Περιμένουμε πώς και πώς τη θαλπωρή των χριστουγεννιάτικων ημερών, το γλεντοκόπι του νέου έτους. Νιώθοντας ικανοποιημένοι, αυτάρκεις με τα εορταστικά γαστρονομικά ήθη μας: το πολύ πολύ να υποπέσουμε στην απιστία της εγγλέζικης πουτίγκας -Χριστούγεννα χωρίς μελομακάρονα και κουραμπιέδες είναι για τον Έλληνα έλατο δίχως κλαδιά! Ή άντε να ταξιδέψουμε προς Βιέννη, Λονδίνο, Ελσίνκι, επειδή εκεί οι γιορτές είναι στρωμένες με τριζάτο χιόνι και οι καμπανούλες ντιντινίζουν πιο φυσικά. Όλα ωραία και καλά. Η ζωή όμως είναι μια περιπέτεια, και μέσα στον παγκοσμιοποιημένο πλανήτη μας, έχουμε κάθε κίνητρο να σκεφτόμαστε τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά του γείτονα. Ναι, του γείτονα, ακόμη και αν γιορτάζει στη Μαύρη Αφρική(!). Μη γουρλώνετε τα μάτια σας, διότι τα Χριστούγεννα σε χώρες όπως η Νιγηρία και η Γκάνα είναι συναρπαστικά. Όσο και αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως παράξενο, εκεί οι χριστιανοί έχουν ορθάνοιχτα τα σπίτια τους τα Χριστούγεννα, γιορτάζοντας μαζί με ανιμιστές, ακόμη και μωαμεθανούς. Τις μέρες πριν από τη μεγάλη γιορτή, την πρωτοκαθεδρία έχουν οι γυναίκες: τα κορίτσια βάζουν τα καλά τους και γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι χορεύοντας και τραγουδώντας συνοδεία ταμπούρλων. Από τις 25 Δεκεμβρίου και μετά, αναλαμβάνουν δράση οι άντρες. Και αυτοί τα καλά τους φορούν, συνοδεύοντάς τα με τεράστιες σκαλιστές ξύλινες μάσκες -ανθρωπόμορφες, αλλά και τερατόμορφες! Με αυτόν τον πικάντικο τρόπο, χριστιανισμός και πανάρχαιες μυστικιστικές δοξασίες τακιμιάζουν για χάρη των αφρικάνικων Χριστουγέννων. Εκκλησίες και σπίτια διακοσμούνται με αψίδες από φύλλα φοίνικα, στολισμένες με λευκά λουλούδια, και οι προσφορές φαγητών και δώρων δίνουν και παίρνουν. Στην ολονυχτία της παραμονής των Χριστουγέννων, μετά τη λειτουργία του μεσονυχτίου, γίνεται λαμπαδηδρομία, η οποία κρατάει μέχρι το πρωί, οπότε δίνεται το σύνθημα για να ξεκινήσει το χριστουγεννιάτικο τσιμπούσι.
«Ιντ Μιλάν Σεντ» στα αραβικά θα πει «Καλά Χριστούγεννα». Όσο και αν έχουμε ακούσει ότι στην ανατολική πλευρά της Μεσογείου υπάρχουν πολλοί χριστιανοί, δεν περνάει από το μυαλό μας ότι στο Λίβανο τα Χριστούγεννα μπορεί να είναι μια δυνατή γιορτή. Και αυτό επειδή οι Μαρωνίτες, με το ιδιότυπο δόγμα τους (μονοθελητισμός) αποτελούν την πλειοψηφία των κατοίκων της αραβικής αυτής χώρας. Η έξαψη στα σπίτια αρχίζει από την πρώτη μέρα του Δεκεμβρίου, και πρώτα απ όλα επιβάλλει σχολαστική καθαριότητα. Οι Λιβανέζες στολίζουν και έλατο, αλλά προτιμούν τον εθνικό τους κέδρο. Τα παιδιά φτιάχνουν χάρτινες, χειροποίητες φάτνες, φυτεύουν σιτάρι μέσα σε κουτιά και στολίζουν το σπίτι με βότσαλα. Η Παραμονή πρακτικά είναι νηστεία, προετοιμάζοντας το στομάχι για μια ατέλειωτη μεζεδοπαρέλαση για το γιορτινό γεύμα της 25ης Δεκεμβρίου.
Ακόμη και αν τα Χριστούγεννα δεν αφορούν όλα τα έθνη του πλανήτη, παντού η έννοια της γιορτής για τη γέννηση των δικών τους θεών και της συμβολικής κυκλικής ανανέωσης μέσα στο χρόνο είναι ολοζώντανη. Η πιο σημαντική γιορτή λοιπόν στο κινέζικο αλμανάκ είναι η Πρωτοχρονιά του κινέζικου ημερολογίου, που γιορτάζεται στις 28 Ιανουαρίου. Οι χαρές κρατούν μια ολόκληρη εβδομάδα και περιλαμβάνουν εντυπωσιακές ρίψεις πυροτεχνημάτων, ανταλλαγές δώρων, αλλά και κάποιες πιο ξεχωριστές τελετές, που αναβιώνουν πανάρχαια θρησκευτικά έθιμα, που θέλουν πίσω από κάθε έμψυχο ή άψυχο αντικείμενο να υπάρχει κάποιο πνεύμα. Στις παραδοσιακές φαμίλιες, λοιπόν, λατρεύουν αναρίθμητες θεότητες (από το πνεύμα της μαρμίτας μέχρι τους θεούς των τηγανιών και των μαχαιριών) και φροντίζουν να τα έχουν καλά μαζί τους. Στο τέλος του χρόνου επιφυλάσσουν στη «θεότητα της κουζίνας» και του «σπιτιού» ιδιαίτερες τιμές. Η ιερή εικόνα της, φυλαγμένη σε μια κόγχη, κάτω από την κουζίνα και μαυρισμένη από τους καπνούς των θυμιαμάτων, καίγεται συμβολίζοντας τη διαφυγή του «γήινου» στον ουρανό της ανώτερης θεότητας.
Στην Ιαπωνία, τώρα, παρά την επιρροή της Δύσης και του Αϊ-Βασίλη, τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα παραμένουν πολύ ζωντανά. Τα σπίτια στολίζονται με κορδέλες και μπιχλιμπίδια από μπαμπού, μαζί με κλαδιά πεύκου, για να κρατούν μακριά τα κακά πνεύματα. Στην αλλαγή του χρόνου οι Γιαπωνέζοι συνηθίζουν να χτυπούν μια μεταλλική μπάρα κρεμασμένη στην είσοδο του ιερού κήπου (σε όσα σπίτια τον διαθέτουν). Το πρωί της πρώτης μέρας του χρόνου οι γυναίκες φορούν το πιο όμορφο κιμονό τους και πετούν νομίσματα σε μια ξύλινη αψίδα, παρακαλώντας το θεό να τους δώσει ένα καινούργιο χρόνο γεμάτο ευτυχία. Αργότερα η οικογένεια θα φάει το πιο θορυβώδες γεύμα του έτους. Το βασικό του πιάτο είναι noodles soba σερβιρισμένα με ζωμό, που τα ρουφούν κάνοντας όσο περισσότερο θόρυβο μπορούν, για να δείξουν πόσο πολύ τους αρέσουν. Δεν έχουμε ακόμη πολυταξιδέψει σε χώρες όπως η κοντινή μας Κροατία, για να γνωρίσουμε τις συνήθειές τους από κοντά. Στο Ντουμπρόβικ, λοιπόν, το σύνθημα της έναρξης των γιορτινών εκδηλώσεων δίνεται τα μεσάνυχτα του Αγίου Στεφάνου (26 Δεκεμβρίου). Οι πιτσιρικάδες αρχίζουν να τριγυρνούν στους δρόμους, χτυπώντας μικρές καμπάνες για να αποχαιρετήσουν τον παλιό χρόνο, ενώ οι μεγαλύτεροι με ροκάνες, καμπάνες, ακόμη και με τουφέκια, ξορκίζουν τα κακά πνεύματα. Περιμένοντας τα Χριστούγεννα ετοιμάζουν τις «κορόνες της νηστείας», περνώντας κορδέλες σε κλαδιά ελάτου και στολίζοντάς τα με τέσσερα κόκκινα κεριά. Η έξαψη των μικρών ανεβαίνει κατακόρυφα στις 6 Δεκεμβρίου τότε είναι, που πριν αρχίσει να μοιράζει τα δώρα του, ο San Nikolaus, διώχνει τον μπαμπούλα Krampus που τρομάζει τα παιδιά σε όλη την Ευρώπη.
Στην Ισπανία και στις ισπανόφωνες χώρες (π.χ. Αργεντινή), αντιθέτως, τα δώρα στα παιδιά (όπως και στο νεογέννητο Χριστό), τα φέρνουν οι Los Reyes, οι Μάγοι: αφήνουν έξω από την πόρτα του σπιτιού τα παπούτσια (Αργεντινή) ή τις παντόφλες τους (Ισπανία) και την άλλη μέρα το πρωί έχουν όλο τον κόσμο ... στα πόδια τους. Ειδικά στην Ισπανία, Χριστούγεννα χωρίς nacimientos δεν νοούνται. Με αυτά τα χωριά-μινιατούρες, που οι σενιορίτες στολίζουν τα σπίτια τους, αναπαριστάται το σκηνικό της Γέννησης. Όσο για την Αργεντινή, εκεί το γιορτινό φετίχ είναι η «κουλούρα των Μάγων» (rosca de los Reyes) γεμάτη κονφιταρισμένα φρούτα. Μετά λοιπόν από αυτήν τη μικρή γεύση από αλλιώτικα έθιμα και δοξασίες, καιρός να σας ιντριγκάρουμε και γευστικά. Γιατί όσο και αν μας αρέσουν τα δικά μας έθιμα, ποτέ ένα γιορτινό πάρτι δεν χάλασε από την προσθήκη μιας νέας, διαφορετικής ιδέας...
