Ας το παραδεχτούμε: κανείς δεν συμπαθεί τους κριτικούς εστιατορίων. Ούτε ο κινηματογράφος. Στο "Ρατατούη" θυμόμαστε όλοι τον ψιλόλιγνο αντιπαθητικό Άντον Ίγκο, με το μαύρο κοστούμι και το μαύρο φουλάρι να κάθεται αυτάρεσκος στο τραπέζι έτοιμος να κρίνει τον μυστηριώδη σεφ, με εκείνον να τού επιφυλάσσει βέβαια μια μεγάλη έκπληξη. Στη μετριότατη ταινία "Chef" o γαστο-μάγειρας Carl Casper ξεσπά δίχως αύριο στον κριτικό που έχει επισκεφθεί το εστιατόριο του λέγοντας του μελίρρυτα "κι εσύ τι κάνεις; Κάθεσαι και τρως και ως απάντηση κάνεις εμετό αυτές τις λέξεις". Άουτς.
Τώρα όμως οι κριτικοί απαντούν αντιπροτείνοντας ένα νέο μοντέλο κριτικού: τον εκκεντρικό και κακομαθημένο Μάνουελ Πρατς. Πρόκειται για έναν Αργεντίνο δανδή δημοσιογράφο και συγγραφέα που με το μουσταρδί παντελόνι, το τζιν πουκάμισο και την πράσινη ζακέτα μπορεί να καταβαραθρώσει όποιο εστιατόριο βάλει στο μάτι. Είναι ο ορισμός του bon viveur που γεύεται κυριολεκτικά την κάθε μέρα αξιοποιώντας κάθε γεύμα, που γνωρίζει το Μπουένος Άιρες απ’ έξω κι ανακατωτά από τις μυρωδιές του. Ο Μάνουελ Πρατς που ζει με τους φίλους του γύρω από ένα καλό τραπέζι και ναι, επιλέγει την καλή ζωή, ακόμα και όταν τα χρήματα αρχίζουν να τελειώνουν. Λεπτομέρειες. Ο Μάνουελ πορεύεται γνωρίζοντας καλά αυτό που γνωρίζουν όλοι οι κριτικοί γεύσης "Οι γαστρονομικές κριτικές είναι πιο απολαυστικές όταν είναι αρνητικές" λέει ο ίδιος, καθώς "η προσβολή είναι πιο ευχάριστη για τον αναγνώστη, και πιο ενδιαφέρουσα για τον ίδιο τον συντάκτη".
O ίδιος δεν διστάζει να πασπαλίσει με κακεντρεχή σχόλια τα κείμενά του. "Το πιάτο με το καρπάτσιο χταποδιού τόλμησε να συμπεριλάβει μια reduction φρούτων του πάθους. Ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που μπορεί να συγκριθεί επάξια με την τοποθέτηση γλυκού γάλακτος σε μια Tucumana Empanada. Τα rigatoni all’ amatriciana δεν ήταν πιο ενδιαφέροντα από τα ζυμαρικά που φτιάχνει ένα παιδί που μόλις άρχισε να ζει μόνο του. Η ψεύτικη μπουράτα με βασιλικό που δεν είναι τίποτα περισσότερο από μοτσαρέλα με κρέμα γάλακτος, μια μεταφορά για τις λανθασμένες προθέσεις αυτού του εστιατορίου".
Και τι δεν βρίσκεται πάνω στο δικό του τραπέζι- να’ ναι καλά η Σέλσα, η οικονόμος με την ιώβειο υπομονή. Πρωινά αργεντίνικα pancakes- ατελή όμως. "Τι έβαλες μέσα Σέλσα;" τη ρωτάει αφ’ υψηλού. Εκείνη απαριθμεί όλα τα υλικά, μέχρι να βρεθεί ο "ένοχος". Το λάδι από kemiri, ναι, δεν ήταν το σωστό. Για μεσημεριανό ο Πρατς θέλει beef clark τη μία μέρα, σνίτσελ με το καλύτερο μόνο φιλέτο (τα μυρωδικά αναμειγνύονται με τη φρυγανιά, το φιλέτο περνάει πρώτα από τη φρυγανιά, μετά από το αυγό και πάλι βουτά στη φρυγανιά, αλίμονο), Chorizo και σαλάτα με σκόρδο στην καλύτερη ταβέρνα της πόλης. Ανυποχώρητος στην ποιότητα, απολύτως σνομπ με όσους δεν την αντιλαμβάνονται ο Πρατς δεν συγχωρεί τους ανίδεους. Καλεσμένος σε μια ραδιοφωνική εκπομπή ο δημοσιογράφος θα τολμήσει να του πει με χαρά πως είναι και ο ίδιος είναι "foodie" γιατί "βγάζει με το κινητό του φωτογραφίες ό,τι τρώει", για να εισπράξει το αποσβολωμένο βλέμμα του κριτικού μας από το μέγεθος της βλακείας που μόλις άκουσε. Για εκείνον άλλωστε το χειρότερο είδος ανθρώπου είναι οι "πέτρινοι ουρανίσκοι" αυτοί που δεν ξέρουν να ξεχωρίζουν τις ποιότητες του φαγητού. Κοινώς; Αγροίκοι.
Ο Μάνουελ Πρατς είναι ένας μικρός θρύλος στο Μπουένος Άιρες. Ένας αδέκαστος υπερασπιστής της γεύσης που θα χάσει τον κόσμο του όταν χάσει τη γηραιά οικονόμο του. Μια κοπέλα από την Παραγουάη, η Αντόνια, 20 χρονών μόνο και με μεγάλη ανάγκη να δουλέψει ακόμα σε αυτόν τον ανάποδο, θα γίνει η νέα οικονόμος, αλλά θα σηματοδοτήσει και το turning point για τον 70χρονο μπέμπη που έχει μάθει μόνο να τον περιποιούνται και να τον κανακεύουν. Κι ενώ κάνει τον δύσκολο στην αρχή, τελικά θα υποκύψει στη νεαρή βοηθό, όταν εκείνη θα φτιάξει το βράδυ μια απλή σουπίτσα με σπιτικά ζυμαρικά, φτιαγμένα στο χέρι, προκειμένου να φάει κάτι πριν φύγει από το σπίτι του δανδή που δεν τη θέλει. Η σουπίτσα όμως αποδεικνύεται παραδεισένια και αυτός είναι ο μόνος λόγος που θα την κρατήσει αρχικά.
Γιατί όμως αυτός ο ξινός απαιτητικός κριτικός είναι ένα νέο πρότυπο; Γιατί θα αλλάξει. Η τρυφερότητα και η καλοσύνη της Αντόνια θα ανοίξουν νέους δρόμους για τον κύριο Ανάποδο. Κι όταν μια μέρα εκείνος και η νέα του οικιακή βοηθός θα θελήσουν να γιορτάσουν, εκείνη θα του ζητήσει να φάνε απλώς ένα hot dog. Ο Μάνουελ όμως ξέρει ακριβώς που να την οδηγήσει για να φάνε το καλύτερο, "αν και δηλητήριο" για την υγεία του.
Το "Nada", η νέα μίνι σειρά που μεταδίδεται από το Disney+ χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια, πέντε επεισόδια. Καθένα από αυτά έχει ως τίτλο μια αργεντίνικη έκφραση που σχετίζεται με το φαγητό και αποτελεί παράλληλα slung. "Estar en el horno"- να βρίσκεσαι στον φούρνο, δηλαδή σε μια κατάσταση η λύση της οποίας είναι πολύ δύσκολη. "Rema ren dulce de leche"- να τραβάς κουπί μέσα σε καραμέλα, όταν η λύση ενός προβλήματος είναι δύσκολη. "Le verdad de la milanesa", όταν μια αλήθεια παραμένει κρυφή κλπ. Τους τίτλους στην αρχή του επεισοδίου εκφωνεί κάθε φορά ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, στον πρώτο του τηλεοπτικό ρόλο, ο οποίος υποδύεται έναν διάσημο νεοϋρκέζο φίλο του παράδοξου δανδή και κρατά τον ρόλο του αφηγητή της ευωδιαστής ιστορίας.
Σε κάθε επεισόδιο (παράλληλα βέβαια με την πορεία μεταμόρφωσης του Μάνουελ) περιηγούμαστε στην αργεντίνικη γαστρονομία και σε μια μελέτη του τι εστί φαγητό τελικά. Κάνοντας κάποια στιγμή μίνι διάλεξη (και επίδειξη) στην Αντόνια της εξηγεί: "Οι κινέζοι λένε ότι υπάρχει το Wen, Zhao και Wogh. Ένα χοτ ντογκ είναι κάτι που τρως απλώς για να πάρεις ενέργεια. Το Wen, ικανοποιεί την πείνα. Όμως αν έχεις φτάσει κάπου και αποφασίσεις το βράδυ να πας σε μία πιτσαρία, αυτό είναι επιλογή, δεν είναι ανάγκη, είναι δηλαδή το Zhao. Τώρα, αν έχεις πιάσει δουλειά και το αφεντικό σου σε φέρνει σε ένα τέτοιο μέρος (σ.σ ευλογώντας τα γένια του που την έχει πάει σε ένα καλό εστιατόριο) και έρχεσαι σε επαφή με φαγητό άλλου επιπέδου -τα αρώματα, οι γεύσεις, οι αντιθέσεις σου φέρνουν αναμνήσεις και δημιουργούν νέες, τότε πρόκειται για το Wogh, τη μερίδα της καρδιάς" εξηγεί στην Αντόνια ο Μάνουελ.
Κι όταν επιτέλους αρχίζει να γράφει το βιβλίο που χρωστάει εδώ και τρία χρόνια στον εκδότη του γράφει συγκινημένος από ένα ακόμη ταπεινό φαγάκι της Αντόνια: "Ο ακλόνητος στόχος της ειλικρινούς μαγειρικής είναι η διατήρηση της εγγενούς γεύσης του κύριου συστατικού. Το φιλέτο πρέπει να έχει γεύση φιλέτου. Το καρότο πρέπει να έχει τη γεύση του καρότου κοκ. Τα μπαχαρικά δεν είναι διακοσμητικές προσθήκες ή βοηθητικοί ηθοποιοί, αντίθετα είναι συμπρωταγωνιστές στο πιάτο με το κύριο συστατικό που θα μετατρέψουν κάθε πιάτο σε μια ηχηρή επιτυχία ή αποτυχία χωρίς μέση λύση". Πρόκειται για το νέο του βιβλίο στο οποίο δεν θέλει ακόμα ένα εξώφυλλο με την παγερή εικόνα μαχαιροπίρουνων, αλλά τον ίδιο… γυμνό.
Στο "Nada" μεγάλος πρωταγωνιστής είναι το ίδιο το φαγητό σε κάθε του έκφραση -την γκουρμέ, τη σπιτική, τον μεζέ, την street, την πρόχειρη- ως έκφραση ζωής και αντικατοπτρισμού της ανθρώπινης ψυχής που έχει τις δικές της ανάγκες την ώρα που αναζητά κάθε είδος.
Γράφει: Μελίνα Σιδηροπούλου
