Εδώ και λίγη ώρα παρατηρώ την Clarissa Hyman να μιλάει. Τα μάτια της, δύο κάρβουνα, φωτίζουν το πρόσωπο της και σε καθηλώνουν εξαναγκάζοντας σε, θαρρείς, να ακολουθήσεις τις σκέψεις της. Η ιδιότητά της ως food & travel writer κάνει τη διήγηση της συναρπαστική. Γι αυτήν ο καλύτερος τρόπος να κατανοήσεις έναν τόπο και τους ανθρώπους που τον κατοικούν είναι να μπεις στις κουζίνες τους, επαγγελματικές και σπιτικές. Να τους δεις να μαγειρεύουν, να μάθεις τις ιστορίες πίσω από τις συνταγές τους.
Με μια τέτοια αφορμή πρωτοήρθε εξάλλου και η ίδια στην Ελλάδα. πριν από μερικά χρόνια, όταν έγραφε το κεφάλαιο που αφορούσε τους Σεφαραδίτες της Θεσσαλονίκης για το βιβλίο της The Jewish Kitchen (εκδόσεις Conran-Octopus), το οποίο το 2002 της χάρισε το βραβείο Glenfiddich του καλύτερου συγγραφέα βιβλίων μαγειρικής. Εύστροφη, ακριβόλογη και παρατηρητική -όπως θα περίμενε κανείς να είναι μια πρώην παραγωγός της αγγλικής τηλεόρασης (Bernarda television), η οποία έμαθε στα είκοσι χρόνια της επαγγελματικής της εμπειρίας να εστιάζει στο ουσιώδες, σε αυτό που θα τραβήξει την προσοχή του τηλεθεατή, και να κινείται σε ρυθμούς τηλεοπτικών σεκάνς- καταφέρνει να μεταδώσει στο συνομιλητή της τον ενθουσιασμό ή και την αποστροφή της για τα όσα συμβαίνουν γύρω της, με τρόπο γλαφυρό. Ως contributor (ελεύθερη συνεργάτης) σε περιοδικά και εφημερίδες καταφέρνει να έχει την ίδια αμεσότητα με έναν άλλο τρόπο: συνοδεύει κάθε άρθρο της με συνταγές.
Τι σημαίνει food and travel writer (γαστρονομικός ταξιδευτής); Πώς αυτοπροσδιορίζεστε;
Μου αρέσει να βλέπω τον εαυτό μου ως εξερευνήτρια γεύσεων. Είμαι άνθρωπος που τον συναρπάζει η περιπέτεια της γεύσης, που ανακαλύπτει τον κόσμο διαμέσου του φαγητού, που θεωρεί το φαγητό κλειδί για τον κάθε πολιτισμό.
Ως συγγραφέας πώς προσεγγίζετε το θέμα της γαστρονομίας;
Σήμερα οι συγγραφείς γαστρονομικών βιβλίων ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες. Σε αυτούς που προσεγγίζουν την κουζίνα περιορίζοντας το ενδιαφέρον τους στην καταγραφή συνταγών (κουζίνα απλή ή των σεφ) σε αυτούς που τις εντάσσουν σε ένα λιγότερο ή περισσότερο εκτενές κείμενο (αυτοβιογραφικό ή ιστορικό) όπου αναφέρουν τις συνθήκες δημιουργίας τους σε αυτούς που γράφουν μαγειρικά ή γαστρονομικά δοκίμια (το φαγητό ως πνευματική εμπειρία) στους χρονικογράφους των περιοδικών και των εφημερίδων και σε αυτούς που καταγράφουν τις διατροφικές συνήθειες διαφόρων οικογενειών, κοινοτήτων ή λαών. Κάπου εκεί βρίσκομαι και εγώ. θεωρώ τον εαυτό μου ανθρωπολόγο της κουζίνας. Μου αρέσει να ταξιδεύω, να καταγράφω και να αναλύω τα όσα μαθαίνω, παρατηρώντας τον κόσμο να μαγειρεύει.
Πώς γεννήθηκε το βιβλίο σας για την εβραϊκή κουζίνα;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να είναι κανείς Εβραίος σήμερα. Όταν θέλησα να καταγράψω την κουζίνα των διαφόρων εβραϊκών κοινοτήτων, διαπίστωσα ότι ήμουν συγχρόνως insider και outsider. Γεννήθηκα στο Μάντσεστερ, σε μια οικογένεια Εσκενάζι και μάλιστα από γονείς που διατηρούσαν ένα κατάστημα τροφίμων όπου πουλούσαν και φαγητά που παρασκεύαζαν οι ίδιοι. Αυτό μου επέτρεψε, όπως καταλαβαίνετε, να γνωρίσω σε βάθος την κουζίνα αυτή. Χρειάστηκε όμως να μελετήσω ως παρατηρητής για παράδειγμα, Tη σεφαραδίτικn κουζίνα της Θεσσαλονίκης. Έπρεπε να ταξιδέψω, να δω, να καταγράψω, να κατανοήσω...
Πώς είδατε την κουζίνα της Θεσσαλονίκης; Την εβραϊκή, αλλά και γενικότερα την τοπική της κουζίνα;
Δοκιμάζοντας τα φαγητό αυτής της πόλης -κι όχι μόνο της εβραϊκής κοινότητας- που βρέθηκε στο σταυροδρόμι τόσων πολιτισμών, συνειδητοποίησα πως θα έπρεπε να αλλάξω τη γνώμη που είχα για τον ελληνική κουζίνα. Ανακάλυψα πως πρόκειται για ένα πιο σύνθετο, εκλεπτυσμένο και γοητευτικό φαγητό. Μπορεί σε πρώτη προσέγγιση όλα να ήταν απλά, σύντομα όμως ένιωθες τις ιδιαιτερότητες, την πολυφωνική τους ταυτότητα. Κι ενώ το εβραϊκό φαγητό παρέμενε πιστό σε μια παράδοση που σιγά-σιγά χάνεται, το φαγητό των άλλων κοινοτήτων είχε κάτι το πιο πικάντικο, το πιο «μπαχαράτο», ένιωθες τις επιρροές της Ανατολής. Η Ελλάδα και σε αυτό το ταξίδι, τώρα, στnv Αθήνα, αλλά και στο προηγούμενο, στη Θεσσαλονίκη, μου αποκαλύφθηκε μέσα από τις γεύσεις της. θα μου άρεσε να ξαναγυρίσω κάποτε να μελετήσω την κουζίνα σας.
Ο ταξιδιώτης που έρχεται να γνωρίσει τη χώρα μας και το φαγητό μας θα μείνει, κατά τη γνώμη σας, ευχαριστημένος;
Όλα, στnv πραγματικότητα, εξαρτώνται από το πόσο θα θελήσει κανείς να γνωρίσει σε βάθος μια χώρα και τι προσπάθειες θα κάνει. Παίζει ρόλο βέβαια και το αν θα είναι τυχερός αν θα έχει τις σωστές διευθύνσεις n φίλους να τον πάνε ή του υποδείξουν πού να πάει. Αλλιώς θα έχει την τύχη που επιφυλάσσεται σε όποιον τολμήσει να φάει σε τουριστικά μέρη.
Κι εδώ υφίσταται η ανάγκη ενός αξιόπιστου ταξιδιωτικού οδηγού...
Φυσικό, κι εμείς αυτόν το ρόλο παίζουμε: μεταφέρουμε τις εμπειρίες μας, προσπαθώντας να εξοικονομήσουμε, ο καθένας με τον τρόπο του, χρόνο στους αναγνώστες μας.
Όντας συντάκτης του περιοδικού Food and Travel, μεταξύ άλλων, και συγγραφέας του βιβλίου Cucina Siciliana (εκδ. Conran Octopus), έχετε αποκτήσει ένα γοητευτικό, ομολογώ, τρόπο να «καταθέτετε» τις συνταγές που συχνά ανακαλύπτετε στα ταξίδια σας, εντάσσοντάς τις σε ένα περιβάλλον υλικών που ιντριγκάρει τον αναγνώστη, προκαλώντας τον να θέλει να γνωρίσει τον τόπο που περιγράφετε...
Μου αρέσει να τις παρουσιάζω σα να ήμουν σε μια κουζίνα και να άκουγα τις φωνές των ανθρώπων στους οποίους ανήκουν να μου υπαγορεύουν τις συνταγές τους. «Πλύνε, κόψε, τσιγάρισε, σόταρε... ». Όταν χαθούν, χάνεται και ένα κομμάτι της παράδοσης. Μπορεί και να διασωθούν καταγραμμένες σε κάποιο τετράδιο, αλλά δεν θα υπάρχει πια κανείς να μεταδώσει τρόπους και τεχνικές. Η παράδοση χάνεται, βέβαια, και γιατί δεν μαγειρεύουμε πιο πολύ στα σπίτια, τρώμε έτοιμα n έξω...
Οπότε ποιος είναι ο δικός σας ρόλος;
Δεν μπορεί να είναι καθοριστικός. Βλέπω, περιγράφω, μεταδίδω εντυπώσεις. Στην καλύτερη περίπτωση προκαλώ την επιθυμία για βαθύτερη κατανόηση.
