Κέλλυ Σταμουλάκη: «Η επαφή με τα παιδιά είναι η πηγή της ζωής»

Η γνωστή δημιουργός θεατρικών παραστάσεων για παιδιά και ιδρυτής του θιάσου Αβάντι Κέλλυ Σταμουλάκη, μίλησε στο «α» για όλα σε μια συνέντευξη γεμάτη συγκίνηση, χαρά, ιστορίες από την πορεία της και τους συνεργάτες της. Μοιράστηκε μαζί μας όλα όσα την εμπνέουν, τα όνειρα της, τι ήταν αυτό που την οδήγησε να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο θέατρο για παιδιά και φυσικά τα πάντα για την παράσταση «Ως την άκρη του ονείρου» που παίζεται στο θέατρο Νέος Ακάδημος σε μουσική του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα με έναν δυνατό θίασο: Βασίλης Λέκκας, Νέλλη Γκίνη, Νικόλας Μπράβος, Τζερόμ Καλούτα, Έλενα Δελακούρα, Παύλος Εμμανουηλίδης, Ελένη Καρβέλη, Νίκος Παρασκευόπουλος, Έλενα Παπαδημητρίου, Ευγενία Μανούσου, Φώτης Λάμαρης.

Η παράσταση «Ως την άκρη του ονείρου» ανεβαίνει φέτος για τρίτη φορά;
Η παράσταση ανέβηκε πρώτη φορά το 2005, έπειτα το 2013 και φέτος. Είναι μια πολύ αγαπημένη παράσταση και για μένα γιατί γράφτηκε σε μία εποχή που είχα ιδιαίτερη συγκινησιακή φόρτιση με το θέμα, αλλά και των εκπαιδευτικών που περίμεναν να περάσει η εξαετία να αλλάξουν τα παιδιά του σχολείου για να έρθουν και με ρωτούσαν πότε θα την ανεβάσω ξανά.

Τι σας προέτρεψε να επιστρέψετε ξανά και ξανά σε αυτήν την ιστορία;
Όπως επιστρέφουμε σε αγαπημένες μνήμες, σε αγαπημένους τόπους, επιστρέφω σε ένα έργο που μου θυμίζει την πίστη μου στη ζωή και στους ανθρώπους. Είναι ένα ταξίδι ενηλικίωσης που για να το κάνουμε όλοι μας πρέπει να πιστεύουμε στον εαυτό μας και στη ζωή την ίδια.

Ποιά είναι η υπόθεση του έργου;
Ένα μικρό κοριτσάκι που έχει χάσει τους γονείς του ξεκινάει ένα ταξίδι προκειμένου να βρει τον παππού του. Στο δρόμο συναντάει την αδικία, την κλεψιά και την ξενοφοβία στις πόλεις που περιπλανάται γιατί οι άνθρωποι δεν αντέχουν πάντα τη διαφορετικότητα. Συναντάει, όμως, και τη φιλία, την αγάπη και την καλοσύνη. Με λίγα λόγια είναι μια μικρογραφία της ζωής μας. Το θέμα είναι ποια στάση θα κρατήσουμε απέναντι σε αυτά που θα συναντήσουμε. Εμείς με τη δική μας πίστη, την επιμονή και την υπομονή μπορούμε να καθορίσουμε τη ζωή μας και να τη φτάσουμε ως την άκρη του δικού μας ονείρου.

Ποιο ρόλο διαδραματίζει στην παράσταση ο ερμηνευτής Βασίλης Λέκκας;
Υποδύεται έναν φύλακα άγγελο ο οποίος συνοδεύει τη μικρή Πετρίνα και μελωδικά με τη φωνή του αλλά και υποκριτικά και προσπαθεί να τη στηρίζει στις δύσκολες στιγμές που τείνει να χάσει την πίστη της.

«Θεωρώ ότι στο παιδί πρέπει να δίνουμε πιο «πολυτελή» ψυχαγωγία γιατί είναι το μέλλον της Ελλάδας και το μέλλον του θεάτρου. Αν θέλουμε θεατές που θα αγαπήσουν το θέατρο πρέπει να τους δώσουμε μια πολύ καλή πρώτη αίσθηση για να μην θεωρήσουν ότι το θέατρο είναι κάτι ευτελές».

Θα δούμε κάτι διαφορετικό στο τρίτο ανέβασμα;
Εκτός από τον Βασίλη Λέκκα και τον Νικόλα Μπράβο που έπαιζαν και στην προηγούμενη παράσταση, η διανομή των ηθοποιών είναι διαφορετική. Οπότε αξιοποίησα τα ερεθίσματα που πήρα από τους ηθοποιούς, αναδεικνύοντας τα ταλέντα και τις δεξιότητες τους. Αυτός άλλωστε είναι ο τρόπος που δουλεύω. Δεν έχω ένα συγκεκριμένο σχήμα στο μυαλό μου να το φορέσω στους ηθοποιούς. Ξέρω βέβαια που θέλω να φτάσει η παράσταση αλλά με τα μέσα των ηθοποιών που διαθέτω. Στο κείμενο δεν έκανα κάποια επέμβαση, αν και το αντιμετώπισα σίγουρα πιο ώριμα, η σκηνοθεσία, ωστόσο, ήταν διαφορετική.

Μιλήστε μας για τους συνεργάτες σας.
Καταρχάς να ξεκινήσω από τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα που κλείσαμε φέτος 18 χρόνια συνεργασίας. Γενικά πιστεύω στη δύναμη της ομάδας. Για να καταφέρεις να χτίσεις μια γλώσσα και να αποκτήσεις έναν κώδικα επικοινωνίας, πρέπει να βρίσκεσαι με ανθρώπους τους οποίους εμπιστεύεσαι και σε εμπιστεύονται. Μπορείς έτσι να συνεννοηθείς πιο εύκολα και πιο γρήγορα και να φτάσεις σε πιο υψηλό σημείο την παράσταση χωρίς να κουράσεις και τους συνεργάτες σου. Τους κοιτάς και ξέρουν τι θέλεις. Αλλά είναι πολύ ωραίο να μοιράζεσαι και τις συγκινήσεις. Έχουμε γίνει πια μια οικογένεια με όλους τους συντελεστές και με τον Λαυρέντη βέβαια. Θυμάμαι που η κόρη του ήταν μικρή και την έφερνε στην παράσταση και τώρα έχει τελειώσει κινηματογραφικές σπουδές. Είναι αυτό που λέμε ότι «διαλέγεις και σε διαλέγουν» και γίνεσαι μια οικογένεια. Η πραγματική μας οικογένεια μας έχει δοθεί, αλλά αυτή που επιλέγουμε είναι πάρα πολύ σημαντική, με τους ανθρώπους που θέλουμε να συνυπάρχουμε και να πορευτούμε.

Απ’ όλες τις παραστάσεις που έχετε ανεβάσει μέχρι σήμερα ποια πιστεύετε ότι είναι η πιο αγαπημένη των μικρών θεατρόφιλων;
Είναι δύσκολο να το απαντήσω. Μπορώ να πω ότι τώρα που ανεβάζω την παράσταση «Ως την άκρη του ονείρου» για τέταρτη φορά ουσιαστικά αφού ανέβηκε και στη Θεσσαλονίκη τη σεζόν 2006-2007, είναι σίγουρα μία από τις πιο αγαπημένες και δική μου αλλά και του κοινού. Γιατί το κοινό είναι αυτό που σε καθορίζει τελικά. Επίσης, θεωρώ αυτήν την παράσταση γούρι για μένα γιατί όποτε ανεβαίνει κάτι πάει καλά στη ζωή μου. Ίσως θέλω να επαναπροσδιορίζω κι εγώ η ίδια την πίστη μου στη δική μου ζωή και τις επιλογές μου και να μου το υπενθυμίζω με αυτό το έργο. Γράφτηκε άλλωστε σε μια τέτοια στιγμή.

Πόσα χρόνια σκηνοθετείτε παιδικές παραστάσεις ως επικεφαλής του θιάσου Αβάντι και πώς ξεκινήσατε την πορεία σας στο χώρο του θεάτρου για παιδιά;
Πριν τον θίασο Αβάντι είχα παίξει και σαν ηθοποιός σε θεατρικές παραστάσεις για παιδιά. Επίσης είχα συνεργαστεί με άλλους θιάσους επί πολλά χρόνια, όπως με τον Γιάννη Καλατζόπουλο και τον Θίασο 81. Τότε σκέφτηκα ότι υπάρχει ανάγκη να γίνουν παραστάσεις για παιδιά με τις προϋποθέσεις που βάζουμε στις παραστάσεις των ενηλίκων, και μάλιστα όχι απλά των ενηλίκων, αλλά εκείνες που θεωρούμε καλοφτιαγμένες. Θεωρώ ότι στο παιδί πρέπει να δίνουμε πιο «πολυτελή» ψυχαγωγία γιατί είναι το μέλλον της Ελλάδας και το μέλλον του θεάτρου. Αν θέλουμε θεατές που θα αγαπήσουν το θέατρο πρέπει να τους δώσουμε μια πολύ καλή πρώτη αίσθηση για να μην θεωρήσουν ότι είναι κάτι ευτελές. Άρα εισάγουμε τα παιδιά στο θέατρο και στην Πολιτεία. Πρέπει να τους θέτουμε ερωτήματα και να τους δίνουμε τροφή για σκέψη και διαμόρφωση της αισθητικής τους κι όχι διδάγματα μέσα από τα οποία θα τους κουνάμε το δάχτυλο, ώστε όταν φεύγουν από το θέατρο να έχουν θέματα να συζητήσουν είτε με τους εκπαιδευτικούς στο σχολείο είτε με τους γονείς στο σπίτι. Ο στόχος είναι παράλληλα να απελευθερώσουμε το συναίσθημα τους, να προκαλέσουμε την συγκίνηση, που είναι και βασική αρχή του θεάτρου.

«Ποτέ δεν πορεύτηκα στο δρόμο της επιτυχίας, το σημαντικότερο για μένα ήταν να πορευτώ στο δρόμο της δικής μου αλήθειας και του προσωπικού μου στόχου. Ήθελα πάντα το κέντρο μου να είναι ο άνθρωπος και οι ανθρώπινες σχέσεις».

Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με το θέατρο για παιδιά;
Νιώθω ότι βρίσκομαι σε έναν μαγικό κόσμο, εξακολουθώ να είμαι παιδί μέσα μου. Όσο κι αν έχω μεγαλώσει ηλικιακά, αυτό το κομμάτι μου, την αθωότητά μου, θέλω να το διατηρήσω και νομίζω ότι αυτός ο χώρος με βοηθάει. Μου δίνει αυτό το μαγικό ραβδάκι να ταξιδέψω την ψυχή μου και τον νου μου στα θέματα και στους τόπους που θέλω και να περιγράψω τις εικόνες που έχω στο μυαλό μου. Μου αρέσουν τα ταξίδια. Και σαν άνθρωπος ταξιδεύω πολύ. Επίσης, επέλεξα το θέατρο για παιδιά γιατί πιστεύω ότι η επαφή μαζί τους είναι η πηγή της ζωής. Δεν έχουν χτίσει ακόμα την κοινωνική τους ταυτότητα που εμπεριέχει και ψέμα. Δηλαδή ένας ενήλικας μπορεί να σου πει συγχαρητήρια κι όταν φύγει να πει κάτι διαφορετικό. Το παιδί θα σου το πει στα μούτρα. Θα σου πει καθαρά τι πιστεύει. Και το βλέπεις και στο κοινό. Εάν δεν τους αρέσει θα σηκωθούν, θα μιλήσουν με τον διπλανό τους. Δεν τα κρατάς τα παιδιά αν δεν μπορείς να προκαλέσεις το ενδιαφέρον τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείω το να κάνω μια παράσταση ενηλίκων. Όπως έχω κάνει και σπουδές κινηματογράφου και ταινίες μικρού μήκους, με συμμετοχή στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας. Η πρωταρχική μου βάση, όμως, είναι το θέατρο για παιδιά.

Πότε συμμετείχατε στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας;
Τη σεζόν 2007-2008 και, μάλιστα, πήρα και βραβείο το 2008 από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου για την ταινία μου «Τα λιλά μαντήλια». Θα δείτε μέσα από τις παραστάσεις ότι δεν γράφω με πράξεις αλλά με εικόνες. Πολλές εικόνες με γρήγορες εναλλαγές που έχουν κινηματογραφική δομή. Είναι σαν να κάνω μοντάζ. Νομίζω είναι κι ένας από τους λόγους που αρέσει στα παιδιά, όσο και στους ενήλικες θεατές. Σε συνδυασμό, βέβαια, πάντα με την ζωντανή μουσική μέσα από πληθώρα μουσικών οργάνων. Φέτος, για παράδειγμα έχουμε πιάνο, άρπα, βιολοντσέλο, λαούτο, γιουκαλίλι, μαντολίνο, κιθάρες, ντιτζεριντού και πάρα πολλά μικρά αυτοσχέδια όργανα. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να βλέπουν τα μουσικά όργανα από κοντά και καθημερινά μας ρωτούν γι’ αυτά. Θεωρώ ότι οφείλουμε να τους δίνουμε ερεθίσματα.

Πότε ξεκινήσατε να γράφετε τους στίχους των τραγουδιών στις παραστάσεις σας και ποια είναι η σχέση σας με τη μουσική;
Με τη μουσική ουσιαστικά δεν έχω σχέση, αλλά με το λόγο. Όταν δημιούργησα τον θίασο Αβάντι το πρώτο κείμενο για την «Τρικυμία» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ δεν το έκανα εγώ. Επειδή είχα πολύ καθαρά στο μυαλό μου το τι θέλω να κάνω σε σχέση και με το εκπαιδευτικό περιεχόμενο του έργου, όταν είδα ότι κάποια πράγματα δεν έβγαιναν όπως τα ήθελα, τότε ξεκίνησα να γράφω εγώ. Το πρώτο μου κείμενο ήταν η «Ιλιάδα», το οποίο δούλευα για 5 χρόνια λέξη-λέξη, γιατί είναι ένα τεράστιο σε έκταση έργο, σε έμμετρο στίχο και έχεις πολύ μεγάλη ευθύνη απέναντι σε ένα Ομηρικό Έπος. Ανακάλυψα ότι θέλει πάρα πολύ δουλειά, την οποία δεν είναι διαθέσιμοι πολλοί να κάνουν. Άλλωστε ειδικά στις αρχές του 2000 το θέατρο για παιδιά θεωρούνταν πιο ευτελές είδος και γίνονταν πιο πρόχειρες δουλειές αν εξαιρέσουμε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις. Εγώ, όμως, το θεωρούσα το πιο σημαντικό είδος, το οποίο αξίζει και οφείλει να έχει τον σεβασμό μας. Αποφάσισα έτσι να αφιερωθώ στο θέατρο για παιδιά, ακριβώς επειδή ήθελα αυτή τη συνέπεια και αυτή τη φροντίδα.

Πώς πιστεύετε ότι έχει διαμορφωθεί κι έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια το θέατρο προκειμένου να ικανοποιήσει τους νέους κώδικες που απαιτούν τα παιδιά σήμερα;
Σίγουρα τα παιδιά έχουν πολύ περισσότερα ερεθίσματα λόγω της τηλεόρασης και του διαδικτύου, δεν έχουν όμως την υπομονή που είχαν παλαιότερα. Ο ρυθμός πρέπει να είναι πιο γρήγορος και να πλησιάζει με κάποιο τρόπο την εικόνα για να μπορείς να τα κρατήσεις. Υπάρχει εξέλιξη σίγουρα ως προς το budget και τους ηθοποιούς. Το 2002 ας πούμε, όταν πρότειναν σε καταξιωμένους ηθοποιούς τη συμμετοχή τους σε παραστάσεις για παιδιά ήταν πολύ δύσκολο να δεχτούν γιατί θεωρούσαν ότι είναι ένα είδος το οποίο δεν είναι ισότιμο της ενήλικης σκηνής και επίσης γιατί ήταν τόσες πολλές οι ελληνικές σειρές στην τηλεόραση και τα χρήματα που αυτές απέφεραν, οπότε δεν θα άφηναν ένα πρωινό γύρισμα για να παίξουν σε μια θεατρική παράσταση όπου η αμοιβή θα ήταν σίγουρα μικρότερη. Με τον ερχομό της κρίσης, τη μείωση των τηλεοπτικών σειρών και βέβαια την άνοδο της ποιότητας των παραστάσεων για παιδιά άρχισε να υπάρχει μια διαφορετική προσέγγιση. Τώρα πια είναι πάρα πολλοί οι αναγνωρίσιμοι ηθοποιοί οι οποίοι συμμετέχουν σε τέτοιες παραστάσεις και χαίρομαι πάρα πολύ για αυτό.

Ποια είναι η κύρια πηγή έμπνευσης σας;
Ό, τι ζούμε καθημερινά όλοι οι άνθρωποι, ως πολίτες, ως κάτοικοι μιας χώρας. Για παράδειγμα βλέπουμε κάποιους ανθρώπους και αισθανόμαστε φόβο, βλέπουμε κάποιους άλλους και νιώθουμε ευεξία, περπατάμε στο δρόμο και βλέπουμε έναν άστεγο, ή βλέπουμε σκουπίδια. Κυρίως θα έλεγα ότι η πηγή της έμπνευσης μου είναι τα συναισθήματα και οι έννοιες, όπως η εξουσία, ο φόβος, ο εγωισμός, ο ατομισμός, η μοναξιά κ.ά. Τη θεματολογία αυτή την τοποθετώ σε ένα παραμυθιακό χώρο, στήνω μια ιστορία για να μιλήσω για αυτές τις έννοιες οι οποίες με βασανίζουν κι εμένα σαν άτομο. Η εξουσία πάντα με συμπίεζε σαν άνθρωπο και τη βιώνουμε καθημερινά με διαφορετικούς τρόπους, μέσα από τις παραγωγές, τη δημοσιογραφία, την προβολή μας, το ταμείο μας. Τα μόνα κομμάτια που με αφορούν είναι η πρόβα μου και η επαφή μου με το κοινό και γι’ αυτά έχω πασχίσει. Θέλω το βράδυ όταν κοιμάμαι να νιώθω ότι έκανα σήμερα αυτό που επιθυμούσα όσο το δυνατόν πιο πολύ, ότι ήμουν όσο το δυνατόν πιο πολύ ο εαυτός μου. Μια μικρή λεπτομέρεια μπορεί να καθορίσει τη ζωή του παιδιού, όπως έχω ανακαλύψει από περιπτώσεις που μας έχουν μεταφέρει εκπαιδευτικοί. Κι αυτές οι στιγμές είναι που σε γεμίζουν και λες ότι κάτι έχεις κάνει καλά. Για μένα αυτό είναι το κέντρο της ύπαρξης μου. Ποτέ δεν πορεύτηκα στο δρόμο της επιτυχίας, το σημαντικότερο για μένα ήταν να πορευτώ στο δρόμο της δικής μου αλήθειας και του προσωπικού μου στόχου. Ήθελα πάντα το κέντρο μου να είναι ο άνθρωπος και οι ανθρώπινες σχέσεις. Και αυτό το τηρώ και με τους συνεργάτες μου, τους θεατές -παιδιά και γονείς- και με τους εκπαιδευτικούς. Όποιος με ζητήσει είμαι πάντα διαθέσιμη να μιλήσω μαζί του, είμαι πάντα εδώ.

Ποιό είναι το δικό σας όνειρο;
Νομίζω το μεγαλύτερο μέρος των ονείρων μου έχει πραγματοποιηθεί αλλά το ζω καθημερινά. Κάθε μέρα φτάνω ως την άκρη του ονείρου μου με την αγάπη του κόσμου, των παιδιών, αλλά και την αγάπη και τον θαυμασμό του γιου μου. Είναι πολύ σημαντικό ο γιος μου να είναι υπερήφανος για μένα και να έχει μια μητέρα που του δίδαξε ηθικές αρχές, που τον έμαθε να σέβεται τον εαυτό του και τους γύρω του, να δίνει και να δίνεται στους φίλους του.

Μιλήστε μας για την επανέκδοση του βιβλίου «Ως την άκρη του ονείρου».
Η πρώτη κυκλοφορία του έργου ήταν σε θεατρική μορφή. Φέτος κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε μορφή εικονογραφημένου παραμυθιού και φυσικά το συνοδεύει το CD το οποίο περιλαμβάνει την αφήγηση της ιστορίας, διαλόγους των ηθοποιών από τη θεατρική παράσταση και τα τραγούδια του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα.