Η ψυχίατρος-ψυχαναλύτρια και μέλος της Ελληνικής Εταιρείας της Νέας Λακανικής Σχολής Ελένη Μόλαρη μας παρουσιάζει το αφιέρωμα «Σινεμά και Ψυχανάλυση», το οποίο ξεκινάει αυτήν την Κυριακή 11/12 στον Δαναό (στις 2 μ.μ.).
Φέτος είναι η πέμπτη χρονιά που η ψυχανάλυση συναντά το σινεμά και το σινεμά την ψυχανάλυση, σε ένα ομολογουμένως ευτυχές αντάμωμα. Κάποιες Κυριακές του χρόνου στον κινηματογράφο Δαναός, από τις 2 μέχρι τις 5 μ.μ., η ταινία μετατρέπεται σε πολυεπίπεδο έργο τέχνης, το οποίο περνάει πρώτα μέσα από τη ματιά του ψυχαναλυτή, στη συνέχεια μέσα από αυτήν του κριτικού και, τέλος, του κοινού.
Ως ψυχαναλυτές διδασκόμαστε από τον κινηματογράφο και τους κινηματογραφιστές με τον ίδιο τρόπο που ο Λακάν έγραφε για τη Μαργκερίτ Ντιράς ότι «φαίνεται να ξέρει χωρίς εμένα αυτό που εγώ διδάσκω». Εξάλλου, δεν έχανε ευκαιρία να μιλάει με θαυμασμό για την αναπαραστατική δύναμη της κινηματογραφικής εικόνας, γι’ αυτήν την επινόηση για την οποία «ο Πλάτωνας θα ήταν πολύ ευχαριστημένος» (όπως λέει στο σεμινάριό του για τη μεταβίβαση). Εξάλλου, δεν φείδεται κινηματογραφικών αναφορών κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του.
Μετά την προβολή της ταινίας δεν μπορούμε παρά να μιλήσουμε γι’ αυτήν. Η ανάγνωση μιας ταινίας αφορά καταρχήν το κείμενο, το σημαίνον περιεχόμενο, το θέμα της και σε ένα άλλο επίπεδο αφορά τη μορφή, το στιλ, την αισθητική της. Εκεί είναι που ο καλλιτέχνης-σκηνοθέτης δίνει το προσωπικό του στίγμα. Εκεί είναι που το πέραν εξηγήσεων κι ερμηνειών, το εκτός νοήματος, το υπόλοιπο, το πέραν κάθε συμβολοποίησης κρύβεται, μασκαρεύεται και ακριβώς αυτό είναι που ο Λακάν κατέστησε εντέλει αίτιο της ψυχανάλυσης. Κάθε φορά η συζήτηση προχωρά πέρα από το προφανές και αυτό είναι σχεδόν αποκαλυπτικό. Είναι σαν να διατρυπάται το φαντασιακό πέπλο της εικόνας και να αναδύεται μια άλλη αλήθεια, η οποία είναι εντέλει εκείνη που κάνει την ταινία να «μιλάει» στο κοινό.
Το «Σινεμά και Ψυχανάλυση» είναι ένα project που πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εταιρείας της Νέας Λακανικής Σχολής, με την υποστήριξη της Ακαδημίας Κλινικών Σπουδών της Αθήνας. Το πρόγραμμα της περιόδου 2016-17 ξεκινάει αυτήν την Κυριακή 11/12 με τον «Αστακό» (φωτό) του Γιώργου Λάνθιμου (τι ευτυχής συγκυρία να κάνουμε πρεμιέρα με το φιλμ που πήρε το βραβείο σεναρίου των κριτικών του Λος Άντζελες!) και σχολιαστές τον κριτικό κινηματογράφου Κώστα Κωστάκο (Old Boy), την ψυχολόγο Στέλλα Στελετάρη και τον ψυχαναλυτή Γιάννη Δημητράκο, ενώ τη συζήτηση θα συντονίσει –όπως πάντα– ο ψυχαναλυτής Ρεζινάλντ Μπλανσέ. Η συνέχεια δίνεται με την «Ανωτέρα Βία» του Ρούμπεν Όστλουντ (12/2) και το «Παρίσι, Τέξας» του Βιμ Βέντερς (19/3).
Ελένη Μόλαρη
Ψυχίατρος-ψυχαναλύτρια και μέλος της Ελληνικής Εταιρείας της Νέας Λακανικής Σχολής