Παρότι ο Ζάζα Ουρουσάντζε είναι Γεωργιανός, ο 50χρονος σκηνοθέτης βρέθηκε να διεκδικεί το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας εκπροσωπώντας τη μακρινή… Εσθονία. Τα «Μανταρίνια» ήταν μια από τις αναπάντεχες εκπλήξεις της προπέρσινης χρονιάς, αφού κατάφερε, χωρίς να το συνοδεύουν ιδιαίτερες φεστιβαλικές διακρίσεις, να πλασαριστεί στην τελική πεντάδα τόσο των Χρυσών Σφαιρών όσο και των Όσκαρ. Ο σκηνοθέτης της μας μιλά στο «α» για την ανοιχτή πληγή που άφησε πίσω του ο Αμπχαζιο-γεωργιανός πόλεμος, για το πώς βρέθηκαν χιλιάδες Εσθονοί να κατοικούν στην Γεωργία και για τις ευκαιρίες ανοίγονται μπροστά του μετά την οσκαρική του υποψηφιότητα.
Παρότι είστε Γεωργιανός, η ταινία σας κατατέθηκε από την Εσθονία στην κατηγορία των Ξενόγλωσσων Όσκαρ. Πώς έγινε αυτό; Από ότι διάβασα πρόσφατα, μετά τη μεγάλη επιτυχία του φιλμ η Γεωργία προσπάθησε να κερδίσει εκ των υστέρων την κηδεμονία του.
Η ιδέα για την ταινία ήταν εσθονική, ενώ τα περισσότερα κεφάλαια ήρθαν από εκεί. Επίσης, ο παραγωγός ήταν Εσθονός, ενώ οι γλώσσες που ακούγονται στο φιλμ είναι Εσθονικά και Ρώσικα. Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε καμία αντιπαράθεση σε σχέση με την προέλευση της ταινίας, αφού η παραγωγή ήταν από την αρχή εσθονική. Αυτό που με ευχαριστεί ιδιαίτερα είναι ότι στην Γεωργία το φιλμ θεωρείται γεωργιανό και στην Εσθονία, εσθονικό. Πάντως, σημασία έχει ότι αυτή η εσθονο-γεωργιανή συνεργασία αποδείχτηκε εξαιρετικά καρποφόρα. Επίσης, με τιμά που η Εσθονία επέλεξε ένα φιλμ που γυρίστηκε από έναν Γεωργιανό σκηνοθέτη και όχι από κάποιον Εσθονό.
Η ταινία μας μεταφέρει στον πόλεμο μεταξύ Αμπχαζίας- Γεωργίας που έγινε το 1992. Έχει αφήσει αυτή η σύρραξη ανοιχτές πληγές στην πατρίδα σας μέχρι σήμερα;
Και φυσικά έχει αφήσει, αφού εδάφη της Γεωργίας συνεχίζουν να είναι κατειλημμένα από γειτονική χώρα μέχρι σήμερα. Επιπλέον, ένας τεράστιος Αμπχαζιών και Γεωργιανών νέων σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου, μεταξύ των οποίων και αρκετοί φίλοι μου.
Τι γυρεύει ο πρωταγωνιστής Ίβο στην γεωργιανή ύπαιθρο; Πώς βρέθηκαν Εσθονοί στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας;
Περίπου 2.000 – 3.000 Εσθονοί μετακόμισαν στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Η τρομακτική φτώχια που γνώριζε τότε η Εσθονία ανάγκασε τον Τσάρο να δωρίσει γεωργιανή γη στους Εσθονούς. Αυτό εξυπηρετούσε, παράλληλα, το σχέδιο ενίσχυσης της γεωργικής παραγωγής στην Ρωσική Αυτοκρατορία. Καθώς το κλίμα της Αμπχαζίας είναι πολύ καλό, αρκετοί ήταν οι Εσθονοί που αποφάσισαν να μετακομίσουν σε εκείνα τα εδάφη. Η εσθονική μειονότητα έζησε για γενιές ολόκληρες στην περιοχή μέχρι ο πόλεμος να τους αναγκάσει να επιστρέψουν στις πατρίδες τους. Ελάχιστοι παρέμειναν στην Γεωργία μετά το τέλος του.
Η ευγενής φιγούρα του ηλικιωμένου πρωταγωνιστή Ίβο αντιτίθεται στον παραλογισμό του πολέμου. Πιστεύεις ότι μπορεί να υπάρξει ελπίδα ακόμη και στα φρικαλέα πεδία των μαχών;
Πιστεύω ότι η ελπίδα υπάρχει παντού κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
Θεωρείς ότι τα «Μανταρίνια» είναι ένα αντιπολεμικό φιλμ ή ένα ανθρωπιστικό δράμα;
Με φόντο την ανοιχτή υπόθεση της Αμπχαζίας θέλησα να σκηνοθετήσω ένα αντιπολεμικό φιλμ βασισμένο σε αρχετυπικές ανθρώπινες αξίες, όπως η ανεκτικότητα και η συγχώρεση. Αυτά νομίζω ότι προσδίδουν στο φιλμ ένα, τόσο ανθρωπιστικό περιεχόμενο, όσο και αντιπολεμικό περιεχόμενο.
Νοιώθεις ότι η καριέρα σου άλλαξε μετά την επιλογή της ταινίας σου στην τελική πεντάδα των Όσκαρ και των Χρυσών Σφαιρών; Χτυπάει το τηλέφωνό σου με προσφορές από ατζέντηδες;
Έχει αλλάξει. Υπάρχουν πλέον αρκετές ανοιχτές προτάσεις, ενώ η ταινία μου αγοράστηκε από διανομείς σε ολόκληρο τον κόσμο μετά την οσκαρική της διάκριση.
Βλέπουμε ότι σήμερα οι φλόγες του πολέμου έχουν τυλίξει αρκετές χώρες, όπως η Συρία, η Λιβυή, το Ιράκ και αρκετές ακόμη. Πιστεύεις ότι θα υπάρξει κάποια στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία που δεν θα υπάρξει ούτε μια εμπόλεμη ζώνη στον πλανήτη;
Θέλω να πιστεύω ότι όλοι οι πόλεμοι κάποια στιγμή θα τερματιστούν και η ειρήνη θα επικρατήσει. Όλοι μας προσπαθούμε να περάσουμε αυτό το μήνυμα σε όσους περισσότερους ανθρώπους γίνεται και το κινηματογραφικό μέσο σίγουρα βοηθά πολύ σε αυτό. Την ίδια στιγμή δεν είμαι τόσο αφελής. Γνωρίζω ότι δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες για να γίνουμε μάρτυρες της παγκόσμιας ειρήνης.