Η μεγάλη κινηματογραφική ψηφοφορία για τα 40ά γενέθλια του «αθηνοράματος», με τη χορηγία του 11888, έχει γίνει talk of the town! Χιλιάδες αναγνώστες έχουν ήδη ψηφίσει στην ειδική σελίδα του διαγωνισμού στο athinorama.gr την καλύτερη ελληνική ταινία των τελευταίων 40 χρόνων, αλλά εμείς θέσαμε το ερώτημα σε 11 καλλιτέχνες του θεάτρου, της μουσικής και της κουζίνας. Δείτε τι μας απάντησαν και θυμηθείτε ότι η online ψηφοφορία θα «τρέχει» μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου.
Φοίβος Δεληβοριάς, τραγουδοποιός: «Οι Απέναντι»
Διαλέγω –μέσα από 10 πολύ αγαπημένες– τους «Απέναντι» του Πανουσόπουλου. Διότι ο φακός του είναι ο ηδονοβλεψίας-ποιητής που άκουσε την καρδιά του ακατανίκητου μικροαστισμού του ’80, μπήκε στα δωμάτιά μας, μας απείλησε, μας αγάπησε και μας έσωσε.
Δημήτρης Καρατζάς, σκηνοθέτης: «Σπιρτόκουτο»
Ήταν πάντα πολύ αγχωτική η διαδικασία επιλογής αγαπημένου τραγουδιού, ταινίας, βιβλίου, έργου και ποτέ δεν μπορούσα να απαντήσω με βεβαιότητα. Η απάντηση έχει να κάνει απολύτως με τη στιγμή. Αυθόρμητα μου ήρθε η «Ευδοκία» του Δαμιανού (που μετράει 45 χρόνια), κατόπιν το «Delivery» του Παναγιωτόπουλου, το «Αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού» του Λυγίζου και πολλές άλλες ταινίες που θεωρώ σταθμούς. Αλλά αυτήν τη στιγμή θέλω να σταθώ στο «Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη, που αποτέλεσε κατ’ εμέ μια συγκλονιστική τομή. Καυτηρίαζε με πολύ επιδραστικό τρόπο μια μεγάλη μερίδα τής –τότε και τώρα– σύγχρονης Ελλάδας και, ενώ έπαιζε φανερά με τον ωμό ρεαλισμό και την ηθογραφία, κατάφερνε την ίδια στιγμή με το άλλο πόδι να πατάει στην ποίηση και την αλληγορία, διαμορφώνοντας έτσι ένα συναρπαστικό νέο ύφος, μια νέα γλώσσα προς διερεύνηση. Η ενέργεια στο κόκκινο και η ακατάσχετη βία και βωμολοχία έκρυβαν από κάτω μια φοβερή συμπόνια, μια τεράστια αγάπη για τον άνθρωπο κι ένα σκληρό σχόλιο για την «κατάντια» του, σε μια κοινωνία εξευτελισμού – που ακόμη ζούμε.
Νίκος Πορτοκάλογλου, συνθέτης: «Οι Aπέναντι»
Θα διάλεγα με ευκολία τις πέντε αγαπημένες μου: «Οι απέναντι», «Λούφα και παραλλαγή», «Απ’ το χιόνι», «Δεκαπενταύγουστος», «Στρέλλα». Δυσκολεύομαι να διαλέξω μία, αλλά μάλλον θα καταλήξω στην πρώτη. «Οι απέναντι» ήταν μια αποκάλυψη εκεί στις αρχές των ’80s. Επιτέλους το νέο ελληνικό σινεμά εγκατέλειπε τον ηρωικό και πένθιμο ύμνο στον Εμφύλιο και καταδεχόταν να ασχοληθεί με το παρόν. Ο Πανουσόπουλος αφηγείται μια σύγχρονη, απλή ιστορία με φόντο την Αθήνα που μισούμε και αγαπάμε. Πρώτη φορά τη βλέπουμε στην οθόνη όπως την ξέρουμε: σκληρή, άναρχη, γοητευτική. Και ο μοναδικός Άρης Ρέτσος ξεπροβάλλει σαν νέος (αντι)ήρωας μιας άγνωστης γενιάς. Της δικής μας…
Οδυσσέας Ιωάννου, συγγραφέας/στιχουργός: «Γλυκιά Συμμορία»
Είναι καθαρά συναισθηματική η προσέγγισή μου, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι υπάρχει πιο αντικειμενικός τρόπος αξιολόγησης της τέχνης. Την ταινία την πρωτοείδα στην εφηβεία μου και από τότε πρέπει να την έχω δει περίπου άλλες 15 φορές! Δεν ταυτίστηκα με τους ήρωες και τις επιλογές τους, όμως η «Γλυκιά συμμορία» κατάφερε εκείνο που με γοητεύει στην τέχνη: να μου δείξει πως υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να γίνονται τα πράγματα. Το ερμητικά κλειστό σύμπαν τεσσάρων ανθρώπων, η κόντρα τους με την κυρίαρχη ιδεολογία και τους κανόνες και, κυρίως, ο ερωτισμός, άλλοτε ελεύθερος και άλλοτε τραγικά αδιέξοδος, κατατάσσουν την ταινία στις πλέον «προσωπικές» μου.
Γιώργος Βενιέρης, σεφ: «Στρέλλα»
Από τη «Στέλλα» του Κακογιάννη στη «Στρέλλα» του Κούτρα. Αγαπημένη ταινία – αγαπημένη όχι για τις πολυσύνθετες έννοιες και τις πομπώδεις υπεραναλύσεις αλλά γιατί γλιστρά και ξεφεύγει από τις βαρετές, πολιτικοκεντρικές, ψαγμένες νεοελληνικές ταινίες. Ένα σκοτεινό δράμα, βρόμικο και αγχωτικό, που αναβλύζει όμως φως, αφού πραγματεύεται τον έρωτα και την αγάπη. Θα μπορούσε να σοκάρει το ελληνικό κοινό, αλλά δεν το έκανε. Αντιθέτως, τη δεχτήκαμε όλοι σαν μια πραγματικότητα, κάτι σαν μια μυστική οικειότητα με τους πρωταγωνιστές, λες και τους ξέραμε^ σαν τον γείτονα της διπλανής πόρτας, που πότε δεν του έχουμε μιλήσει, γνωρίζουμε όμως τα πάντα για τη ζωή του. Αγαπημένη η Μίνα Ορφανού, προσγειωμένη, με τεράστια αποθέματα ανθρωπιάς. Αγαπημένος και ο Κούτρας, όχι μόνο για την «Στρέλλα» αλλά και για την «Επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά».
Ιωάννα Παππά, ηθοποιός: «Γλυκιά Συμμορία»
Η «Γλυκιά συμμορία» έχει μια απίστευτη σκληρότητα και ταυτόχρονα ένα συναίσθημα. Ο Νίκος Νικολαΐδης είναι από τους αγαπημένους μου σκηνοθέτες και πιστεύω ότι με τις ταινίες του έκανε μια στροφή στο σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο και σε ένα βαθμό τον καθόρισε. Τόσο υποκριτικά όσο και σκηνοθετικά είναι πολύ ιδιαίτερη κι ενδιαφέρουσα ταινία και πολύ κοντά στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνομαι το σινεμά. Συνδυάζει τη φαντασία με σουρεαλιστικά στοιχεία, χωρίς όμως να αμφισβητεί την πραγματικότητα. Θα μπορούσε πράγματι να υπάρχει αυτός ο κόσμος της «Γλυκιάς συμμορίας». Μου αρέσει η φυγή μέσα από την τέχνη που σχολιάζει τα πράγματα πιο συμβολικά.
Σταμάτης Κραουνάκης, συνθέτης: «Πολίτικη Κουζίνα»
Το παλεύω πολύ σε σχέση με τους «Τεμπέληδες…», αλλά θα αφήσω την ψυχή να διαλέξει αυτό που τη συγκίνησε πιο πολύ κι έγραψε μέσα μου για πάντα. Άλλωστε, για μένα το σινεμά είναι πάνω από όλα μια τέχνη λαϊκή. Κόσμος πολύς μπροστά από μια τεράστια οθόνη που γεννάει μύθους. Η «Πολίτικη κουζίνα» ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Ένωσε ελληνισμό, ένωσε προσφυγιά, ένωσε λαό στις αίθουσες. Κλάψαμε, συγκινηθήκαμε, φύγαμε ξαλαφρωμένοι, θέλαμε να ξαναπάμε, τηλεφωνηθήκαμε και είπαμε: «Μην το χάσεις». Άλλος ένας λόγος είναι η μουσική της Ευανθίας. Ακόμη θυμάμαι το φαγάκι μας, όπου προέβλεψα το βραβείο της. Ηλίου φαεινότερο, άλλωστε, και το καμάρι που είχα όταν το πήρε, μαζί με άλλα πολλά. Καθαρό λαϊκό σινεμά και υψηλή τέχνη ταυτόχρονα, αυτό που οφείλει να είναι ο κινηματογράφος.
Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, ηθοποιός: «Γλυκιά Συμμορία»
Δεν λέω ποια είναι η καλύτερη, λέω όμως πως η αγαπημένη μου είναι μια ταινία του 1983, η «Γλυκιά Συμμορία» του Νίκου Νικολαΐδη. Τόσο γι’ αυτό που είναι η ίδια η ταινία όσο και γι’ αυτό που ήμουν εγώ όταν την πρωτοείδα. Ακούω συχνά το σάουντρακ και ακόμη και τώρα με συγκινεί πολύ να ακούω τον Τάκη Μόσχο στο «Μάθημα της Ανατομίας».
Τάκης Σπυριδάκης, ηθοποιός: «Γλυκιά Συμμορία»
Τη «Γλυκιά Συμμορία» του Νίκου Νικολαΐδη, όχι γιατί έπαιζα –άλλωστε, γουστάρω πολύ τις ταινίες του Νίκου στις οποίες δεν έπαιζα–, αλλά γιατί την εποχή που γυρίστηκε, το 1983, έφερε κάτι νέο στο τραπέζι, μια νέα θεματολογία. Μέχρι τότε κυρίαρχο θέμα ήταν ο αριστερός με το αμπέχονο που επέστρεφε... Ο Νικολαΐδης μας γνώρισε άλλα πρόσωπα και καταστάσεις, δημιούργησε καινούργιους ήρωες.
Αλέξανδρος Τσιοτίνης, σεφ: «Η Εαρινή Σύναξη των Αγροφυλάκων»
Όλες οι εποχές, οι γιορτές και οι γεωργικές εργασίες σε μια ταινία που παρουσιάζει με χιούμορ τους αγροφύλακες, τον αλλοτινό φόβο και τρόμο των απανταχού αγροτών. Το αντιπαθές αυτό επάγγελμα που σε έκανε να τρέμεις τη στιγμή που άπλωνες το χέρι σου στο αμπέλι του γείτονα για να κόψεις ένα τσαμπί σταφύλι –έτσι για να δροσίσεις λίγο το χειλάκι σου μες στο κατακαλόκαιρο– παίρνει άφεση αμαρτιών, αφού παρουσιάζεται σαν ένα τσούρμο αγαθιάρηδων και κουτοπόνηρων υπαλλήλων που μάλλον βασανίζονται από τους πονηρούς αγρότες παρά τους βασανίζουν. Ένα εκπληκτικό αλληγορικό παραμύθι.
Νίκος Ψαρράς, ηθοποιός: «Xenia»
Αμφιταλαντεύομαι ανάμεσα σε δύο, το πιο πρόσφατο «Xenia» του Πάνου Κούτρα και τις «Ήσυχες ημέρες του Αυγούστου» του Παντελή Βούλγαρη, μια ταινία που είδα το 1991 στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης όντας μαθητής στη σχολή, με την Αλέκα Παΐζη παρούσα, και ήταν πολύ συγκινητικό. Επιλέγω όμως το «Xenia», διότι ο Κούτρας μου άρεσε πάρα πολύ και θεωρώ ότι φτιάχνει ονειρικούς κόσμος. Μέσα από το οδοιπορικό των δύο αδερφών που ψάχνουν τον πραγματικό τους πατέρα δόθηκαν πολλές ωραίες εικόνες. Ακόμη σκέφτομαι τη σκηνή στο καράβι, που ο ένας από τους δύο βλέπει τη μάνα του να τραγουδά, όπως και τη σκηνή στο ποτάμι. Γενικώς ο Κούτρας έχει μια ματιά που με αφορά ως ηθοποιό. Όταν βλέπω μια ταινία και μετά την ονειρεύομαι όλο το βράδυ, λέω ότι θα ήθελα να είμαι κομμάτι της! Είναι ρεαλιστικό αυτό που συμβαίνει στην ταινία, υπάρχει όμως και μια πινελιά ποιητικότητας. Τα τελευταία χρόνια το ελληνικό σινεμά έπασχε κυρίως από σενάριο λόγω έλλειψης χρημάτων. Οι καινούργιοι κινηματογραφιστές αποτελούν πολύ μεγάλη ελπίδα για το μέλλον και ο κινηματογράφος είναι η μόνη τέχνη την οποία μπορούμε να εξάγουμε. Στο θέατρο, δυστυχώς, υπάρχει ημερομηνία λήξης: κάνεις μια παράσταση και τελειώνει. Οι ταινίες μπορούν να ταξιδέψουν με μεγαλύτερη ευκολία.
