Θυμάμαι πάντοτε εκείνη την πρώτη φορά που ήπια το κρασί και μου έκανε κλικ. Ήταν αρκετά χρόνια πριν και, όντας φοιτητής στο Παρίσι, τρώγαμε και πίναμε με καλοπερασάκηδες φίλους σε αυθεντικό κινέζικο εστιατόριο. Στο τραπέζι έπαιζαν άφθονα γλυκόξινα και για να τα συνοδεύουμε, ο γκουρού της παρέας πρότεινε ένα ροζέ Cabernet d’ Anjou. Είχα πιει κάτι ροζέ σιρόπια μέχρι τότε, αλλά το συγκεκριμένο αξιότιμο κρασί του Λίγηρα μου ψιθύρισε από την πρώτη γουλιά δύο φωνήεντα: Μεγάλε, κάτσε καλά! Κάθισα, και ομολογώ την αμαρτία μου. ήπια το υπόλοιπο ποτήρι μονορούφι για να το «ακούω» καλύτερα και μάλιστα χωρίς καν να το μυρίσω!
Τι άκουσα; Αυτό το ωραίο ροζέ μπορεί να την είχε τη γλύκα του, είχε όμως μια οξύτητα που ξύριζε τη γλώσσα, φτιάχνοντας μια πολύ όμορφη γλυκόξινη αίσθηση στο στόμα. τόσο ωραία ξινό κρασί εγώ δεν είχα ξαναδοκιμάσει, και κόλλησα. Και δεν κόλλησα μόνο γι’ αυτό… Είχε και κάτι αρώματα, το άτιμο, που νόμιζα ότι δάγκωνα βατόμουρα και φράουλες. Όταν, στη συνέχεια, ήπια το γλυκόξινο κρασί με τις γλυκόξινες γαρίδες, έπαθα. Δεν μου είχε ξανατύχει να ταιριάζει τόσο έδεσμα και οίνος στον καταπιώνα μου –με το συμπάθειο για τη γαργαντούα διάλεκτο– και άρχισα να τραγουδάω μεθυσμένος από ευτυχία «...τι άλλο να ζητήσω απ’ τη ζωή;...»
Την επόμενη μέρα πήρα μεγάλες αποφάσεις. Πρώτον, ορκίστηκα να μην ξαναπιώ ρετσίνα (πού νά ’ξερα). Δεύτερον, αποφάσισα να πάρω ένα από αυτά τα επαγγελματικά τιρμπουσόν και να το έχω φυλαχτό επάνω μου, πιο πολύ για να θυμίζω στον εαυτό μου ότι είχα αποφασίσει να πάρω το κρασί στα σοβαρά. Τρίτον, έγινα κολλητός –και συγκάτοικος– με τον γκουρού, προσπαθώντας να μαζεύω τα αποπιώματα της σοφίας του. Τέταρτον, αποφάσισα στο μέτρο των οικονομικών δυνατοτήτων μου να πίνω όσο το δυνατόν καλύτερα, περισσότερα και πιο διαφορετικά κρασιά μπορούσα. Περιττό να σας πω ότι, για ευνόητους λόγους, αυτή ήταν μία από τις πιο ευτυχισμένες περιόδους στη ζωή μου.
Και όχι μόνο για τον προφανή λόγο ότι κυλούσε αρκετό κρασί στις φλέβες μου και ήμουν χαρούμενος, αλλά γιατί συνειδητοποίησα δύο άλλες μεγάλες αλήθειες: α) Ότι το διαρκές γευσιγνωστικό, μετά μεγίστης –αν και όχι πάντα– απολαύσεως φροντιστήριο έκανε την τέρψη μια βαθιά ιντελεκτουέλ διαδικασία, και β) ότι η οίνου κοινωνία με καλή παρέα με έκανε να εκτιμήσω την ουμανιστική διάσταση της κρασοκατάνυξης και τον εξανθρωπισμό των ηθών, αν και οφείλω να ομολογήσω ότι δεν αποφύγαμε τις παράπλευρες απώλειες.
Ως νέοι στο κλαμπ δεν αποφεύγαμε τις αριστερίστικες μονομανίες, και η ανασφάλειά μας μάς οδηγούσε να οχυρωθούμε είτε σε ch#teaux του Mπορντό είτε σε κάστρα του Ροδανού (περιοχή Cotes du Rhone). οι πιο snob, οι πιο ματσό δηλαδή, την έβρισκαν να υποτιμούν όλους τους άλλους, κολλημένοι στον κυκεώνα των crus της Βουργουνδίας. Ήταν ο πιο σίγουρος τρόπος να πουλάς μούρη χωρίς να ξέρεις και πάρα πολλά πράγματα, και όχι μόνο να μην σε παίρνει πρέφα κανείς, αλλά να σε ζηλεύουν κι από πάνω!
Τέλος πάντων, αυτές οι μονομαχίες για την απόλυτη οινική αλήθεια, τις ουτοπίες και τα ιδανικά, ήταν πολύ προτιμότερες από τις πολιτικές κοκορομαχίες, γι’ αυτό όσοι μπήκαν σε αυτό το club δεν έφυγαν ποτέ.
Τα πρώτα βήματα ή οδηγίες προς οινοναυτιλομένους
Τώρα, λοιπόν, ξέρετε ότι σας έχει προσβάλει ανεπανόρθωτα ο ιός της οινοφιλίας. Ψάχνεστε και ψάχνετε, ρωτάτε και προβληματίζεστε, νιώθετε ότι δυο πράγματα περί καλού κρασιού τα ξέρετε, αλλά νιώθετε ελαφρώς αποπροσανατολισμένος. Μην το παίρνετε κατάκαρδα, λογικό είναι καθώς τώρα είναι που ανοίγεστε σε έναν απέραντο ωκεανό που καμιά φορά τα νερά του –συγγνώμη, τα κρασιά του ήθελα να πω– φουσκώνουν από τις κόντρες πρόσκαιρων διαφωνιών περί οινικού lifestyle. Το θέμα είναι να χαράξετε μια σαφή στρατηγική ενημέρωση, μέσω της οποίας θα εμβαθύνετε και θα καλλιεργείτε το πάθος σας.
Πρώτο, άμεσο βήμα, το ξεκοκάλισμα του ειδικού Τύπου, ελληνικού κατ’ αρχάς. Δόξα τω Θεώ, τα τελευταία χρόνια οι γευσιγνωσίες κρασιών (ομαδικών τε και ατομικών) δίνουν και παίρνουν, οπότε έχετε κάθε λόγο να ξεψαχνίζετε το ΕΥ ΖΗΝ, το Αθηνόραμα, τον Γαστρονόμο, για να συντονίζεστε με το πνεύμα της εποχής. Μην τα αντιμετωπίζετε σαν τυφλοσούρτη όμως, σκοπός σας είναι να ακονίσετε τα γευσιγνωστικά σας προσόντα και να βρείτε τα μονοπάτια που σας ταιριάζουν. Άρα, θα είναι πολύ χρήσιμο να ανοίξετε μερικές φιάλες από αυτές που δοκιμάζουν τα περιοδικά και να τις δοκιμάσετε με τη σειρά σας.
Έτσι, και θα καλλιεργήσετε τη μύτη, ταυτοχρόνως όμως θα πετύχετε κάτι άλλο πολύ σημαντικό: Θα δέσετε ένα νήμα επαφής ανάμεσα σ’ εσάς και τους γευσιγνώστες. με τον ίδιο τρόπο που διαβάζετε μια κινηματογραφική κριτική και καταλαβαίνετε τι σας περιμένει πάνω-κάτω όταν δείτε το φιλμ. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όταν διαβάζετε τη γευσιγνωσία ενός κρασιού, θα φαντάζεστε με απτό τρόπο το στιλ του πριν καν το δοκιμάσετε.
Ευτυχώς, δεν είστε ο μόνος οινόφιλος σε αυτή τη χώρα. το ξέρετε κι εσείς, θα ήταν πολύ βαρετό να μη μοιράζεστε το ψώνιο σας με άλλους. Αυτή την ανάγκη την ένιωσαν και άλλοι, αποφάσισαν μάλιστα να την κάνουν επάγγελμα και έτσι γεννήθηκαν τα wine clubs. Oι «Οινόφιλοι», ο «Οινέας», το «Wine Plus» οργανώνουν πολύ συχνά εκδρομές σε οινοπαραγωγούς περιοχές και γευσιγνωσίες, ενώ κάποιοι εξασφαλίζουν σπέσιαλ κρασιά σε ειδικές τιμές. Κάτι παρόμοιο κάνουν και γνωστά wine restaurants, όπως το «Luna Rossa» και «Sale & Pepe», τα οποία διοργανώνουν εξαιρετικές γευσιγνωσίες ή ειδικά γευσιγνωστικά δείπνα αρμονίας κρασιού/φαγητού. Εκθέσεις όπως το «Οινόραμα», αλλά και άλλες μικρότερες, γίνονται πια με ικανοποιητική συχνότητα στην Ελλάδα. Εδώ, αδέρφια, επιτεθείτε. Μην τις χάσετε με τίποτα, διότι σας δίνεται μια χρυσή ευκαιρία να δοκιμάσετε κατά περίπτωση τα άπαντα της ελληνικής οινοποιίας.
Συγκρίνετε χρονιές, βάζετε δίπλα δίπλα όμορα κρασιά διαφορετικών παραγωγών, συνειδητοποιείτε τα κρασιά που σας ταιριάζουν και –ναι, μην το υποτιμάτε καθόλου– κάνετε γνωριμίες. Όταν σας δουν να δοκιμάζετε συστηματικά τα κρασιά τους, οι παραγωγοί σε μία δύο εκθέσεις σάς θυμούνται, σας παίρνουν στα σοβαρά και μπορεί να ανοίξετε πρόσβαση σε δυσεύρετα τεφαρίκια, π.χ. παλιές χρονιές, πειραματικές οινοποιήσεις.
Επειδή όμως ο κόσμος είναι μεγάλος, η καλλιέργεια της οινοφιλίας σας μπορεί να έχει μεν ως βάση την Ελλάδα, αλλά δεν είναι δυνατόν να περιορίζεται από τα σύνορά μας. Το διεθνές οινικό portofolio επιβάλλει κοσμοπολίτικο πνεύμα, οπότε και η ενημέρωση διευρύνεται. Τα δύο γνωστότερα οινικά περιοδικά του πλανήτη είναι το εγγλέζικο «Decanter» και το αμερικάνικο «Wallpaper». Έχουν όμως, όπως είναι φυσικό, και site στο Διαδίκτυο, οπότε η ενημέρωσή σας μπορεί να είναι άμεση. Μην ντρέπεστε, στο Internet μπορεί να βρείτε σχεδόν τα πάντα, οπότε μεταβληθείτε σε ηλεκτρονικό Σέρλοκ-wine-Χολμς και δεν θα χάσετε.
Επειδή όμως με θεωρίες μόνο δεν ζει ο άνθρωπος, καλό είναι να ψωνίζει πού και πού μερικές φιάλες. Δεν μπορώ να σας πω απαγορεύεται το σουμπερμάρκετ, αυτό που θα διευκρινίσω όμως είναι ότι οι αγορές σας από εκεί πρέπει να γίνονται με φειδώ. Είναι σαφές ότι ένα μπουκάλι όρθιο, όταν λούζεται από φως ταλαιπωρείται. το θέμα είναι πόσο χρόνο μένουν τα μπουκάλια στο ράφι ή πόσο γρήγορα αγοράζονται. Δεν είναι άσχημη ιδέα να σημαδέψετε πολύ διακριτικά τις φιάλες μερικών κρασιών που σας αρέσουν στο σουπερμάρκετ απ’ όπου συνήθως ψωνίζετε και να τεστάρετε τους χρόνους παραμονής τους, έτσι για να ξέρετε. Χωρίς αμφιβολία, όμως, είναι καλύτερο να «παντρευτείτε» μια δυο κάβες και να αγοράζετε από εκεί τα κρασιά σας.
Θα κάνετε τις παραγγελίες σας, θα συζητάτε, και αυτοί τον καλό πελάτη τους τον κανακεύουν και θα τον περιποιούνται. Υπάρχουν όμως και ειδικού τύπου προμήθειες, όπως λόγου χάρη η προαγορά κρασιών en primeur σε εξαιρετικές τιμές, που μπορείτε να τις διαπραγματευτείτε, για παράδειγμα, με την εταιρεία «Αίολος», τον «Οινέα» ή το εστιατόριο «Luna Rossa». Και, βεβαίως, μεγάλες εταιρείες με κύρος και δυνατότητες, όπως ο Μπουτάρης, μπορούν να εξασφαλίσουν την τέλεια παλαίωση των κρασιών που θα αγοράσετε από αυτούς στους χώρους τους και να σας απαλλάξουν από το άγχος.
Και τώρα πάμε λίγο στα δύσκολα… Το ξέρω ότι τριβελίζει το μυαλό σας η ιδέα μιας προσωπικής κάβας. Με τον ενθουσιασμό που σας διακατέχει, δεν θα θέλατε τίποτε λιγότερο από το υπόγειο κελάρι ενός πύργου. Ψυχραιμία… Ξεκινήστε μετρημένα, διαλέγοντας 50 φιάλες που α) σας αρέσουν πολύ και β) πιστεύετε ότι αξίζει τον κόπο να παλαιώσουν μερικά χρόνια (λευκές και κόκκινες).
Προχωρώντας σιγά σιγά, θα πραγματοποιείτε τη διεύρυνση της κάβας σας ταυτοχρόνως με την εξέλιξη των αναγκών και των επιθυμιών σας. Σε αυτές δεν συνυπολογίζουμε τις τρέχουσες ανάγκες σας σε οινικά εφόδια, μόνο που αυτές δημιουργούν μια μικρή κάβα αναλωσίμων που θα διαμορφωθεί από εσάς στο σπίτι σας. Η άλλη όμως κάβα, όπου θα παλαιώσετε τα μανάρια σας, θέλει μια φροντίδα. Και είτε θα κάνετε ειδική κατασκευή στην αποθήκη της πολυκατοικίας σας, είτε θα αγοράσετε μια οικιακή κάβα.
Ναι, στον σομελιέ
Αν εξαιρέσουμε το οικιακό πεδίο εξάσκησης της οινοφιλίας σας, το άλλο μεγάλο γήπεδο αγώνα και απόλαυσης είναι το εστιατόριο. Εκεί, στην καλύτερη των περιπτώσεων, υπάρχει σομελιέ. Η πιο έξυπνη κίνηση που έχετε να κάνετε είναι να εκμεταλλευτείτε τις γνώσεις του. Ακόμη και αν οι προτάσεις αρμονίας κρασιού/φαγητού που σας κάνει δεν είναι απολύτως του γούστου σας, μπορείτε να πάρετε τις πληροφορίες που θέλετε για όποιο κρασί σας γυαλίσει μέσα στη wine list του μαγαζιού. Δεν μπορώ να σας υποδείξω συγκεκριμένες τακτικές κινήσεις όπως καταλαβαίνετε, ελλείψει συγκεκριμένων συνθηκών (φαγητό, χρήματα που θέλετε να ξοδέψετε), μπορώ να σας εμπιστευτώ όμως τι κάνω εγώ.
Δεν παραγγέλνω πανάκριβα κρασιά στο ρεστοράν, εκτός πολύ πολύ ειδικών περιπτώσεων. τα αγοράζω και τα χαίρομαι στο σπίτι πολύ οικονομικότερα. Φροντίζω, όταν έχω διάθεση να πιω κρασί και να το ευχαριστηθώ, να βρίσκονται στα τραπέζι τουλάχιστον τέσσερα άτομα, έτσι ώστε να ανοιχτούν δυο τρεις φιάλες και να γίνει παιχνίδι. Αν ο σομελιέ προτείνει να συνδυαστούν τα πιάτα της παραγγελίας με ποτήρια διαφορετικών κρασιών, τότε διαπραγματεύομαι τις προτάσεις του και χαίρομαι την ποικιλία των ερεθισμάτων και των απολαύσεων.
Σε κάθε περίπτωση, δεν θεωρώ τις προτάσεις του πανάκεια, τις παίρνω όμως πολύ σοβαρά υπόψη μου, φροντίζοντας να διευκρινίσω τα δικά μου γούστα και το επίπεδο τιμών στο οποίο θέλω να κινηθώ. Και κάτι τελευταίο προς αποφυγή παρεξηγήσεων: Όταν δοκιμάζουμε μια φιάλη στο εστιατόριο, το κάνουμε για να ελέγξουμε ότι είναι απαλλαγμένη ελαττωμάτων (φελλός, οξείδωση, ξίδιασμα κ.λπ.) και όχι για να διαπιστώσουμε αν μας αρέσει. Αν δεν μας αρέσει, αλλά χαίρει άκρας υγείας, δεν μπορούμε να υποχρεώσουμε τον σομελιέ να μας την αλλάξει.
10 κρασιά που συγκλονίζουν τον κόσμο
Υπάρχουν ευτυχώς πολλά εκπληκτικά, μοναδικά, υπέροχα κρασιά, που μπορούμε να δοκιμάσουμε νιώθοντας εκείνη τη μοναδική χαρά του once in a life time. Και αυτά είναι ευτυχώς σκορπισμένα σε όλο τον πλανήτη. Η επιλογή είναι δύσκολη και σαφώς προσωπική, ωστόσο τα κατωτέρω μέγκλα wines δεν νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος επί της Γης που δεν θα ήθελε να τα πιει.
Chateau Margaux
Το απόλυτο, θηλυκό, αριστοκρατικό βελούδο του Μπορντό και ειδικά από την αριστερή του όχθη, όπου υπάρχει παράδοση οινικής ανδροπρέπειας.
Opus One
Ό,τι καλύτερο έχει συμβεί στην ιστορία του καλιφορνέζικου κρασιού μετά την ποτοαπαγόρευση. Η συνεργασία του βαρόνου Philippe de Rothschild και του Robert Mondavi σε ένα εξαιρετικό Cabernet υψηλών μπορντολέζικων προδιαγραφών.
Grange
Ο μύθος των Αντιπόδων. Μιλάμε για ΤΟ αυστραλέζικο κρασί, ένα εκπληκτικό Syrah, τόσο πυκνό, που χρειάζεται πιρούνι και μαχαίρι για να το πιεις.
Romanee-Conti
Το πιο σπάνιο κρασί στον κόσμο. Αν το δοκιμάσετε ποτέ, μπορείτε να συμπεριλάβετε το γεγονός με περηφάνια στο βιογραφικό σας.
Vega-Sicilia «Unico»
Άλλη μια από τις σπανιότερες ετικέτες στον κόσμο. Το καλύτερο ισπανικό κρασί είναι ένας φρουτο-σοκολατένιος δυναμίτης που περνούν τριάντα χρόνια και νομίζεις ότι είναι γλυκόπιοτο μωρό.
Dom Perignon Rose
Η πιο snob εκδοχή της διάσημης σαμπάνιας είναι μια κούκλα σπαθάτη και σέξι, σαν την κοκκινομάλλα Ρίτα-«Τζίλντα» Χέιγουορθ.
Montrachet
Ναι, εδώ, σε αυτό το grand cru της Βουργουνδίας, το Chardonnay φτάνει στο απόγειό του, δίνοντας το καλύτερο λευκό ξηρό κρασί στον κόσμο.
Fonseca Vintage Port
Αν θέλεις να μείνεις σύξυλος από τη δύναμη ενός κρασιού σαν να δοκιμάζεις το μονόλιθο της «2001. Η Oδύσσεια του διαστήματος», τότε χρειάζεσαι αυτό το σχεδόν μαύρο πορτογαλέζικο διαμάντι.
Chateau d’Yquem
Το πιο κομψό, πλούσιο, μακρόβιο, πολύπλοκο, ερεθιστικό, συγκλονιστικό και βάλε γλυκό κρασί που φτιάχνει άνθρωπος επί της Γης.
Barbaresco Gaja
Ο επαναστάτης του Πιεμόντε Angelo Gaja συνεχίζει όχι μόνο να έχει τη φήμη του καλύτερου οινοποιείου της Ιταλίας, αλλά και να οινοποιεί ένα από τα ερεθιστικότερα Barbaresco που μπορείς να πιεις.
