Είναι σπάνιος ο συνδυασμός αρωματικής έντασης και απίθανης φινέτσας που μπορούμε να συναντήσουμε στα αλσατικά κρασιά. Ακόμα δυσκολότερο, όμως, είναι να συναντήσουμε τέτοια πολυπλοκότητα και ποικιλία αρωμάτων στα κρασιά μιας περιοχής. Μυρωδιές από ροδάκινα και λευκά λουλούδια ξεπροβάλλουν από ένα, απίθανης κομψότητας και πρωτοτυπίας, φόντο, με νότες που θυμίζουν ορυκτά και ατμούς κηροζίνης αρωματική σύνθεση που θα τη ζήλευαν και οι μεγαλύτεροι αρωματοποιοί του κόσμου! Και όχι μόνο τροπικά φρούτα, τριαντάφυλλο και εξωτικά μπαχαρικά σχηματίζουν μεθυστικά σύνολα. Η απαρίθμηση των αρωμάτων της Αλσατίας δεν τελειώνει ποτέ!
Επιτέλους, η ελληνική αγορά ξυπνάει. Οι λιγοστές και συχνά αδιάφορες ετικέτες που εισάγονταν στο παρελθόν, έχουν δώσει τη θέση τους σε αληθινή υπερσυγκέντρωση κρασιών. Το σημαντικότερο όμως είναι, ότι πλέον βρίσκουμε στην ελληνική αγορά πολλές κορυφαίες ετικέτες, εξαιρετικά γλυκά κρασιά της περιοχής και πολλούς από τους καλύτερους παραγωγούς. Επιπλέον, τα εστιατόρια που σερβίρουν ανατολίτικες και εξωτικές κουζίνες έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν την ανάγκη να εμπλουτίσουν την κάρτα των κρασιών τους, με τα έξοχα αυτά κρασιά, που παραδοσιακά συνοδεύουν τέτοια πιάτα.
Στην κόψη των βουνών
Αρκεί να καθίσει κάποιος στην κορυφή των Βόσγιων ορέων, να κοιτάξει δυτικά και ανατολικά, για να συνειδητοποιήσει ότι κάτι πολύ ιδιαίτερο συμβαίνει στην Αλσατία. Στα δυτικά θα δει βαριά, μαύρα σύννεφα ιδιαίτερα «παραγωγικά», ενώ κοιτάζοντας ανατολικά θα δει τα αμπέλια να σκαρφαλώνουν στις πλαγιές, κάτω από ένα καταγάλανο ουρανό! Η απλή αυτή παρατήρηση επιβεβαιώνεται από μετρήσεις που φέρνουν το Colmar, στην καρδιά της Αλσατίας, στη δεύτερη θέση στον κατάλογο των ξηρότερων τόπων της Γαλλίας.
Αρκεί να σκεφθείτε, ότι το Colmar έχει περισσότερες ώρες ηλιοφάνειας από τη Μασσαλία, που βρίσκεται στη Μεσόγειο, 900 χιλιόμετρα πιο νότια! Ο όγκος της οροσειράς «μπλοκάρει» τους υγρούς και ψυχρούς δυτικούς ανέμους, που πνέουν στην περιοχή, αναγκάζοντας τα σύννεφα που φέρνουν μαζί τους να υγροποιηθούν, πριν αυτά περάσουν την κορυφή της οροσειράς. Αποτέλεσμα; Θαυμάσια λιακάδα, με ) λίγες βροχούλες, που σε συνδυασμό με τις σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες οδηγούν τα σταφύλια σε πλήρη αλλά αργή ωρίμανση και, συνεπώς, σε θαυμάσια αποτελέσματα.
Η Αλσατία βρίσκεται, λοιπόν, στριμωγμένη στη βορειοανατολική Γαλλία, χωρισμένη από την υπόλοιπη χώρα με την οροσειρά Vosges. Τα αμπέλια ακλουθούν τις πλαγιές της οροσειράς, αγναντεύοντας - απέναντι από το Ρήνο - το Μελανά Δρυμό στη Γερμανία. Τα 120.000 στρέμματα του αμπελώνα εκτείνονται από το Marlenheim, δυτικά του Στρασβούργου, έως την πόλη Thann, 110 χιλιόμετρα νοτιότερα. Το βόρειο τμήμα του αμπελώνα σχηματίζει την περιοχή Bas-Rhine.
Νοτιότερα, στην περιοχή Haut-Rhin παρατηρούνται τα καλύτερα αποτελέσματα. Ιδιαίτερα στους αμπελώνες δυτικά του Colmar, της θαυμάσια διατηρημένης, μεσαιωνικής πόλης, που δίκαια θεωρείται η οινική πρωτεύουσα της Αλσατίας, παράγονται τα περισσότερα από τα κορυφαία αλσατικά κρασιά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι στο σημείο αυτό βρίσκεται το ψηλότερο κομμάτι της οροσειράς, με αποτέλεσμα τα αμπέλια, που αντιπαθούν την έντονη υγρασία να αποδίδουν καλύτερα.
Ονομασίες Προέλευσης (A.C.)
Τα κρασιά της Αλσατίας έχουν ένα μεγάλο προσόν για τον απλό καταναλωτή: την ευκολία. Αρκεί να μάθει κανείς τον κώδικά τους, που είναι απλός, συγκρινόμενος με αυτούς που ισχύουν σε άλλες περιοχές.
1. Υπάρχουν τρεις ονομασίες προέλευσης (AIsace Appellation Controle, Alsace grand cru Appellation Controle, Cremant d Alsace Appellation Controle), σε αντίθεση με τις πολλές δεκάδες της Βουργουνδίας.
2. Την ονομασία προέλευσης συνοδεύει το όνομα της ποικιλίας του σταφυλιού, από την οποία προέρχεται το κρασί (π.χ. Alsace A.C., Riesling).
Αναλυτικότερα:
α.Alsace A.C. + όνομα ποικιλίας ή Edelzwicker.
Στα κρασιά αυτά χρησιμοποιούνται όλες οι επιτρεπόμενες ποικιλίες (Riesling, Gewurztraminer , Pinot Gris, Muscat, Pinot Blanc, Sylvaner, Pinot Noir) μόνες τους, οπότε αναγράφεται το όνομα της ποικιλίας, ή σε μίγμα οπότε αναγράφεται η λέξη Edelzwicker.
β.Alsace grand cru A.C. + όνομα ποικιλίας.
Ένα σκαλοπάτι πιο πάνω ποιοτικά. Σύμφωνα με το νόμο, τα κρασιά αυτά προέρχονται από 50 σαφώς προσδιορισμένους αμπελώνες διακεκριμένης ποιότητας (grands crus), που ο καθένας δίνει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στα παραγόμενα κρασιά. Οι αμπελώνες αυτοί καλύπτουν το 12% της συνολικής έκτασης και οι περισσότεροι βρίσκονται κοντά στο Colmar. Οι χαμηλότερες στρεμματικές αποδόσεις, όμως, και η αυστηρή επιλογή, οδηγούν στην παραγωγή του 4% μόλις του συνολικού προϊόντος της Αλσατίας. Εδώ χρησιμοποιούνται μόνο οι τέσσερις ευγενικές ποικιλίες: Riesling, Gewurztraminer, Pinot Gris και Muscat.
γ.Cremant d Alsace A.C.
Αυτή η ονομασία προέλευσης αφορά τα αφρώδη κρασιά της περιοχής, που παράγονται με τη μέθοδο της σαμπάνιας, δηλαδή, με δευτερογενή ζύμωση στη φιάλη.
Τα γλυκά κρασιά της Αλσατίας
Παράλληλα με τις ονομασίες προέλευσης, που αφορούν το σύνολο της οινικής παραγωγής της Αλσατίας (ξηρά και γλυκά κρασιά), τα γλυκά κρασιά της περιοχής χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, οι οποίες αναγράφονται στην ετικέτα μετά την ονομασία προέλευσης και πριν από το όνομα του παραγωγού.
VENDAGES ΤARDΙVES
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν κρασιά, που παράγονται από υπερώριμα σταφύλια μιας από τις τέσσερις ευγενικές ποικιλίες καθυστερημένου τρυγητού. Η μεγάλη περιεκτικότητα σε σάκχαρα των σταφυλιών, οδηγεί σε ελάχιστους αλκοολικούς τίτλους 12.9ο για τα Riesling και Muscat, και 14,3ο για τα Gewurztraminer και Pinot Gris.
SELECTION DE GRAINS NOBLES
Ιδιαίτερα πλούσια, γλυκά κρασιά που παράγονται από σταφύλια των τεσσάρων ευγενών ποικιλιών, που έχουν υποστεί ευγενή σήψη. Για να καταλάβουμε το μεγαλείο των κρασιών αυτών, πρέπει να κατανοήσουμε τι σημαίνει αυτό το «ευγενικό σάπισμα». Ένας μύκητας, ο «Botrytis cinerea» προσβάλλει το φλοιό του σταφυλιού, του ανοίγει τρυπούλες, με αποτέλεσμα να εξατμίζεται το υγρό και να αυξάνεται ιδιαίτερα η συγκέντρωση σακχάρων και οξέων. Αποτέλεσμα; Κρασιά, πλούσια, γλυκά αλλά και με εξαιρετική οξύτητα: στα συν τους, η έξτρα αρωματική συμπύκνωση και πολυπλοκότητα. Αντίστοιχη «κατάσταση» δημιουργείται στα Sauternes του Bordeaux.
Η ιστορία
12ος αι.
Οι Αλσατοί αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι είναι καλύτεροι στην παραγωγή λευκού κρασιού.
15ος - 17ος αι.
Η μεγάλη άνθηση της Αλσατίας, κανόνες θεσπίζονται, οι ευγενικές ποικιλίες ξεχωρίζουν, μεγάλοι οίκοι ιδρύονται.
18ος - 19ος αι.
Τα προβλήματα αρχίζουν. Άλλα οφείλονται στη Γαλλική Επανάσταση και άλλα στη φυλλοξήρα.
19oς αι. - 1945
Συνεχόμενες εναλλαγές στην κυριαρχία της περιοχής μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας προκαλούν αστάθεια και προβλήματα.
1945 - σήμερα
Το 1945 βρίσκει την Αλσατία στη Γαλλία με άδεια κελάρια και, το χειρότερο, χωρίς αγορά για τη νέα σοδειά. Οι προηγούμενες εναλλαγές γαλλικής και γερμανικής διοίκησης συνεπάγονταν αλλαγές στους κανόνες παραγωγής, αλλαγές στους τρόπους διάθεσης και, φυσικά, αλλαγές στο πελατολόγιο.
Όλα αυτά εξηγούν την ισχυρή τοπική ταυτότητα των Αλσατών, που ξεκινά από την ιδιόρρυθμη γαλλογερμανική διάλεκτο που μιλούν, συνεχίζεται με την κουζίνα και την κουλτούρα τους και καταλήγει μοιραία στο κρασί, όπου οι γερμανικές επιρροές είναι σαφείς, τόσο στις ποικιλίες όσο και στη νομοθεσία.
Οι χρονιές
1994: **
1993: ***
1992: ***
1991: **
1990: ****
1989: *****
1988: *****
Ευγενής άμμιλα
Οι κυριότερες ποικιλίες σταφυλιών που αναπνέουν τον αλσατικό αέρα είναι επτά. Από αυτές, όμως, μόνο οι τέσσερις φέρνουν πιστοποιητικά ευγενούς καταγωγής. Φερθείτε τους με το γάντι και κάντε τους σωστούς συνδυασμούς.
RIESLING (Ρίσλινγκ)
Η κορυφαία, λευκή ποικιλία στον κόσμο, σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, και από τις πιο διαδεδομένες ποικιλίες στην Αλσατία. Δίνει κρασιά με αρώματα ροδάκινου, κίτρου και. λευκών λουλουδιών. Όλα αυτά σε ένα συναρπαστικό φόντο αρωμάτων mineral (δύσκολα μεταφράσιμος όρος, που εννοεί αρώματα που θυμίζουν πετρώματα, ατμούς κηροζίνης, ... ). Στο στόμα, το Riesling προικίζει τα κρασιά με δύναμη και ατσάλινη οξύτητα. Κλασικά κρασιά για ψάρι, ιδιαίτερα με τις αλσατικές συνταγές, αλλά και φοβερά με choucroute.
GEWURZTRAMINER (Γκεβύρτστραμινέρ)
Προικίζει τα κρασιά με εκρηκτικά αρώματα τροπικών φρούτων (lychees), λουλουδιών - από τριαντάφυλλο και γιασεμί έως βιολέτα - και όλα αυτά ξεπροβάλλουν από ένα μπουκέτο, στο οποίο είναι ευδιάκριτα εξωτικά μπαχαρικά. Στο στόμα χαρίζει πλούτο και πάχος. Τα κρασιά αυτά ταιριάζουν πολύ όμορφα με pates, foie-gras και κάποια παραδοσιακά γλυκά της Αλσατίας. Βρίσκουν, όμως, ιδανικό σύντροφο στις εξωτικές κουζίνες (κινέζικη, ινδική ... ) και γενικά στα αρωματικά πιάτα με εξωτικά μπαχαρικά. Απολαμβάνουν ιδιαίτερα, για παράδειγμα, τη συντροφιά του κάρι και, σύμφωνα με μερικούς (και εμένα μαζί), τη συντροφιά ενός καλού πούρου.
ΡΙΝΟΤ GRIS (Πινό γκρι)
Εξαιρετική ποικιλία της περιοχής, γνωστή ακόμη με το όνομα Tokay-Pinot Gris (το Tokay είναι υπό απαγόρευση λόγω της διάσημης ουγγαρέζικης περιοχής). Τα Pinot Gris χαρακτηρίζονται από πλούσια αρώματα αχλαδιών, κίτρινων φρούτων και ξηρών καρπών, ενώ στο στόμα το εύρος και το βάθος τους είναι σπάνια για λευκό κρασί. Τα κρασιά αυτά είναι ιδανικά με τα foie-gras και τα pates, ιδιαίτερα σε «εκδόσεις» Ven¬dages Tardives ή Selection de Grains Nobles. Ταιριάζουν, όμως, θαυμάσια με ψάρι και λευκά κρέατα.
MUSCAT (Μοσχάτο)
Πρόκειται στην ουσία για δύο ποικιλίες τις:
Muscat a Petits Grains ή Muscat de Frontignan και Muscat Ottonel, που χρησιμοποιούνται ως μίγμα. Χαρίζει κρασιά με τα κλασικά αρώματα μοσχάτου, που τα διακρίνει όμως μια σπάνια φινέτσα. Ιδανικό aperitif, αλλά ταιριάζει και με αρωματικά πιάτα.
Οι «Αλσατοί της Ελλάδας
Οι Έλληνες εισαγωγείς, επιβεβαιώνοντας τον ισχυρισμό ότι στην περιοχή του Colmar παράγονται τα κορυφαία κρασιά, έχουν επιλέξει παραγωγούς αποκλειστικά από αυτή τη γειτονιά:
LEON BEYER
Έδρα του το Eguisheim - Από τους παλαιότερους οίκους της Αλσατίας - Έχει 200 στρέμματα αμπελώνων και παραγωγή 800.000 φιάλες κρασί- Καλά Gewurztraminer.
DOMAINE PAUL ΒLΑΝCΚ
Έδρα του το Kientzenheim - Έχει 270 στρέμματα αμπελώνων και παράγει περίπου 180.000 φιάλες - Φανατικός υποστηρικτής του θεσμού των grands crus - Φημίζεται για το Riesling του.
DOMAINE MARCELDEISS
Έδρα στο Bergheim - Αμπελώνες 200 στρεμμάτων σπαρμένων σε 9 κοινότητες - Παραγωγή 120.000 φιαλών περίπου - Φανατικός υποστηρικτής της έννοιας του terroir (διαφορετικός αμπελώνας και διαφορετικό μικροκλίμα δίνουν διαφορετικά κρασιά) - Αγαπάει ιδιαίτερα τα Riesling - Φοβερά γλυκά κρασιά - Απίθανο Pinot Noir.
DOPFF ΕΤ IRION
Έδρα το Riquewihr - Ο οίκος ιδρύθηκε από την παλαιότερη οινοπαραγωγική οικογένεια της Αλσατίας - Άνισα κρασιά.
HUGEL
Έδρα του το Riquewihr - Οίκος διάσημος και παλαιός... 357 ετών - 250 στρέμματα αμπελώνες, 1.200.000 φιάλες κρασί - Η σειρά «cuvee Jubilee», φοβερή.
CAVE VINICOLE A HUNAWIHR
Έδρα το Hunawihr - Συνεταιρισμός καλός - Παράγει κρασιά συμπαθητικά, με εξαιρετική σχέση ποιότητα; - τιμής.
KUENTZ - BAS
Έδρα του το Husseren - Les Chateaux - Ιδρύθηκε το 1795 - Παράγει γύρω στις 350.000 φιάλες από 180 στρέμματα ιδιόκτητων αμπελώνων - Λίγο καλύτερος στα Gewurztraminer.
TRIMBACH
Έδρα στο Ribeauville - Ιδρύθηκε το 1626 - Ιδιόκτητοι αμπελώνες 200 στρεμμάτων - Παραγωγή 1.000.000 φιάλες περίπου. Εξαιρετικός, παραδοσιακός παραγωγός - Φημίζεται για τα υπέρκομψα, ατσάλινα κρασιά του - Καμάρι του ο αμπελώνας Clos Sainte Ηune: ο βασιλιάς των Riesling.
DOMAINE ZIND HUMBRECAT
Έδρα το Wintzenheim και έτος ίδρυσης το 1959 - Θεωρείται, ίσως, ο κορυφαίος της Αλσατίας - 400 στρέμματα αμπελώνων και 200.000 φιάλες - Πλούσια, σχεδόν ελαιώδη κρασιά - Φημισμένα τα Pinot Gris του – Απίθανα τα Selection des Grain Nobles
Το ιδεώδες πιάτο
Από τα εντυπωσιακότερα στοιχεία της Αλσατίας, εκτός των κρασιών, είναι η κουζίνα της ένας ευφυής συνδυασμός γερμανικών υλικών και γαλλικής κουλτούρας. Καλύπτοντας με το αυτοκίνητο, την εικοσάλεπτη διαδρομή που χωρίζει τη Γερμανία από την Αλσατία, βρίσκεσαι από την «έρημο» σε ένα γαστρονομικό παράδεισο. Το «βάναυσο» γερμανικό Sauerkraut γίνεται «choucroute garnie a Ι alsacienne»: μαριναρισμένο λάχανο, σιγομαγειρεμένο με 3-4 διαφορετικά λουκάνικα, χοιρινά ποδαράκια, παστό χοιρινό, ενώ μπορεί να προστεθεί και μπουτάκι από πέρδικα ή χήνα.
Η περιοχή είναι επίσης διάσημη για το foie-gras, καθώς και τα διάφορα pates και terrines, όπως και για τα θαυμάσια εστιατόριά της, όπως τα: «Aux Armes de France» στο Ammerschwihr και το «L Auberge de L Ill» στο Illaeusern. Τελειώνοντας τη σύντομη αυτή περιήγηση στη γαστρονομική Αλσατία, δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε κάποια εντυπωσιακά πιάτα με ψάρι στα οποία τα έξοχα αλσατικά Riesling βρίσκουν τον ιδανικό τους σύντροφο. Χαρακτηριστικό η «truite au bleu», πέστροφα ελαφρά ποσέ - σε ένα φοβερό ζωμό (court bouillon) με βότανα, κρεμμυδάκια, καροτάκια και κρασί Riesling.
