Έχουν μπει εδώ και αρκετό καιρό στη ζωή μας, αλλά η σχέση μας μαζί τους δεν είναι αυθεντικά συνειδητοποιημένη και ξεκάθαρη. Παλιότερα για κάποιο λόγο είχα συνδέσει τα βιολογικά προϊόντα με χορτοφαγία και με άνοστες, ακατέργαστες ή βαρετές γεύσεις. Το χέρι της μητέρας μου όμως, έκανε το... θαύμα του και η προσωπική μου εμπειρία έδειξε ότι τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά έχουν πιο αυθεντική γεύση και άρωμα. Στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία επιμένουν στον υγιεινό τρόπο καλλιέργειας και εκτροφής χρησιμοποιώντας μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον, χωρίς τη χρήση χημικών λιπασμάτων, εντομοκτόνων, παρασιτοκτόνων και ορμονών. Με αυτόν τον τρόπο παράγονται υγιεινά, φυσικά προϊόντα, απαλλαγμένα από τοξικές ουσίες. Αυτό συχνά επιτυγχάνεται με τη χρησιμοποίηση εναλλακτικών, προς τα χημικά, μεθόδων αντιμετώπισης εχθρών, ασθενειών και ζιζανίων, καθώς και τεχνικών παραγωγής, όπως η εναλλαγή των καλλιεργειών, η ανακύκλωση φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων, η χρήση, κατά το δυνατόν, ιθαγενών φυλών ζώων και φυτών, η φυσική διατροφή, η ελεύθερη και υγιεινή βόσκηση κλπ.
Τα προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας, σε σχέση με τα συμβατικά, περιέχουν περίπου 20-30% λιγότερο νερό, και έχουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις πρωτεϊνών, βιταμινών, ιχνοστοιχείων, μεταλλικών αλάτων και ενζύμων. Παράλληλα είναι ασφαλή για την υγεία, αφού δεν έχουν υπολείμματα λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων που, αθροιστικά και στη διάρκεια των ετών, μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα. Τέλος, καλλιεργούνται με μεθόδους που είναι πολύ πιο φιλικές για το περιβάλλον. Οι βιοκαλλιεργητές καλλιεργούν σε μικρές εκτάσεις χρησιμοποιώντας μόνο φυσικά λιπάσματα και χωρίς φυτοφάρμακα, προστατεύοντας το έδαφος, την ατμόσφαιρα και τα αποθέματα νερού.
Τα βιολογικά προϊόντα είναι απόρροια της ευαισθητοποίησης που επέφεραν οικολογικά κινήματα, και όλα ξεκίνησαν από τη μόλυνση του περιβάλλοντος που προξένησαν οι μεγάλοι αγροτοβιομηχανικοί κολοσσοί και η βαριά διατροφική βιομηχανία. Αν και σήμερα τα «βιολογικά τρόφιμα» απευθύνονται σε όλο και περισσότερο συνειδητοποιημένους καταναλωτές, υπάρχουν και πολλοί πολέμιοι. Πολύ πρόσφατα, στις 7 Ιανουαρίου, έγινε θέμα με τα βιολογικά στην Αγγλία. Όπως έγραψε στον Guardian η Audrey Gillan, η βιομηχανία των βιολογικών περικύκλωσε έναν κυβερνητικό υπουργό, όταν δήλωσε δημόσια ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι τα βιολογικά προϊόντα είναι πιο υγιεινά από τα κανονικά. Πιο συγκεκριμένα, ο David Miliband, γενικός γραμματέας περιβάλλοντος, φαγητού και αγροτικών υποθέσεων, δήλωσε ότι «η αγορά βιολογικών προϊόντων είναι μια «επιλογή lifestyle» και τα προϊόντα που αναπτύσσονται με χημικά και φυτοφάρμακα δεν θα έπρεπε να θεωρούνται δεύτερης κατηγορίας». Φυσικά έγινε σάλος, και οι απόψεις του κατηγορήθηκαν σαν πατρονιστικές στους καταναλωτές και προσβλητικές απέναντι στους καλλιεργητές βιολογικών. Ένα από τα πρώτα πράγματα που επικαλούνται οι πολέμιοι είναι το πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι κάποια προϊόντα είναι όντως βιολογικά. Την αυθεντικότητα των προϊόντων βιολογικής καλλιέργειας προασπίζει η ίδια η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως απαιτούν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί 2092/91 και 1804/99, η διαδικασία παραγωγής των προϊόντων βιολογικής καλλιέργειας και κτηνοτροφίας ελέγχεται σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας και της επεξεργασίας τους από αρμόδιους εγχώριους και ξένους οργανισμούς πιστοποίησης. Ταυτόχρονα τα βιολογικά προϊόντα υποχρεωτικά φέρουν το σήμα και τον κωδικό του οργανισμού σε εμφανές σημείο πάνω στην ετικέτα τους.
Στην Ελλάδα υπάρχουν τρεις τέτοιοι φορείς πιστοποίησης των βιολογικών που παίρνουν άδεια και λειτουργούν κάτω από τον έλεγχο του Υπουργείου Γεωργίας: η ΔΗΩ, η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ και η ΒΙΟΕΛΛΑΣ. Με βάση τη νομοθεσία, τα τυποποιημένα βιολογικά προϊόντα πρέπει να φέρουν οπωσδήποτε πάνω στη συσκευασία τους το σήμα ενός από αυτούς τους τρεις πιστοποιητικούς οργανισμούς. Σε όλες τις περιπτώσεις, πάνω στην ετικέτα ενός γνήσιου βιολογικού προϊόντος πρέπει να υπάρχει και ο κωδικός του παραγωγού, ο οποίος είναι μοναδικός και διασφαλίζει και την ιχνηλασιμότητα του προϊόντος. Και μην ξεχνάμε ότι προϊόντα που εμφανίζονται στην αγορά ως «οικολογικά», «υγιεινά», «ολικής αλέσεως» κλπ., δεν έχουν καμία σχέση με τα πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα και δεν εξασφαλίζουν καμιά εγγύηση στον καταναλωτή.
Οι τάσεις
Στην Ελλάδα, παρόλο που οι βιολογικές καλλιέργειες ξεκίνησαν εδώ και τουλάχιστον είκοσι χρόνια, δεν αναπτύχθηκαν, για διάφορους λόγους, στο μέτρο που θα μπορούσαν. Σήμερα, καλλιεργούνται στη χώρα μας μόλις 300.000 στρέμμ. περίπου ή το 0,8% της συνολικής έκτασης (στην Ιταλία καλλιεργούνται 11,5 εκατ. στρέμμ.) και περίπου το 2% της συνολικής γεωργικής καλλιέργειας στην Ελλάδα.
Στην Ευρώπη πάλι τα πράγματα είναι διαφορετικά. Στην Αγγλία οι πωλήσεις των βιολογικών προϊόντων διπλασιάστηκαν τα τελευταία έξι χρόνια και η ανάγκη του καταναλωτικού κοινού για βιολογικά όλο και αυξάνεται. Περίπου 1.6 δισ. λίρες καταναλώθηκαν σε βιολογικά πέρυσι έναντι των 800 εκατ. του 2000 και το παραπάνω νούμερο αναμένεται να φτάσει τα 2.7 δισ. μέχρι το 2010. Πολλοί πιστεύουν ότι κάποιοι από τους παράγοντες που βοήθησαν να στραφεί ο κόσμος σε αυτά ήταν οι celebrity chefs, αλλά και ο φόβος για παχυσαρκία, ή λόγω των κλιματολογικών αλλαγών. Πάντως την ισχυρότερη αγορά βιολογικών έχει η Γερμανία, με καταναλώσεις 5,5 δισ. ευρώ.
Γιατί τα βιολογικά προϊόντα είναι πιο ακριβά από τα συμβατικά;
Κατ’ αρχάς, χρησιμοποιούν καλλιεργητικές μεθόδους που δεν βοηθούν στην ποσοτική ανάπτυξη της παραγωγής. Η έλλειψη συνθετικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων μειώνει τις παραγωγές και, συχνά, τις ελαχιστοποιεί (ασθένειες και έντομα που προκαλούν ζημιές). Το ίδιο συμβαίνει με τα ζιζάνια, που αντιμετωπίζονται με σκάλισμα με το χέρι, πράγμα που ανεβάζει το κόστος παραγωγής. Στην κτηνοτροφία πάλι το πρόβλημα εμφανίζεται με την ίδια ένταση. Οι φυσικές τροφές και όχι τα κάθε είδους «συνθετικά πρόσθετα» με τις γνωστές επιπτώσεις υγείας στον άνθρωπο, δεν προσφέρουν τους όγκους παραγωγής των συμβατικών μεθόδων. Παρ’ όλα αυτά, εφόσον οι βιολογικές καλλιέργειες αναπτυχθούν και πάρουν τη θέση που τους αξίζει, το κόστος και οι τιμές θα πέσουν σε επίπεδα που θα είναι απολύτως ανταγωνιστικά. Στην πραγματικότητα, αν το δούμε στην ουσία τα βιολογικά δεν είναι ακριβά, εφόσον έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε νερό και καθόλου συντηρητικά.
Η εμφάνιση μετράει;
Τα βιολογικά προϊόντα συχνά είναι πιο «άσχημα» από τα συμβατικά στην εμφάνιση. Αυτό συμβαίνει γιατί τα λιπάσματα και οι ορμόνες κάνουν τα φρούτα και τα λαχανικά να αποκτήσουν όψη, σχήμα και χρώμα, που είναι μεν συμβατά με τις ανάγκες του μάρκετιγκ, δεν είναι όμως καθόλου συμβατά με τη φυσική τους μορφολογία. Σε αντίθεση με τα βιολογικά, που είναι απολύτως φυσικά.
Τι γίνεται με την κτηνοτροφία;
Πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι μισό κιλό οργανικό γάλα έχει κατά μέσο όρο 68% περισσότερα Ω3 (απαραίτητα για τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου) από το συμβατικό γάλα. Όσο για το κρέας; Εκεί, η επιλογή βιολογικών είναι ακόμα πιο σημαντική. Τα συμβατικά ζώα τρέφονται με πολύ επικίνδυνα κοκτέιλ αντιβιοτικών και φαρμάκων για τη γρήγορη ανάπτυξή τους, και αντιπαρασιτικά σε καθημερινή βάση. Καταναλώνοντάς τα, όλα αυτά περνούν στον οργανισμό μας και οδηγούν σε ασθένειες που σχετίζονται με το κρέας ή με υψηλή πίεση. Να προσθέσουμε ότι περίπου 99% των μη-οργανικών ζώων στην Αγγλία τρέφονται με γενετικά μεταλλαγμένη σόγια.
Η βιολογική κτηνοτροφία σέβεται τη φυσική ζωή των ζώων και τις ανάγκες τους. Τα ζώα ζουν ακολουθώντας τους φυσικούς ρυθμούς τους, έχοντας στη διάθεσή τους άνετους χώρους, δηλαδή εκτεταμένα βοσκοτόπια, και ευρύχωρα, καλά αεριζόμενα στέγαστρα. Έτσι, δεν επιβάλλεται καμία τροποποίηση στις ιδιαίτερες συνήθειές τους που να επισπεύδει και να αυξάνει την παραγωγή σε βάρος τους. Ταυτόχρονα η διατροφή των ζώων αποτελείται αποκλειστικά από βιολογικές φυτικές τροφές, όπως κριθάρι, καλαμπόκι, σόγια και σανό. Σε περιπτώσεις ασθενειών εξάλλου χορηγούνται μόνο ομοιοπαθητικά ή φυτοθεραπευτικά σκευάσματα και πάντοτε έπειτα από συνεννόηση με ειδικευμένους κτηνίατρους. Αυτή η φροντίδα και ο σεβασμός έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή κρέατος με μοναδικά χαρακτηριστικά ως προς τη γεύση, την υφή, τη συνοχή και την απουσία περιττού λίπους. Φυσικά, όλα αυτά έχουν τίμημα, αφού εντέλει οι τιμές των βιολογικών κρεάτων είναι πολύ υψηλότερες.
Συνήθεις ύποπτοι
Στη λίστα με τα 10 πιο επικίνδυνα προϊόντα που επηρεάζονται από τα εντομοκτόνα, δηλαδή εκείνα που θα έπρεπε πρώτα να αντικατασταθούν από τα βιολογικά, είναι το αλεύρι, οι πατάτες, το ψωμί, τα αχλάδια, τα σταφύλια, οι φράουλες, οι ντομάτες, τα αγγούρια. Το σέλερι έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε εντομοκτόνα από όλα τα λαχανικά και τα εσπεριδοειδή έχουν μεγάλη ποσότητα φυτοφαρμάκων στη φλούδα. Οπότε, ανακαλύψτε την κοντινότερη Λαϊκή με βιολογικά και γίνετε πελάτες των βιολογικών καταστημάτων, το συντομότερο...
