Η 62χρονη Ίλντικο Ενιέντι βρέθηκε στην Ελλάδα στο πλαίσιο του 58ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου η βραβευμένη με Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο ταινία της «Η Ψυχή και το Σώμα» σήκωσε την αυλαία των προβολών. Έτσι βρήκαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί της για τις λεπτομέρειες πίσω από την πρωτότυπη ιστορία αγάπης ανάμεσα στους αντισυμβατικούς, «τραυματισμένους» ήρωες Μαρία (Αλεξάντρα Μπορμπέλι) και Έντρε (Γκέζα Μορκσάνι).
Επιστρέφετε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης δεκαεπτά χρόνια μετά την ταινία σας «Simon the Magician». Τι άλλαξε μέχρι σήμερα και τι περιμένατε να βρείτε εδώ;
Πρώτα από όλα συγκινήθηκα γιατί είχαν προετοιμάσει μια ρετροσπεκτίβα του έργου μου, για την οποία χρειάστηκε να καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια ώστε να βρεθούν οι παλιές μου ταινίες και να ψηφιοποιηθούν. Τους είμαι πραγματικά ευγνώμων. Όταν παραβρέθηκα στις προβολές και μίλησα με τους θεατές, με ενθουσίασε ο τρόπος με τον οποίο το κοινό επικοινωνούσε με τις παλιές μου ταινίες. Ταυτόχρονα αυτή η επίσκεψή μου στο φεστιβάλ μου άρεσε ακόμα περισσότερο από την πρώτη, γιατί συνειδητοποίησα ότι έχει διευρύνει σε μεγάλο βαθμό τις δράσεις του και επεκτείνεται και σε άλλες τέχνες πέρα από τον κινηματογράφο.
Με δεδομένο ότι είχε περάσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα από την τελευταία σας ταινία, είχατε θέσει κάποιο στόχο με το «Η Ψυχή και το Σώμα»;
Όχι ακριβώς. Ήθελα η ταινία να βρει το κοινό της και να συνδεθεί μαζί του. Γι' αυτό εξάλλου δεν κάνουμε σινεμά; Νιώθω μια μεγάλη επιθυμία να επικοινωνώ με τους θεατές, με τον κόσμο, αυτό προσπαθώ να κάνω σε κάθε μου ταινία. Αυτήν τη φορά, όμως, ακριβώς επειδή είχε περάσει τόσος καιρός χωρίς να γυρίσω κάτι, έπαψα να έχω συγκεκριμένες προσδοκίες και απαιτήσεις. Απέβαλλα «καριερίστικες» σκέψεις και απλώς έγραψα ένα σενάριο με την καρδιά μου. Παρά το γεγονός πως υπάρχουν ορισμένες σκληρές σκηνές στην ταινία, ήθελα το συναίσθημα που θα επικρατεί στο τέλος να είναι θετικό. Ήθελα ο κόσμος που θα τη δει να νιώθει λιγότερο μόνος και απομονωμένος ενώ βγαίνει από την αίθουσα. Να απολαύσουν όλοι τη ζωή όπως είναι στην ουσία της και να μη χάνουν τον καιρό τους αναζητώντας μια τέλεια πραγματικότητα που δεν υπάρχει.
Αναφερθήκατε σε σκληρές σκηνές, όμως την ίδια στιγμή αυτές είναι ανατριχιαστικά ειλικρινείς με τους χαρακτήρες. Πιστεύω πως σημαντική συνδρομή έχουν οι ερμηνείες των δύο πρωταγωνιστών. Με ποια κριτήρια τους επιλέξατε;
Οι σκηνοθέτες δουλεύουμε πάντα με βάση το χαρακτήρα μας και με τις μεθόδους που προτιμάμε περισσότερο. Προσωπικά δεν μπορώ να δουλέψω με κάποιον ηθοποιό αν δεν το σέβομαι σαν άνθρωπο και δεν μπορώ να τον πάρω στα σοβαρά. Με τους συγκεκριμένους ηθοποιούς εξαρχής ένιωσα μια καλή σύνδεση και αμοιβαία εμπιστοσύνη. Αυτή η ενδόμυχη άρρητη συμφωνία μεταξύ ηθοποιού και σκηνοθέτη είναι ο κινητήρας για τη συνεργασία τους, ενεργοποιεί το ταλέντο του και το έχω δει να συμβαίνει πολλές φορές ως τώρα. Στην Ουγγαρία η Αλεξάντρα είναι γνωστή για τη δουλειά της κυρίως στο θέατρο και στο «Η Ψυχή και το Σώμα» είναι ο πρώτος πρωταγωνιστικός της ρόλος.
Οι χαρακτήρες της Αλεξάντρα και του Γκέζα προσπαθούν διαρκώς να πλησιάσουν ο ένας τον άλλο μέσα από συνεχείς αντιπαραθέσεις που καταλήγουν σε αμοιβαία κατανόηση. Είναι αυτός ένας τρόπος να «ξεκλειδώνουν» οι προκαταλήψεις μας;
Φυσικά και προσπάθησα να το αναδείξω αυτό μέσα από τη σχέση τους χωρίς να μοιάζει τελείως ξένο ή παράλογο. Όλοι μας βιώνουμε δισταγμό όταν γνωρίζουμε κάποιον. Έτσι επέλεξα δύο χαρακτήρες που δεν έχουν μία εξόφθαλμη ιδιαιτερότητα που τους διαχωρίζει από τους υπόλοιπους, αλλά μία που είναι βασικά ενδόμυχη και καλούνται να την ξεπεράσουν κατά κάποιο τρόπο για να συνδεθούν ο ένας με τον άλλο. Κάτι το οποίο φυσικά προσπαθούν εντελώς αδέξια.
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, η ταινία σας έρχεται σε μια χρονική περίοδο όπου μπλοκμπάστερ παραγωγές του Χόλιγουντ «μετακομίζουν» στην Ευρώπη για να γυριστούν, όπως πρόσφατα έκανε στην Ουγγαρία το «Blade Runner 2049». Ποια είναι η δική σας οπτική πάνω σε αυτό σε σχέση με το σύγχρονο ουγγρικό σινεμά;
Πρόκειται για μια ευχάριστη συνύπαρξη. Όταν παραγωγές τέτοιου βεληνεκούς έρχονται στην Ουγγαρία, βοηθούν να ζήσουν πολυάριθμοι ντόπιοι τεχνικοί του σινεμά, οι οποίοι πέρα από τα προς το ζην κερδίζουν ανεκτίμητη εμπειρία, καθώς δουλεύουν κάτω από σπάνιες συνθήκες. Έτσι όταν αργότερα δουλέψουν σε μια ουγγρική παραγωγή επιτρέπουν στον εαυτό τους την πολυτέλεια της συμμετοχής σε μια ταινία με χαμηλότερο προϋπολογισμό, άρα και αμοιβή για εκείνους, γιατί αυτοί οι άνθρωποι πάνω από όλα αγαπούν το σινεμά.
Έχετε πει πως δυσκολευτήκατε πολύ να ολοκληρώσετε τις τελευταίες σας ταινίες. Τώρα που είστε πια κάτοχος της Χρυσής Άρκτου, έχουν ανοίξει περισσότερες πόρτες για το μέλλον;
Βεβαίως, το αντιλαμβάνομαι ήδη αυτό καθώς έχω ξεκινήσει να δουλεύω την επόμενη ταινία μου και τα πρώτα προβλήματα ξεπεράστηκαν γρήγορα. Στον κινηματογράφο δεν μπορείς ποτέ να είσαι απόλυτα βέβαιος για την πορεία των πραγμάτων. Γιατί ακόμα και μετά το «Simon the Magician» που είχε λάβει πολύ καλές αντιδράσεις, είχα στα σκαριά δύο ταινίες μεγάλου προϋπολογισμού που έφτασαν ένα βήμα πριν το τέλος, αλλά δεν έγιναν ποτέ. Πιστεύω όμως πως τώρα όλα θα εξελιχθούν θετικά.
