Από την πλούσια εκδοτική παραγωγή με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 ξεχωρίζουμε βιβλία για παιδιά διαφορετικών ηλικιών και εφήβους. Με ιδιαίτερη αισθητική και ματιά ξαναβλέπουν δημιουργικά την ιστορία και ορισμένες φορές δίνουν ιδέες για το πως θα μπορούσαν να ανανεωθούν τα σχολικά βιβλία.
«Οι Μεγάλοι... μικροί: Οι αγωνιστές του 1821»
της Αγγελικής Δαρλάση
Η αγαπημένη και ταλαντούχα συγγραφέας παιδικών βιβλίων αγαπά την Ιστορία και συχνά την εντάσσει στις αφηγήσεις της. Αυτή τη φορά τα δίνει όλα δημιουργώντας ένα ευφάνταστο ντοκου-μυθοπλαστικό πορτρέτο των αγωνιστών και αγωνιστριών του 1821 όπως τους φαντάζεται ως παιδιά, συνδυάζοντας ιστορικά στοιχεία και φαντασία. Με την καθοριστική συμβολή της εξαιρετικής εικονογράφησης της Σοφίας Παπαδοπούλου μαθαίνουμε τι συνέβη όταν ο μικρός Θοδωρής κατέβηκε με το γαϊδουράκι του από το βουνό να πουλήσει ξύλα στην Τριπολιτσά και λέρωσε κατά λάθος με λάσπες έναν Τούρκο ή όταν η Μαντώ κρύφτηκε σε μια ντουλάπα για να κρυφακούσει μια πολιτική συζήτηση. Από μικρή η συγγραφέας προσπαθούσε να φανταστεί τους μεγάλους που τη φόβιζαν σαν παιδιά για να τους νιώσει πιο οικεία και το ίδιο επιχειρεί και με τους εθνικούς ήρωες που έχουμε συνηθίσει να μας κοιτάζουν σοβαροί από αφίσες και προτομές. Οι ιστορίες συνοδεύονται από ένα καλοφτιαγμένο χρονολόγιο για τον καθενα. Εκδόσεις Μεταίχμιο
«Έντεκα μέρες του Απρίλη 1826»
της Λίλης Λαμπρέλλη
«Μέσα στα τελευταία τρία χρόνια ο κόσμος του Μάρκου ήταν γεμάτος αποχωρισμό. (...) Είχε κολλήσει στο μυαλό του η μέρα που φέρανε στο σπίτι το σώμα του πατέρα του κομμάτια, μέσα σε μια ματωμένη κάπα που δεν ήτανε δική του. Θάψαν τα κομμάτια του μες στο σεντόνι. Έπρεπε να δώσουνε πίσω την κάπα. Ο μικρός την πήρε και την ξέπλυνε στη θάλασσα. Έβλεπε σαν μαγεμένος το αίμα του πατέρα του να κοκκινίζει το νερό και να χάνεται». Στο έμπα της άνοιξης εκείνης της θανατερής χρονιάς, του 1826, στο πολιορκημένο Μεσολόγγι μας μεταφέρει το βίβλο της Λίλης Λαμπρέλλη μιλώντας στους σημερινούς εφήβους για τους γελεκτσήδες, τους εφήβους που σχεδόν όλοι έχασαν τη ζωή τους για τη λευτεριά. «Θυμίζουν επικούς ήρωες μαγικών παραμυθιών που προχωρούν ίσια εμπρός σε δρόμους που δεν έχουν γυρισμό. Όσο τους μνημονεύουμε, αυτοί παραμένουν ζωντανοί κι εμείς γινόμαστε πιο αυθεντικοί, πιο γενναιόδωροι, πιο θαρραλέοι, δηλαδή "ολοζώντανοι"» όπως λέει η συγγραφέας. Με βάση τις μαρτυρίες αγωνιστών (κυρίως των Κασομούλη και Σπυρομήλιου), και με φόντο την ατμοσφαιρική εικονογράφηση της Κατερίνας Βερούτσου, ακολουθούμε τη ροή των γεγονότων που οδηγούν σε κλιμάκωση της πείνας και της οδυνης που βιώνουν οι ήρωες και οι ηρωίδες της Εξόδου. Όλα τα πρόσωπα εκτός από τον Μάρκο και τον Άγγελο είναι ιστορικά και πολλοί διάλογοι μεταφέρονται επί λέξει, όπως καταγράφηκαν. Εκδόσεις Πατάκη
«Επανάσταση 1821»
της Σοφίας Ζαραμπούκα
Η πολυγραφότατη συγγραφέας με ιστορία 45 χρόνων στο παιδικό βιβλίο, μάς παρουσιάζει την Επανάσταση με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο σε μια έκδοση με τη στόφα του κλασικού. Με ιδιαίτερη εικονογράφηση και νηφάλια ματιά διατρέχει την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα συστήνοντας στα παιδιά κοτζαμπάσηδες και αρματωλούς αλλά και τους εκ των συνόρων πρωταγωνιστές του απελευθερωτικού αγώνα. Εκδόσεις Πατάκη
«Τα πρόσωπα της επανάστασης του 1821»
της Βασιλικής Μαρκάκη και του Ζήνωνα Ζαμπακίδη
Ένα βιβλίο γνώσεων για παιδιά από 7 έως 13 ετών εστιάζει σε 50 πρόσωπα του Αγώνα, περισσότερο ή λιγότερο γνωστά, τα οποία αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο τις ιστορίες τους, δίνοντας μια ανθρώπινη νότα στα γεγονότα της εποχής, καθώς μαζί με τη δράση τους μαθαίνουμε προσωπικές τους ιστορίες αλλά και συναισθήματα και σκέψεις που συχνά δεν αναδεικνύονται στη σχολική ιστορική αφήγηση. Αγωνιστές, υποστηρικτές, φιλέλληνες, αντίπαλοι, παρουσιάζονται ανά κατηγορία με χρωματιστές παραπομπές που θυμίζουν links και τους συνδέουν με άλλα πρόσωπα ή γεγονότα που καταγράφονται στο χρονολογία. Συνοδεύονται από ρεαλιστικά πορτρέτα σε εικονογράφηση Labrada Sara Cabeza. Εκδόσεις Ψυχογιός
«21+1 για το 1821»
επιμέλεια τόμου: Μαρίζα Ντεκάστρο – Ελένη Σβορώνου
Η αφρόκρεμα των συγγραφέων παιδικού βιβλίου και εκλεκτοί εικονογραφοι συναντιούνται σε έναν ευφάνταστο συλλογικό τόμο. Το βιβλίο ξεκινά πλαισιώνοντας την Επανάσταση του 1821 ως ένα γεγονός που δεν ήταν μεμονωμένο αλλά ξέσπασε σε μια εποχή που εκδηλώθηκαν επαναστατικά κινήματα σε πολλά μέρη στην Ευρώπη και στην Αμερική, αλλά και εξεγέρσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, και στη συνέχεια αφήνει τη φαντασία ελεύθερη να καλπάσει. Όπως αναφέρουν στην εισαγωγή τους οι επιμελήτριες του τόμου Μαρίζα Ντεκάστρο και Ελένη Σβορώνου, ονόματα εγγύηση στον χώρο του παιδικού βιβλίου, «Οι ιστορίες που έγραψαν είκοσι συγγραφείς, δύο κομίστες και εικονογράφησαν άλλοι τόσοι καλλιτέχνες, άλλοτε πατούν γερά στα γεγονότα του τότε και άλλοτε, εντελώς φανταστικές, μας μεταφέρουν στο σήμερα. (...) Στο βιβλίο μας δεν κάνουμε μάθημα Ιστορίας. Νιώθουμε την Ιστορία διαβάζοντας τα λογοτεχνικά γραπτά άξιων συγγραφέων! Και τη βλέπουμε, την Ιστορία, στις εικόνες που μας περπατούν σε μία πινακοθήκη μικρών έργων τέχνης σύγχρονων καλλιτεχνών και μας γεμίζουν χρώματα και συναισθήματα!». Οι συγγραφείς θα δώσουν τις αμοιβές τους από το βιβλίο στο Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ως δωρεά.
Συγγραφείς: Άγγελος Αγγέλου & Έμη Σίνη, Κυριάκος Αθανασιάδης, Μιράντα Βατικιώτη, Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Ελένη Κατσαμά, Άννα Κοντολέων, Θοδωρής Κούκιας, Πολυχρόνης Κουτσάκης, Λίλη Λαμπρέλλη, Λίνα Λυχναρά, Φίλιππος Μανδηλαράς, Μαρίζα Ντεκάστρο, Μαρία Παπαγιάννη, Θοδωρής Παπαϊωάννου, Κωνσταντίνος Πατσαρός, Εύη Πίνη, Ελένη Σβορώνου, Πάνος Τσερόλας, Πάνος Χριστοδούλου. Εικονογράφοι: Δημήτρης Αναστασίου, Ευαγγελία Γουτιάνου, Βασίλης Γρίβας, Γιώργος Δημητρίου, Αλεξία Ευσταθοπούλου, Μάρω Κατσίκα, Κέλλυ Ματαθία-Κόβο, Χρήστος Κούρτογλου, Αλέξης Κυριτσόπουλος, Στέλιος Λιβανός, Little polkadot., Άνα Μάτεγιτς, Πέτρος Μπουλούμπασης, Αλέξια Οθωναίου, Θανάσης Πέτρου, Axιλλέας Ραζής, Βασίλης Σελιμάς, Ντανιέλα Σταματιάδη, Zafouko Yamamoto, Φίλιππος Φωτιάδης, Κατερίνα Χαδουλού, Χρύσω Χαραλάμπους. Εκδόσεις Παπαδόπουλος
«Η Ελληνική Επανάσταση του 1821»
του Φίλιππου Μανδηλαρά
Με τα απλά και χαριτωμένα στιχάκια και την εμπεριστατωμένη ματιά του Φίλιππου Μανδηλαρά και την πολύχρωμη, ρεαλιστική εικονογράφηση της Ναταλίας Καπατσούλια, οι απαρχές, τα βασικά γεγονότα και οι πρωταγωνιστές της Επανάστασης του 1821 παρουσιάζονται σε ένα ευκολοδιάβαστο βιβλίο για μικρά παιδιά από 5 ετών. Από τη δημοφιλή σειρά «Η πρώτη μου ιστορία» του ίδιου συγγραφέα κυκλοφορούν επίσης για την ίδια ιστορική περίοδο τα βιβλία Κωνσταντίνος Κανάρης, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης και Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Μεσολογγίου. Εκδόσεις Παπαδόπουλος
«21 ήρωες του 1821»
των Γιάννη Διακομανώλη και Βασίλη Κουτσιαρή
Υιοθετώντας μια εύληπτη λογική infographic και με την πένα του Δημήτρη Ευστρατιάδη που συνδυάζει το υδατογράφημα με στοιχεία κόμικ και καρικατούρας, το βιβλίο των Γιάννη Διακομανώλη και Βασίλη Κουτσιαρή παρουσιάζει τη ζωή και τη δράση 21 οπλαρχηγών της Επανάστασης, όχι μόνο των γνωστών πρωταγωνιστών αλλά και όσων παρά τη σημαντική συμβολή τους σε αυτόν δεν είχαν την ανάλογη αναγνώριση. Ένα βιβλίο για παιδιά από 7 έως 11 ετών που συνοψίζει τις λιγότερο ή περισσότερο γνωστές ιστορικές πληροφορίες για κάθε πρόσωπο και θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τη σχολική ύλη. Εκδόσεις Μίνωας
«24 Eικόνες για την Επανάσταση του 1821. Μακρυγιάννης και Ζωγράφος, ένας αγωνιστής και ένας καλλιτέχνης»
της Μαρίζας Ντεκάστρο
Μια πολύτιμη έκδοση με τη σφραγίδα ποιότητας και την αισθητική των εκδόσεων Καπόν που ειδικεύονται σε λευκώματα τεχνών και επιστημών. Παρότι απευθύνεται καταρχήν σε μεγάλα παιδιά και νέους, διαβάζεται με πολύ ενδιαφέρον και από ενήλικες. Με αφορμή είκοσι τέσσερις πίνακες που δημιουργήθηκαν με την καθοδήγηση του στρατηγού Μακρυγιάννη από τον λαϊκό ζωγράφο Δημήτριο Ζωγράφο και αφηγούνται γεγονότα της Επανάστασης, από την έναρξή της μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας το 1830, και παρουσιάζονται στις σελίδες του βιβλίου η αναγνωρισμένη συγγραφέας με την ιδιαίτερη ματιά στα ιστορικά βιβλία ξεκινά έναν διάλογο με τις ιστορικές πηγές και την εικόνα που αναδεικνύει με άμεσο και εύληπτο τρόπο αγνωστα ακόμη και στους μεγαλύτερους στοιχεία της εποχής που περιλαμβάνουν και πολλές λαογραφικές και γενικότερες πληροφορίες για την εποχή, τις ενδυμασίες, τις συνθήκες ζωής και γεγονότα πέρα από τα πολύ γνωστά. Εκδόσεις Καπον
«Κωνσταντίνος Κανάρης τ’ όνομά μου»
της Μαρίας Ανδρικοπούλου
Αντλώντας την αφορμή από το άγαλμα του Κανάρη στην πλατεία Κυψέλης, όπου ήταν το σπίτι του μπουρλοτιέρη της Επανάστασης και στέκει μαρμαρωμένος στους αιώνες, η συγγραφέας πλέκει ένα ενδιαφέρον πορτρέτο που συνδυάζει ιστορία, λογοτεχνία και ποίηση και απευθύνεται σε παιδιά από 9 ετών. Λειτουργεί σαν ένα παράλληλο ανάγνωσμα με τη σχολική ύλη προσφέροντας μια άλλη είσοδο γνώσης για τη συγκεκριμένη περίοδο και την ιστορία γενικότερα. Στη διήγηση του Κανάρη παρεμβάλλονται κείμενα, ποιήματα και αναφορές άλλων καλλιτεχνών στο πρόσωπό του, ενώ στο τέλος του βιβλίου μπορεί κανείς να διαβάσει έργα διαφορετικών ποιητών, από τον Ανδρέα Κάλβο και τον Κώστα Καρυωτάκη ως τον Βίκτωρα Ουγκώ. Εκδόσεις Καλέντης
«Κλέφτες και Αρματολοί»
της Γιολάντας Χατζή
Να κι ένα βιβλίο για τους πολύ μικρούς μας φίλους, από τη σειρά «Μικρές ελληνικές ιστορίες» που απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας. Με απλό τρόπο και χαρούμενη εικονογράφηση τα παιδιά εξοικιώνονται με πρόσωπα και πράγματα της Επανάστασης. Από την ίδια σειρά κυκλοφορούν βιβλία για τη Φιλική Εταιρεία, τον Ρήγα Φεραίο, τους Σουλιώτες και τον Αλή πασά, ενώ ετοιμάζονται η Μπουμπουλίνα και ο Αθανάσιος Διάκος. Εκδόσεις Καστανιώτη
