Διάσημη μέχρι τελευταία, κυρίως στους κύκλους των εύπορων Βρετανών gentlemen, για το Port (οι περισσότεροι Οίκοι του εξακολουθούν να παραμένουν στα χέρια οικογενειών αγγλικής, ολλανδικής και γερμανικής καταγωγής) και τη Madeira, γνωστή στο ευρύ κοινό για το Vinho Verde, η σημερινή Πορτογαλία είναι πρόσφατο δημιούργημα και η «νεότερη» ανακάλυψη οινοφίλων και επαγγελματιών. Στο οπλοστάσιο του Port, της Madeira και του Vinho Verde έχει πλέον προστεθεί και η καινούρια γενιά των ξηρών κρασιών (κυρίως κόκκινων) που για χρόνια παρέμενε στην αφάνεια.
Η σχετικά σύντομη διασημότητα και οι «τρελές» πωλήσεις του Mateus και του Lancer’s δεν πρόσφεραν τίποτα, γι’ αυτό και αποτέλεσε παρένθεση: επρόκειτο για «βιομηχανικά» και «τεχνολογικά» κρασιά, αδιάφορα και υπερβολικά ευκολόπιοτα.
Το port και τα ξηρά
Οι Πορτογάλοι οινοποιοί ξηρών κρασιών βρίσκονταν για χρόνια στην ίδια μοίρα με τους περισσότερους συναδέλφους τους της Νότιας Ευρώπης. Ο φόβος του «νέου», η πεισματική άγνοια, μαζί με την οικονομική δυσπραγία, τους έκαναν να πιστεύουν ότι οι «παραδοσιακές» τους μέθοδοι και τεχνικές ήταν οι καλύτερες ή να ενδιαφέρονται μόνο για την παραγωγή τεράστιων ποσοτήτων – κι ας έφτασε κάποια στιγμή που αυτά τα κρασιά (υδαρή και στεγνά, χωρίς φρούτο, με άγριες ταννίνες και άγαρμπη οξύτητα) είχαν δυσκολίες πώλησης ακόμη και μέσα στην Πορτογαλία.
Όταν έφτασε η στιγμή, πολύ αργότερα από τις υπόλοιπες χώρες της Νότιας Ευρώπης, το πρώτο βήμα για ακόμη μία φορά έκαναν οι φίρμες του Port! Αξιοποιήθηκαν με τον καλύτερο τρόπο η γνώση, η εμπειρία, οι δυνατότητες και το τεχνικό δυναμικό τους, χρησιμοποιήθηκαν με άριστα αποτελέσματα οι ποικιλίες σταφυλιού της παραγωγής Port (τα ξηρά κρασιά από τις ποικιλίες αυτές είναι εξαιρετικά) και το παράδειγμα των Οίκων του Port ακολούθησαν (με μεγάλη επιτυχία) και παραγωγοί αποκλειστικά ξηρών κρασιών.
Σήμερα ένα τεράστιο φάσμα εξαιρετικών ξηρών κρασιών, κυρίως από γηγενείς ποικιλίες σταφυλιού, κάνουν την Πορτογαλία ιδανική χώρα προς οινική εξερεύνηση. Το αξιοθαύμαστο είναι ότι αν και η προσπάθεια άρχισε πολύ αργότερα απ’ ό,τι στην υπόλοιπη Νότια Ευρώπη, αφενός τα ποιοτικά αποτελέσματα ήρθαν γρηγορότερα και αφετέρου χρειάστηκε πολύ λιγότερος χρόνος για να αγαπηθούν τα κρασιά αυτά από τους καταναλωτές του Δυτικού Κόσμου και να βρίσκονται ήδη σε μερικές από τις σημαντικότερες wine-lists Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής.
Η Πορτογαλία στην Ελλάδα
Ενώ στο τουριστικό επίπεδο (και στο ποδοσφαιρικό!) οι σχέσεις Πορτογαλίας και Ελλάδας είναι πολύ ικανοποιητικές, στο χώρο του κρασιού υπήρχε μέχρι πρόσφατα μια «δυσκαμψία» που σε ακραίες περιπτώσεις γινόταν και νωθρότητα. Μολονότι οι εταιρείες «Αίολος», «Αμφίων» και «ΓΕΝΚΑ» λειτούργησαν ανέκαθεν ως πρωτοπόροι στη διάδοση των μεγάλων Οίκων του Port, δεν υπήρχαν ποτέ στην Ελλάδα κρασιά Madeira ή Vinho Verde. Αυτούς τους τύπους κρασιών γνώριζαν μόνο οι ταξιδευτές οινόφιλοι και επαγγελματίες, ενώ η φθηνή και αναξιόπιστη Madeira χρησιμοποιούνταν παλαιότερα στην κουζίνα. Για τη νέα γενιά των ξηρών κρασιών της Πορτογαλίας, που ταράζοντας τα νερά λειτούργησε ριζοσπαστικά και εισέβαλε σε όλο το Δυτικό Κόσμο, ούτε λόγος! Μέχρι πρόσφατα…
Η δημιουργία της Portal Wines είναι ένα συναρπαστικό, ουσιαστικά, γεγονός. Το σπάνιο της υπόθεσης δεν είναι τόσο το ότι ο επιχειρηματίας κ. Πετρέλας επένδυσε χρήματα και πάθος στην Portal Wines και στα κρασιά της Πορτογαλίας, ούτε το ότι η Πορτογαλίδα σύζυγός του θα έχει σίγουρα παίξει καταλυτικό ρόλο στη σημαντική αυτή προσπάθεια.
Το πιο αξιοπερίεργο και ιδιότυπο είναι ότι η υδροκέφαλη και υπερσυγκεντρωτική Αθήνα δεν τόλμησε να λειτουργήσει πρωτοποριακά – όπως μας είχε συνηθίσει, τουλάχιστον στο χώρο του κρασιού: η Portal Wines βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη!
Η εταιρεία είναι ακόμη νέα και σχετικά μικρή και έχει συνείδηση ότι μπαίνει σε βαθιά νερά. Θαυμάστε, όμως, portfolio: τρεις από τους σημαντικότερους και παλαιότερους Οίκους Port (Barros, Burmester και Calem), ένας από τους πιο ανανεωμένους που λειτουργεί με ολόφρεσκο τρόπο (Quinta do Portal) και μια ατέλειωτη σειρά λευκών, ροζέ και κόκκινων ξηρών κρασιών – όλα από τη νέα γενιά, που «χτίζει» το νέο πρόσωπο της Πορτογαλίας. Με τέτοια δεδομένα δεν δείχνει εξασφαλισμένη η επιτυχία;
Οι πληροφορίες μας από την αγορά λένε ότι τα θεμέλια που μπήκαν έχουν αρχίσει να πιάνουν τόπο: τα κρασιά της Portal Wines βρίσκονται ήδη σε μερικές από τις καλύτερες wine-lists της Θεσσαλονίκης, η Αθήνα αρχίζει να κινείται και η λιανική πώληση δείχνει ευχάριστα σημάδια – πολύ περισσότερο που στη Θεσσαλονίκη υπάρχει και το κατάστημα Porto Galo (περιοχή «Ανθέων»), που εισάγει για πρώτη φορά στην Ελλάδα μια μεγάλη γκάμα από πορτογαλέζικα κρασιά.
Δοκιμάσαμε και ξεχωρίσαμε...
1. EVEL «Grande Escolha» 2001(Ονομασία Προελεύσεως «Douro»,κόκκινο):
Για το δυναμικό τρόπο έκφρασης των αρωμάτων του (μαύρα φρούτα, δέρμα, μπαχαρικά, υποψία μελανιού) και την «αρσενική» πληρότητα στην έκφραση της στιβαρής γεύσης του.
Η υπέροχη οξύτητα το έκανε να ευτυχήσει με στήθος πάπιας στη σχάρα.
2. «Aragones» 2002 από τον παραγωγό Herdade do Esporao (Ερυθρός Τοπικός Οίνος από το Alentejo):
Για την πληθωρικότητα και το θερμό και πλούσιο ταμπεραμέντο του.
3. Quinta do Portal «Touriga Nacional» 2001(Ονομασία Προελεύσεως «Douro», κόκκινο):
Από τη σημαντικότερη ποικιλία για την παραγωγή Port. Το ξεχωρίσαμε για το σκούρο χρώμα και τα πιπεράτα και ζωικά του αρώματα. Ένα θαύμα πλούτου και στιβαρότητας γεύσης (θαυμάσια φρουτώδης πολυπλοκότητα, ισχυρή οξύτητα και εύρωστες ταννίνες), αλλά και μακρύτατης επίγευσης. Με πολύ μέλλον.
4. Barros,Colheita Port 1989:
Ένας σπάνιος τύπος Port, αποτελεί ουσιαστικά χρονολογημένη εκδοχή εκλεκτού (αλλά και πιο ακριβού) Tawny. Θαυμάσαμε τη φινέτσα των πικάντικων και «καρυδάτων» χαρακτηριστικών του, αλλά και την ισορροπημένη γλύκα του. Για καφέ Αιθιοπίας, μαύρη πικρή σοκολάτα ή ένα πούρο Cohiba Robusto.
5. Quinta do Portal, Vintage Port 2003:
O κορυφαίος και ευγενέστερος τύπος Port. Θέλει, φυσικά, ακόμη καμιά δεκαριά τουλάχιστον χρόνια για να είναι έτοιμο προς απόλαυση. Θαυμάσαμε, όμως, το πολύ καλό και πυκνό φρούτο του, την ισορροπημένη γλύκα και τις πιπεράτες ταννίνες.
...αλλά και συμπαθήσαμε
Quinta do Portal 2004, Ονομασία Προελεύσεως «Douro» (λευκό ξηρό):
Ανάλαφρο και αρωματικό. οι χρησιμοποιούμενες ποικιλίες σταφυλιού ισορροπούν την εξωστρέφεια του Μοσχάτου. Αν και ντελικάτο, τα πήγε μια χαρά με γαύρο στο φούρνο-λαδορίγανη.
Οινοποιητικές περιοχές και ποικιλίες σταφυλιού
Οι κυριότεροι αμπελώνες του Ατλαντικού
1 .Vinho Verde
2. Bairrada
3. Beiras
4. Estremadura
Οι πεδιάδες
1. Ribatejo
2. Setubal
3. Alentejo
Λευκές ποικιλίες σταφυλιού
1. Alvarinho
2. Arinto
3. Bical
4. Boal
5. Encruzado
6. Gouveio
7. Vedelho
Ορεινοί αμπελώνες
1. Port
2. Douro
3. Tras-os-Montes
4. Dao
Τα νησιά
1. Madeira
2. Azores
Ερυθρές ποικιλίες σταφυλιού
1. Alfrocheiro
2. Aragonez/Tinta Roriz (είναι το Tempranillo)
3. Baga
4. Castelao
5. Tinto Cao
6. Touriga Francesa/Franca
7. Touriga Nacional
8. Trincadeira
