της Κίνας για να γυρίσει τον «Τελευταίο Αυτοκράτορα». Η ταινία, όπως προδίδει ο τίτλος της, αναπαριστά τη ζωή του τελευταίου Κινέζου αυτοκράτορα και έφτασε να αποσπά 9 βραβεία Όσκαρ (ταινίας, σκηνοθεσίας, διασκευασμένου σεναρίου, φωτογραφίας, σκηνικών, κοστουμιών, ήχου, μοντάζ, πρωτότυπης μουσικής).
Ο Μπερτολούτσι είχε πλέον φτάσει στην κορυφή και το μόνο που είχε να κάνει έκτοτε ήταν να αφοσιωθεί στην ποίηση, την πρώτη του αγάπη, αλλά με απόλυτα κινηματογραφικό τρόπο. Το κατάφερε στην απόλυτα ρομαντική «Κλεμμένη Ομορφιά» (1996), όπου κινηματογραφεί τη Λιβ Τάιλερ σαν ένα ποίημα εν κινήσει, και την τελευταία του εξαιρετική ταινία του «Ονειροπόλους» (2003).
Μάικλ Πιτ, Εύα Γκριν και Λουί Γκαρέλ ενσαρκώνουν το ελεύθερο πνεύμα του Μάη του ‘68, της ακομπλεξάριστης σεξουαλικότητας και της νεανικής ορμής. Οι «Ονειροπόλοι» έχουν αντέξει απροσδόκητα στο χρόνο και αποτελούν σημείο αναφοράς για πολλούς σύγχρονους σινεφίλ, αποδεικνύοντας την ικανότητα του Μπερτολούτσι να επανεφευρίσκει διαρκώς το αφηγηματικό του ύφος και να μη μένει στάσιμος.
Η τελευταία του ταινία ήταν το άνισο «Εγώ και Εσύ» (2012), ενώ ένα χρόνο αργότερα ο ίδιος προήδρευσε της κριτικής επιτροπής του φεστιβάλ Βενετίας, απονέμοντας το Αργυρό Λιοντάρι στο «Miss Violence» του Αλέξανδρου Αβρανά. Ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι «έφυγε» σήμερα σε ηλικία 77 ετών, μετά από πολυετείς περιπέτειες με την υγεία του. Θα τον θυμόμαστε για πάντα όμως για την αγέραστη κομψότητα των εικόνων του, οι οποίες έκαναν τόσους και τόσους να ερωτευτούν τον κινηματογράφο.
