Φανταστείτε ένα μέρος στο οποίο δεσπόζουν οι ψηλότερες βουνοκορφές της Ευρώπης, με λόφους γεμάτους ευγενικά μωσαϊκά από αμπέλια και μαγικές, απότομες κοιλάδες που «ανοίγονται» σε πεδιάδες στολισμένες με μικρά, γραφικά χωριουδάκια. Οι λίμνες σε σκούρο μπλε –σχεδόν βελούδινο– χρώμα γεμίζουν από τα κρυστάλλινα νερά των βουνών, ενώ εκπληκτικοί κήποι καθρεφτίζονται με χάρη πάνω στα νερά της λίμνης Maggiore.
Κάστρα και φρούρια υψώνουν τη δύναμή τους παντού· πάνω στα βουνά, ανάμεσα σε καταπράσινα πάρκα, στο κέντρο των πόλεων, στις ανοιχτές πεδιάδες. Φανταστείτε μια ευλογημένη γη που επάνω της έχουν γραφτεί μεγάλες και ένδοξες ιστορίες πολεμιστών, και φυσικά μια περιοχή-σημείο στο οποίο ξεκίνησε να γράφεται η ιστορία της ένωσης της Ιταλίας· πρώτα ως όνειρο και έπειτα ως πράξη. Το Πιεμόντε (που βρίσκεται βόρεια της Τοσκάνης) είναι ένα μέρος στο οποίο οι άνθρωποι δουλεύουν σκληρά, με το Τορίνο, που για κάποια χρόνια αποτέλεσε την πρωτεύουσα της Ιταλίας, να βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του. Μεταξύ άλλων, η περιοχή παράγει τη φημισμένη λευκή τρούφα και είναι ένα από τα αγαπημένα σημεία των Άλπεων, με χειμερινά resorts που έλκουν κάθε χειμώνα chic επισκέπτες. Μια πραγματικά ευλογημένη γη που ανάμεσα σε όλα τα άλλα παράγει κρασιά διάσημα, με παγκόσμια αναγνώριση.
Χρόνια γνωστή για τα στιβαρά και μακράς παλαίωσης βαθύχρωμα κρασιά από Nebiolo, η περιοχή διαθέτει ένα ακόμα ατού το οποίο γοητεύει τους οινόφιλους, με ελαφρότερες, πιο κατανοητές, αλλά εξίσου ποιοτικές γεύσεις και αρώματα. Αν το Nebiolo είναι ο βασιλιάς του Piemonte, η Barbera είναι η μικρή και χαριτωμένη πριγκίπισσα της ζώνης.
Για χρόνια καταδικασμένη στο ρόλο του «χρήσιμου» και εύκολου σταφυλιού κατάλληλου για κρασιά καθημερινής χρήσης, ζούσε στη σκιά των διάσημων και πανάκριβων συγγενών της – των θρυλικών και μεγαλοπρεπών Barolo και Barbaresco. Σήμερα η Barbera, μία από τις πιο διαδεδομένες παγκόσμια ποικιλίες σταφυλιού, μπορεί να καμαρώνει τόσο για την ποιότητα όσο και για την ιδιότυπη προσωπικότητα και το στιλ που έχουν τα κρασιά που «γεννιούνται» χάρη σ’ αυτήν.
Έδωσε στη ζώνη ένα δεύτερο διαφορετικό πρόσωπο και ένα στιλ που, χωρίς να κάνει ποιοτικές παραχωρήσεις, είναι πιο κατανοητό στον απλό οινόφιλο και ταυτόχρονα σημαντικά πιο προσιτό οικονομικά. Η ιστορία της ξετυλίγεται στις δύο από τις τρεις οινοποιητικές υπο-περιοχές του Piemonte: Το Langhe με επίκεντρο την πόλη Alba και το Montferrato με επίκεντρο το Asti (την καρδιά και κοιτίδα της Barbera) παράγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες, μια και εκεί το ομώνυμο σταφύλι είναι και ο απόλυτος άρχων.
Το σταφύλι, τα εδάφη, τα κρασιά
Η Barbera είναι σταφύλι που προσαρμόζεται σε πολλά είδη εδαφών. Τα καλύτερα αποτελέσματα τα δίνει στα ασβεστώδη. Όμως τα αμμώδη εδάφη του Piemonte δίνουν μεγαλύτερες δυνατότητες περιορισμού του «θεριέματος» του φυτού και της τάσης προς υψηλές αποδόσεις. Άλλωστε, εδώ είναι και το κύριο μειονέκτημά της: χρειάζεται μεγάλη προσοχή (κλαδέματα κλπ.) για να μην ξεφύγουν προς τα πάνω οι στρεμματικές αποδόσεις. Αυτό ήταν και η αιτία του υποδεέστερου ρόλου της Barbera, με τα κρασιά που έδινε να βρίσκονται για χρόνια στο περιθώριο, να χαρακτηρίζονται από «άγαρμπη» υφή και τάση για υπερβολική και επιθετική οξύτητα.
Η κλίμακα των κρασιών Barbera κυμαίνεται από medium bodied φρουτώδη, μέχρι στιβαρά και έντονα, που τους ταιριάζει πολύ η παλαίωση και ταυτόχρονα έχουν και τη σχετική δυνατότητα. Σε αυτή την περίπτωση και με τη χρήση καινούριου βαρελιού, αυτό που φτάνει στο ποτήρι του οινόφιλου είναι «στρογγυλό» και πλούσιο, με τυπικά αρώματα δαμάσκηνου και μπαχαρικών.
Όταν δεν χρησιμοποιείται καθόλου βαρέλι ή όταν το κρασί ωριμάζει σε χρησιμοποιημένα βαρέλια, τα αρώματα παραμένουν πολύ ζωηρά και εμφανίζονται ταυτόχρονα ενδιαφέρουσες νότες κερασιού. Πιο συγκεκριμένα, η Barbera d’Asti είναι κομψή, φινετσάτη και με πολύ λαμπερό χρώμα, ενώ η Barbera d’Alba, που παράγεται σε πολύ μικρότερες ποσότητες (αφού τα καλύτερα αμπελοτόπια είναι φυτεμένα με Nebbiolo), είναι κρασί πολύ σκούρο και βαθύχρωμο, με το στοιχείο του φρούτου να είναι έντονο και στιβαρό.
Η Βarbera στην κουζίνα
Πέρα από τις διαφορές των στιλ μεταξύ γεωγραφικών προελεύσεων, υπάρχουν τρεις τρόποι «χειρισμού» των κρασιών που παράγει η ενδιαφέρουσα αυτή ποικιλία: πρώτον, καθόλου βαρέλι για να διατηρηθεί η φρεσκάδα και τα πρωτογενή αρώματα, δεύτερον, χρήση μεγάλων χρησιμοποιημένων βαρελιών για να στρογγυλέψει το κρασί «παραδοσιακά», και τρίτον, παλαίωση σε μικρά καινούρια βαρέλια για να αποκτήσει το κρασί πάχος και δομή αλλά και πρόσθετα αρωματικά στοιχεία.
Παρά το γεγονός ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο προκύπτουν διαφορετικοί τύποι κρασιών, ο βασικός άξονας –η καρδιά της καλής Barbera που την κάνει κατ’ ουσίαν συναρπαστική και με τόσο ενδιαφέροντα ρόλο στην κουζίνα– είναι πάντα παρών. Φρουτώδης χαρακτήρας, πλούσια υφή, υψηλή οξύτητα και σχεδόν ανυπαρξία ταννινών (με εξαίρεση μερικά «μοντέρνα» και υπερσυμπυκνωμένα κρασιά) είναι τα βασικά στοιχεία που την κάνουν αναγνωρίσιμη.
Αυτό το τελείως διαφορετικό στιλ στον αντίποδα των στιβαρών, σφιχτοδεμένων και ταννικών κρασιών δίνει μια μοναδική δυνατότητα για γευστικούς συνδυασμούς, γεμάτους αρμονία και απόλαυση. Ο γευστικός της πλούτος και το πάχος του φρούτου τής επιτρέπουν να «μετρηθεί» ισότιμα με τα πιο πλούσια πιάτα και να οδηγήσει σε μια γευστική αρμονία τα χαρακτηριστικά κρασιού και φαγητού. Στην περίπτωση που το φαγητό είναι ιδιαίτερα πλούσιο ή λιπαρό, η λιπαρότητα δεν θα «κοπεί» από τις (σχεδόν ανύπαρκτες) ταννίνες, αλλά από την υψηλή οξύτητα που θα λειτουργήσει ως συντελεστής γευστικής ισορροπίας. Η καλή Barbera ταιριάζει θαυμάσια με τα παραδοσιακά ελληνικά ψητά της σούβλας, με τον τσιγεροσαρμά αλλά και με την πασχαλινή κουζίνα.
Η γευστική δοκιμή
Tenuta L’Illuminata (Guido Folonari), Barbera d’Alba «La Colbertina» 2004
Έντονο χρώμα ρουμπινιού με βιολετί ανταύγειες. Άρωμα πλούσιο και πολυσύνθετο, ανθώδες που θυμίζει κυρίως τριαντάφυλλο αλλά και με ευχάριστες νύξεις από σοκολάτα και βανίλια. Πλούσια και αρμονική γεύση, μακριά και πολύ ευχάριστη επίγευση. (Εισαγωγή: Non Solo Vino, 210 6755940)
Michele Chiarlo,Barbera d’Asti «Le Orme»
Έντονο χρώμα ρουμπινιού, με εξίσου έντονο-πλούσιο και φινετσάτο άρωμα ώριμων φρούτων – όπως ακριβώς χαρακτηρίζονται τα περισσότερα κρασιά του Michele Chiarlo. Στη γεύση είναι τόσο ισορροπημένο και αρμονικό που παρόλη την καλή δομή του δείχνει ευκολόπιοτο. (Εισαγωγή: Santa Maura, 210 7621984)
Pio Cesare Barbera d’Alba 2006
Ρουμπινένιο χρώμα μεσαίου βάθους, αρκετά νεανικό ακόμα. Ικανοποιητικά έντονο άρωμα, όπου κυριαρχούν το κεράσι και η φράουλα, αλλά συνοδευόμενα από κάποιες νύξεις φυτικότητας. Η γεύση είναι σχετικά ελαφριά αλλά με πυκνά χαρακτηριστικά και με δροσιστική οξύτητα. Επίγευση μάλλον μέτριας διάρκειας. (Εισαγωγή: Αίολος, 210 9847113)
La Spinetta, Barbera d’Asti «Ca di Pian» 2005
Ροδοκόκκινο χρώμα με πορφυρές ανταύγειες. Στο άρωμα κυριαρχούν οι τόνοι βιολέτας, κερασιού μαρασκίνο και δαμάσκηνου. Φρέσκο και φρουτώδες στη γεύση, με υψηλή οξύτητα που εξισορροπείται πολύ ωραία από τις μαλακές ταννίνες. (Εισαγωγή: New Age Media, 210 9943845)
Domenico Clerico, Barbera d’Alba «Tre Vigne» 2005
Bαθύ ρουμπινένιο χρώμα με βιολετί ανταύγειες. Εντυπωσιακό και εξαιρετικά έντονο άρωμα βατόμουρου και μαύρης σταφίδας. Στη γεύση είναι ολόφρεσκο, μαλακό, έντονο και πολύ επίμονο. Μακρύτατη επίγευση. Εντυπωσιακό κρασί, σε μοντέρνο στιλ. (Εισαγωγή: Mondovini, 210 4174247)
Bava, Barbera d’Asti Superiore «Piano Alto» 2001
Έντονο κόκκινο χρώμα. Πολυσύνθετο άρωμα που συνδυάζει έξυπνα και αρμονικά φράουλα, κεράσι, γλυκόριζα, μπαχαρικά και δέρμα. Πληθωρική γεύση με καλές ταννίνες και επίγευση μακράς διάρκειας. (Εισαγωγή: Οινόκοσμος, 210 9212205)
