Απαιτητικοί και ειλικρινείς, οι έφηβοι αμφισβητούν, κρίνουν αυστηρά και, μεγαλώνοντας με πολυάριθμα ερεθίσματα, δεν ξεγελιούνται εύκολα. Έτσι οι εφηβικές παραστάσεις, που παρουσιάζονται όλο και συχνότερα στα σχολεία, καλύπτουν ένα σημαντικό κενό στη θεατρική τους διαπαιδαγώγηση. Τώρα στις γιορτές έχουμε την ευκαιρία να μοιραστούμε μαζί τους μια θεατρική έξοδο, ειδικά αφού η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα έχει την «πολυτέλεια» να αντλεί από όλη την γκάμα, από τις παιδικές παραστάσεις μέχρι και αυτές των ενηλίκων.
Το θέατρο για εφήβους δεν έχει τη μακρά ιστορία που γνώρισε το παιδικό ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 χάρη στην Ξένια Καλογεροπούλου, που με τις παραστάσεις της του έδωσε την αξία που επιβάλλεται να έχει και άνοιξε το δρόμο σε μια άνθηση του είδους. Δεν προκαλεί, πάντως, εντύπωση πως η ίδια ευαίσθητη δημιουργός βρισκόταν πίσω και από το πρώτο θεατρικό βήμα προορισμένο για έφηβους, που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ’90 με την παράσταση «Παραμύθι για δύο» του Φίλιπ Ρίντλεϊ, την οποία σκηνοθέτησε ο Θωμάς Μοσχόπουλος, με θέμα τη θεραπευτική φιλία δύο εφήβων σε μια υποβαθμισμένη συνοικία του Λονδίνου. Έκτοτε άνθρωποι με προσανατολισμό το νεανικό και το εφηβικό θέατρο, όπως η Σοφία Βγενοπούλου, ο Βασίλης Κουκαλάνι, η Τζωρτζίνα Κακουδάκη, ο Τάσος Ράτζος, ακολούθησαν κι έχτισαν μια παράδοση την οποία τιμούν πια και σκηνοθέτες «ενήλικων» παραστάσεων.
Όταν οι εφηβικές παραστάσεις απέκτησαν σταθερή παρουσία στο ρεπερτόριο τουλάχιστον ορισμένων καλλιτεχνικών σχημάτων (Στέγη, Θέατρο του Νέου Κόσμου, ΚΘΒΕ, Τέχνης), στράφηκαν σε θέματα που αφορούν άμεσα τους θεατές τους, ώστε να αποτελέσουν υπολογίσιμη επιλογή ανάμεσα στα δεκάδες άλλα ερεθίσματα που μονοπωλούν το ενδιαφέρον τους. Δεν είναι τυχαίο π.χ. ότι οι κίνδυνοι από την κατάχρηση του διαδικτύου κατέχουν κυρίαρχη θέση στη θεματολογία των παραστάσεων, στην επιθυμία τους να ανταποκριθούν σε κρίσιμα κοινωνικά φαινόμενα της εποχής και να επιτελέσουν παιδαγωγικό ρόλο.
Μια τέτοια είναι το «PoiosTheleisNaGineis.Com» της ομάδας One Two Free, που μιλάει για τα όρια μεταξύ online και offline ζωής (Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης», σκηνοθεσία Π. Μαντόπουλος). Συχνά, πάλι, επιλέγονται έργα που αντλούνται από τη σχολική ύλη, εστιάζοντας στο αρχαίο δράμα, όπως οι παραστάσεις της συνεργάτιδας του Θεάτρου του Νέου Κόσμου Τζωρτζίνας Κακουδάκη (φέτος παρουσιάζει μια διασκευή των αριστοφανικών «Νεφελών» για τα σχολεία), που ωθούν τους μαθητές να το δουν εκεί όπου κατεξοχήν ανήκει, στη σκηνή, να διαπιστώσουν τη διαχρονικότητά του, ακόμη και να βρουν απαντήσεις σε δικά τους ερωτήματα. Τολμηρά στοιχήματα είναι οι διασκευές έργων της παγκόσμιας δραματουργίας ή λογοτεχνίας, κάτι που κάνει σταθερά η Στέγη, έχοντας παρουσιάσει για εφήβους έργα της Βιρτζίνια Γουλφ, του Γιώργου Βιζυηνού και φέτος τους «Παραθεριστές» του Μαξίμ Γκόρκι (σε σκηνοθεσία Μαρίας Μαγκανάρη), που μεταφέρει τη δράση από την προεπαναστατική Ρωσία στο σήμερα, ή η φετινή παράσταση του Θεάτρου Τέχνης «Ο Δόκτωρ Τζέκιλ και κύριος Χάιντ» του Ρόμπερτ Στίβενσον, που επικεντρώνεται στη διαμάχη μεταξύ καλού και κακού (σκηνοθ.: Θ. Δόβρης - Β. Μαυρογεωργίου).
Πάντως, το υψηλό επίπεδο περιεχομένου κι αισθητικής, που αγγίζουν πολλές από τις παιδικές παραστάσεις, τις καθιστούν εξίσου ιδανικές και για το εφηβικό κοινό. Το σκεπτόμενο πολιτικό θέατρο που κάνει ο Βασίλης Κουκαλάνι με την ομάδα Συντεχνία του Γέλιου, τα ευφάνταστα σωματικά θεάματα των Patari Project («Χιονάνοι» στο Θέατρο Πόρτα), η διασκευή που επιφύλαξε η ομάδα Θέση στο σαιξπηρικό «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας» (σκηνοθ.: Μ. Σιώνας) ή η παράσταση «Η μουσική που σταμάτησε τον πετροπόλεμο» (σκηνοθ.: Ν. Χανιωτάκης), η οποία μιλά για την περίοδο της Χούντας μέσω του μουσικού έργου του Μίκη Θεοδωράκη (και οι δύο παραστάσεις παρουσιάζονται σε σχολεία) είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Άλλωστε, η εφηβεία είναι μια ηλικιακή ομάδα τόσο μεταβαλλόμενη, ώστε άλλες παραστάσεις ταιριάζουν καλύτερα σε παιδιά των πρώτων τάξεων του γυμνασίου και άλλες σε όσα βρίσκονται στο λύκειο, στα οποία μπορούν να απευθυνθούν ακόμη και κάποιες παραστάσεις ενηλίκων, όπως το ευφάνταστο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2» (Άλφα-Ιδέα) ή το «Μικρό πόνι» (Θέατρο του Νέου Κόσμου), με θέμα το σχολικό εκφοβισμό. Τελικά, όσον αφορά το εφηβικό θέατρο, ένα είναι σίγουρο: δεν υπάρχουν απαγορευμένα θέματα, ούτε σίγουρες συνταγές. Χρειάζονται όμως παραστάσεις που διακρίνονται για τον επαγγελματισμό τους, την επίγνωση ότι επιτελούν κρίσιμο ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό έργο και σέβονται τη νοημοσύνη και την ευαισθησία του κοινού τους.
Περισσότερες πληροφορίες
Το μικρό πόνι
Μια παράσταση-εξερεύνηση πάνω στις ευθύνες και στα αίτια του εκφοβισμού, εμπνευσμένη από αληθινά περιστατικά. Κατάλληλη για εφήβους.
Ρωμαίος και Ιουλιέτα για δύο
Δύο νέοι ηθοποιοί αναλαμβάνουν να αναμετρηθούν με το γνωστό κείμενο του Σαίξπηρ παίζοντας όλους τους ρόλους σε ένα τρελό παιχνίδι μεταμορφώσεων
O δόκτωρ Τζέκιλ και κύριος Χάιντ
Ιστορία μυστηρίου του 1886, εξερευνά τις κρυφές πλευρές του ανθρώπινου ψυχισμού. Παράσταση κατάλληλη από 11 ετών και άνω
Χιονάνοι
Το γνωστό παραμύθι «Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι» ζωντανεύει με αναπάντεχο τρόπο, με τους ήρωες να σκαρφαλώνουν σε δύο πλατφόρμες.
Οι παραθεριστές
Η παράσταση παρουσιάζεται στην εφηβική σκηνή της Στέγης κι εστιάζει στους νέους. Στη γενιά που, παρά τα πνευματικά εφόδια που διαθέτει, έχει χάσει την επαφή της με την ευρύτερη κοινωνία
