Μια συνέντευξη με την 90χρονη δημιουργό του γαλλικού νέου κύματος και μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες σκηνοθέτιδες ντοκιμαντέρ είναι πραγματική απόλαυση. Πόσο μάλλον όταν δεν προλαβαίνεις να κάνεις καμία ερώτηση, διότι εκείνη θέλει να τα πει όλα μονορούφι: από το τιμητικό Όσκαρ της και τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ μέχρι την τελευταία της ταινία «Πρόσωπα & Ιστορίες».
Λίγοι γνωρίζουν πως η Ανιές Βαρντά, η οποία κλείνει τα 90 τον επόμενο Μάιο, είναι ελληνικής καταγωγής (ο πατέρας της ήταν Σμυρνιός) ή ήταν ένας από τους συνολικά έξι ανθρώπους που παρευρέθηκαν στην κηδεία του Τζιμ Μόρισον. Αυτό που γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι ότι η σύζυγος του σκηνοθέτη Ζακ Ντεμί («Οι Ομπρέλες του Χερβούργου») ήταν από τις πρώτες Γαλλίδες που πέρασαν πίσω από την κάμερα, επηρεάζοντας μάλιστα το κίνημα της νουβέλ βαγκ με το «La Pointe Courte» του 1955. Καταξιώθηκε διεθνώς με το αριστουργηματικό «Η Κλεό Από τις 5 ως τις 7» (1962) και το 1985 κέρδισε το Χρυσό Λιοντάρι στη Βενετία με το φεμινιστικό road movie «Δίχως Στέγη, Δίχως Νόμο».
Από τη δεκαετία του ’90 έχτισε μια δεύτερη καριέρα ως πολυβραβευμένη ντοκιμαντερίστρια («Jacquot de Nantes», «Les Glaneurs et la Glaneuse», «Les Plages d’Agnes»), φτάνοντας στο υποψήφιο για Όσκαρ «Πρόσωπα & Ιστορίες», το οποίο συν-σκηνοθετησε με τον Γάλλο φωτογράφο και street artist Ζε Αρ (JR). Για την τελευταία της ταινία έδινε πρόσφατα συνεντεύξεις στο Παρίσι και μάλιστα εν είδει μίνι συνέντευξης Τύπου. Έτσι 20 συνάδελφοι βρεθήκαμε ένα πρωί στριμωγμένοι σε μια σουίτα του «Grand Hotel» περιμένοντάς την. Έφτασε καθυστερημένη, ζήτησε γλυκά συγγνώμη και κάθισε απέναντί μας. Μπροστά σε έναν ζωντανό κινηματογραφικό μύθο οι έτοιμες ερωτήσεις ήταν πάμπολλες, αλλά εκείνη ξεκίνησε να μιλάει μόνη της. Μισή ώρα μετά και χωρίς καμία διακοπή, απλώς πατήσαμε το STOP στο κασετόφωνο.
[REC]
«Είστε εδώ για το “Πρόσωπα & Ιστορίες”, ε; Νιώθω αμήχανη στις συνεντεύξεις. Σε αυτές πρέπει να δείχνεις αυτοπεποίθηση, να μιλάς σαν μηχανή και να έχεις απαντήσεις για όλα. Μου φαίνεται πολύ δύσκολο... Επίσης μου φαίνεται άβολο να μιλάς εκ μέρους όλων των συνεργατών σου, αφού δεν κατασκεύασες μόνος την ταινία. Έχει μια ευθύνη, αυτό. Νιώθω ιδιαίτερα άσχημα λοιπόν που δεν είναι μαζί μου ο Ζε Αρ, ο οποίος αυτήν τη στιγμή είναι στο Σαν Φρανσίσκο για γύρισμα. Όλα γεννήθηκαν από την κοινή μας επιθυμία να συναντήσουμε ανθρώπους. Αφεθήκαμε στην τύχη και πολλές φορές προέκυψε κάτι μαγικό. Πηγαίναμε από πόρτα σε πόρτα χωρίς να ξέρουμε τι θα συμβεί. Μαζευόταν συχνά κόσμος γύρω από το φορτηγάκι που είχαμε και κάποιοι μας έλεγαν: “Δεν τα πάμε καλά μεταξύ μας στο χωριό, αλλά τώρα που βλέπουμε τις φωτογραφίες μας μαζί, του ενός δίπλα στου άλλου, η διάθεσή μας αλλάζει. Μας αρέσει αυτό».
Στο «Πρόσωπα & Ιστορίες» οι Ανιές Βαρντά και Ζε Αρ περιπλανιούνται στην επαρχιακή Γαλλία με ένα «φωτογραφικό φορτηγάκι». Τραβώντας γιγάντιες φωτογραφίες ανθρώπων που συναντούν, τις κολλούν σε διάφορα δημόσια μέρη, παρεμβαίνοντας με έναν πρωτότυπο τρόπο στο τοπίο. «Γυρίζαμε μία εβδομάδα κάθε μήνα επί 18 μήνες. Ήταν ένα ταξίδι απρόβλεπτης κατάληξης σε πανέμορφους τόπους και απίστευτα ενδιαφέροντες ανθρώπους. Αυτοσχεδιάζαμε διαρκώς, βασισμένοι στην αλληλεπίδραση αυτών των δύο: ανθρώπων και τόπων. Άλλοτε μας οδηγούσε η ιστορία του χωριού, άλλοτε ο χαρακτήρας ενός κατοίκου. Διασχίσαμε έναν κόσμο που αλλάζει και προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε αυτό που εξελισσόταν μπροστά μας. Μια κρυμμένη ζωή, μια ζωή που εφευρίσκουμε, μια ζωή που χάνεται...» Η Βαρντά συνεχίζει να μιλά αργά και ήρεμα, με εξομολογητική διάθεση. Από διάφορα ενσταντανέ κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων περνά στην αμερικανική της εμπειρία. «Ποτέ δεν απέκτησα χρήματα, απέκτησα όμως πολλά βραβεία.
Εξεπλάγην όταν με βράβευσαν με τιμητικό Όσκαρ πριν από λίγες ημέρες. Στο δείπνο που ακολούθησε την τελετή καθόμουν δίπλα στον Σπίλμπεργκ και απέναντί μου ήταν η Τζένιφερ Λόρενς. Τους κοίταζα και αναρωτιόμουν: “Πόσα εκατομμύρια με περιτριγυρίζουν;” Εγώ δεν ήμουν ποτέ ανταγωνιστική, με ενθουσιάζει όμως που αγαπούν τις ταινίες μου από τον Καναδά μέχρι την Κίνα. Αυτό μου αρέσει πιο πολύ απ’ όλα στο σινεμά: επιτρέπει σε ανθρώπους διαφορετικών γλωσσών και πολιτισμών να μοιράζονται εικόνες και ιδέες».
Επιστρέφοντας στη φιλμογραφία της, η Βαρντά εξιστορεί πόσο αγαπά την «Κλεό…», τα χρόνια της νουβέλ βαγκ και τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ, τον οποίο στο «Πρόσωπα & Ιστορίες» επιχειρεί να επισκεφθεί. «Δεν τον βρήκα. Με έστησε και δεν επικοινώνησε μαζί μου, αλλά δεν πειράζει. Ο Ζαν-Λικ είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα κι ένα μεγάλο κεφάλαιο του σινεμά. Συμπεριφέρεται ιδιόρρυθμα, αλλά του συγχωρείς τα πάντα. Είναι ο τολμηρότερος σκηνοθέτης. Ένας πρωτοπόρος, ένας εφευρέτης. Ακόμη και οι τελευταίες του ταινίες είναι αληθινά σοκ. Το “Histoire(s) du Cinema” ή ο “Αποχαιρετισμός στη Γλώσσα”... Δεν κατάλαβα και πολλά βλέποντάς τα βέβαια, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν είναι πραγματικά αριστουργήματα».
[STOP]
Περισσότερες πληροφορίες
Πρόσωπα & Ιστορίες
Η σκηνοθέτις Ανιές Βαρντά και ο φωτογράφος Ζε Αρ διασχίζουν την επαρχιακή Γαλλία με ένα φορτηγάκι-φωτογραφικός θάλαμος. Συναντώντας καθημερινούς ανθρώπους, δημιουργούν τα γιγάντια πορτρέτα τους και, «αναρτώντας» τα σε δημόσιους χώρους, επεμβαίνουν δημιουργικά στο τοπίο.
