Όλια Λαζαρίδου: «Βρισκόμαστε σε ένα καύκαλό που έχει αποκοπεί από κάπου και πλέει μόνο του πάνω στο κύμα»

Παίζει, σκηνοθετεί, γράφει ποιήματα με την ίδια συγκίνηση. Η Όλια Λαζαρίδου έχει πολλά να πει για την πρώτη της θεατρική συνάντηση με τον Δημήτρη Καταλειφό, για τις επόμενες δουλειές αλλά και για την πνευματική διάσταση της ανθρώπινης παρουσίας.

Έχοντας διανύσει μια μακρόχρονη και σημαντική πορεία στο θεάτρο θα περίμενε κανείς να έχεις συνεργαστεί με τον Δημήτρη Καταλειφό. Πως και δεν προέκυψε μέχρι σήμερα;
Είχαμε παράλληλες πορείες αλλά δεν έτυχε να συναντηθούμε στο θέατρο. Με τον Δημήτρη ζω τη χαρά του να έχεις μία αντρική παρουσία ισότιμη δίπλα σου και να παίζεις ωραίο πινγκ πονγκ. Και με τους άλλους όμως ηθοποιούς που συμμετέχουν στην παράσταση «Φωνές», τον Νίκο Πουρσανίδη που τον ξέρω και τον αγαπώ, την Λουκία Μιχαλοπούλου, ένα πρόσωπο από την νέα γενιά που εκτιμώ πάρα πολύ νιώθω ότι έχουμε κόσμος κοινούς. Αυτό δεν το νιώθεις πάντα, το νιώθεις μόνο με κάποιους. Ο Μάνος Καρατζογιάννης μας ένωσε, μας έφερε όλους μαζί. Επειδή κάνω πολλά πράγματα μόνη μου δεν μου συμβαίνει συχνά να βρίσκομαι σε ένα χώρο που να νιώθω τόσο καλά.

Οι «Φωνές» είναι μια σύνθεση έργων του Χάρολντ Πίντερ. Ποιος είναι ο ρόλος σου σ’ αυτήν την παράσταση;
Είναι ένα ομάζ στον Πίτερ, αποτελείται από μερικά μικρά έργα του, τα οποία είναι λίγο γνωστά. Καθένα απ' αυτά μιλά για τις πλευρές της ανθρώπινης υπόστασης, της ζωής μας. Τον Πίντερ τον απασχολούσε η εξουσία, ο θάνατος, οι ερωτικές σχέσεις. Εγώ, κάνω μια γυναίκα που πέφτει σε κώμα και ξυπνά μετά από 29 χρόνια έχοντας διατηρήσει κοριτσίστικη την ψυχή της. Βλέπεις αυτό και λες: ‘τι παράξενο ζώο είναι ο άνθρωπος, τι μυστήριο;’. Ο Δημήτρης υποδύεται ένα αφοσιωμένο γιατρό που προσπαθεί να την ξανά φέρει στη ζωή και η Λουκία Μιχαλοπούλου τη σύζυγο του και αδελφή της γυναίκας που ξυπνά από το λήθαργο. Κάθε ρόλος σε αυτά τα μονόπρακτα έχει ιδιαίτερο βάρος, είναι όλα ισοζυγισμένα στην παράσταση.

Γιατί οι Έλληνες αγαπούν τον Πίντερ;
Είναι πρώτης ποιότητας θέατρο και όπως και ο Σάμουελ Μπέκετ είναι από τους μυστηριώδεις συγγραφείς που μιλάνε για τον κόσμο, ο οποίος βρίσκεται κάτω από τον ορατό μας κόσμο. Είναι σχεδόν σαν προφήτες του 20ού αιώνα, η ζωή μας έχει γίνει πια τόσο παράλογη. Νομίζω ότι όταν θραύεται ο ορθολογισμός κάτω από αυτά τα θραύσματα βρίσκεται ο κόσμος τους. Ένας κόσμος που πιο εύκολα τον πλησιάζεις μέσα από τον ονειρικό κόσμο. Αυτό το ένιωσα και, με τον Μπέκετ κάνοντας το χειμώνα τις «Ευτυχισμένες μέρες». Όταν είσαι εξοικειωμένος με την ποίηση βλέπεις την ποιητική διάσταση της ζωής. Τα έργα τέτοιων συγγραφέων μπαίνουν σαν δηλητήριο, σιγά-σιγά μέσα σου. Μπορεί να τα σκεφτείς μόνος σου το βράδυ εκεί που δεν το περιμένεις. Μια φράση, μια εικόνα έρχονται σε ανύποπτες στιγμές όχι για να τις κατανοήσεις αλλά για να σε συντροφεύσουν.

Η ποιητικότητα μοιάζει να σε συντροφεύει όχι μόνο στα βιβλία που έχεις γράψει αλλά και στις παραστάσεις που έχεις ανεβάσει.
Δεν είχα σκεφτεί να γράψω βιβλίο απλά προέκυψε. «Η προσευχή του ελάχιστου» κυκλοφόρησε το 2016 και σύντομα θα κυκλοφορήσει το τρίτο βιβλίο μου με τίτλο «Τα δύσκολα εύκολα» από τις εκδόσεις Ποταμός. Αγαπώ την ποίηση. Πέρυσι ανεβάσαμε στο θέατρο το «Άσμα ασμάτων» μαζί με τα παιδιά του Θεάτρου Τέχνης. Κείμενα σαν αυτό με γητεύουν είναι της ψυχής μου και νιώθω πως «Ο γάμος του Καραχμέτη» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που ανεβαίνει στο Παλιό Πανεπιστήμιο, από τις 15 Ιουνίου, είναι η φυσική συνέχεια αυτής της προηγούμενης δουλειάς. Είναι μία χειροποίητη παράσταση σαν συναξάρι και την αγκάλισαν ο Σήφης Βιβιλάκη με το τμήμα Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου.

Εγώ σκηνοθετώ και παίζουν η Ιφιγένεια Γρίβα και ο Νίκος Χαλδαιάκης, ενώ συμμετέχει ο καραγκιοζοπαίχης Άθω Δανέλλης. Θα κάνουμε κάποιες παραστάσεις υπέρ του ιδρύματος «Γαλιλαία» για την ανακουφιστική φροντίδα ασθενών με τελευταίο στάδιο καρκίνου, η παράσταση θα παιχτεί και, στις φυλακές Κορυδαλλού, ενώ αναζητώ θέατρο για το χειμώνα. Παραμύθι θα είναι και η παράσταση που θα κάνω τον ερχόμενο χειμώνα στο θέατρο Πορεία. Θα σκηνοθετήσω τη Δανάη Ρούσσου και τον Ερρίκο Μηλίαρη σ' ένα σκοτεινό παραμύθι, αλά Τιμ Μπάρτον. Έχουμε διασκευάσει την «Κόρη του Απατσίνι» του Ναθάνεϊλ Χόβολ και ο Άγγελος Παπαδημητρίου θα κάνει τα σκηνικά, ένα μυστηριώδη μαγικό κήπο προϊόν πειραμάτων. Σ’ αυτόν τον τρομερά γοητευτικό αλλά τεχνητό κήπο ένας δόκτωρ κάνει την Βεατρίκη προϊόν των πειραμάτων του κι ένας νεαρός έρχεται να την βγάλει στη ζωή.

Ποιος είναι ο ιδανικός θεατής τέτοιων έργων;
Έλεγε κάποτε ο Αντουάν Βιτέζ στους ηθοποιούς του: ‘άμα βαριέστε γιατί έχετε παίξει εξακόσιες φορές το έργο, θα παίζεται για τον φανταστικό ιδανικό Γιαπωνέζο θεατή που βρίσκεται στην τέταρτη σειρά’. Αναφερόταν στους Γιαπωνέζους εννοώντας ότι βλέπουν το παραμικρό, αποκρυπτογραφούν. Σε κάθε έργο, ο ιδανικός θεατής είναι για μένα αυτός που κάθε αναπαυτικά και παραδίδεται σ’ αυτό που βλέπει.

Είσαι άνθρωπος που κυνηγάει τα πράγματα;
Έβλεπα πάντα ανήσυχα αυτή τη δουλειά αλλά δεν κυνηγάω τα πράγματα, έρχονται και με βρίσκουν. Έχω επιθυμίες κι αυτές κάποιες φορές εξελίσσονται. Επειδή η πορεία μου δεν ήταν γραμμική στο χώρο, όπως μου λένε κάποιοι, ίσως να μην έχω πάρει την αναγνώριση και την αποδοχή που θα μπορούσα να δικαιούμουν. Από την άλλη, αυτό με έχει γλιτώσει από το να πάρω τον εαυτό μου πολύ στα σοβαρά. Έτσι, είναι τα πράγματα στη ζωή κάτι χάνεις κάτι κερδίζεις.

Τι σκέφτεσαι όταν βλέπεις τους θεατές να έρχονται στο θέατρο με μια έντονη κριτική διάθεση, σχεδόν με μια προκατάληψη για την παράσταση; Έχω την εντύπωση ότι σε αυτό μας έχει βάλει η μόδα του μεταμοντέρνου, που σιγά-σιγά αλλάζει μορφή. Είναι ένα είδος θεάματος που απευθύνεται στο μυαλό σε βάζει σε μία κριτική θέση. Δεν είναι το θέαμα που θα σε ρουφήξει, θα σε αφοπλίσει. Αυτό το έχω σκεφτεί βλέποντας τις αντιδράσεις του κοινού. Είχα δει τους «Εφήμερους» της Αριάν Μνουσκίν, μια παράσταση επτά ωρών και βγαίνοντας δεν είχα την ανάγκη να πω κάτι, είχα ρουφήξει όλο το θέαμα. Όταν ερωτεύεσαι πραγματικά και σε ρωτήσουν γιατί ερωτεύτηκες αυτόν τον άνθρωπο θα πεις: ’ξέρω’ γω , ιδέα δεν έχω’. Έτσι συμβαίνει και με τα πράγματα που σε συνεπαίρνουν στο θέατρο.

Σε ενοχλεί το γεγονός ότι αρκετοί δηλώνουν άκριτα, κάποιες φορές, τη γνώμη τους στο facebook;
Αυτό καμιά φορά το κάνουμε γιατί θέλουμε να καταλάβουμε που βρισκόμαστε εμείς. Στην πραγματικότητα είναι η έκφραση του 'ποιος είμαι εγώ'. Αν η τέχνη σε προκαλεί να επαναπροσδιορίσεις τον εαυτό σου, το δέχομαι. Όταν όμως αυτά που λες είναι απλώς αποκύημα μίας εγωκεντρικότητας απέναντι σε κάτι που βλέπεις, ενοχλούμε γιατί αυτό είναι μία παθογένεια. Έχουμε ένα βήμα μέσα από το facebook και φέτος παρατήρησα ότι όλοι ανέβαζαν πόσο sold out ήταν η παράσταση τους, φωτογραφίες με τη μαμά και το θείο τους που πήγαν να δουν την παράσταση, έγραφαν ατελείωτες ευχαριστίες...

Όλα γίνονται υπερθετικά τώρα πια. Επίσης δεν είδα να ήταν κάτι κακό φέτος, όλα ήταν αριστουργήματα. Αυτό πάλι τι είναι; Πραγματικά προβληματίζεσαι ποια στάση να κρατήσεις. Ποτέ στο παρελθόν δε με είχαν απασχολήσει τόσο η δημοσιοποίηση του μόχθου μου και το πως θα προστατέψω και θα υποστηρίξω τη δουλειά μου. Μπαίνουν χίλια δυο μπορεί, για το πως θα το κάνεις και μαζί ηθικά διλήμματα της εποχής. Αισθάνεσαι αβοήθητος όταν πρέπει να κάνεις κάτι που δεν έχεις συνηθίσει να κάνεις στη ζωή σου. Αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο και ειδικά για ανθρώπους που έχουν μια πιο αυτόνομη πορεία στο χώρο.

Με ένα τρόπο αναγκάζεσαι να αλλάξεις νοοτροπία;
Αν παρατηρήσεις γύρω θα δεις ότι τα πιο μικρά και ιδιαίτερα εξαφανίζονται από την πόλη. Το μικρό και το ιδιαίτερο είναι το πρώτο που κινδυνεύει και στο τέλος μένει το χοντρικώς. Όλα τα μικρά και ιδιαίτερα πράγματα είναι λουλουδάκια τα οποία όταν φυσάει αέρας θέλουν προστασία κι εγώ αυτά αγαπώ. Αγαπώ τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια αυτών των ιδιαίτερων πραγμάτων, των δυσεύρετων πια, που συντηρούν τη δροσιά της ζωής. Αυτά χρειάζονται την προστασία μας. Είμαστε όλοι σαν σαστισμένοι, σαν να έχουμε φαει μια κατραπακιά και ακόμα δεν έχουμε συνέλθει, ζαλιζόμαστε.

Ζώντας στον απόλυτο ορθολογισμό πόσο εύκολο είναι να μαγευτούμε από την ποίηση και να αναζητήσουμε την πνευματικότητα;
Η πνευματικότητα είναι να χωράς το διαφορετικό, αυτό που δεν μπορείς να κατανοήσεις με τον ορθολογισμό. Έχω μέσα μου νοερούς δάσκαλος στους οποίους ξέρω, ότι στα δύσκολα μπορώ να ανατρέξω. Υπάρχει η αίσθηση ενός νήματος, μίας συνέχειας που δείχνει ότι δεν βγήκες από το τίποτα και πας στο πουθενά, ότι δεν υπάρχει μόνο ό,τι σου πει το μυαλό και το εγώ σου. Αυτό εικονογραφείτε πολύ ωραία στη «Νοσταλγία» του Ταρκόφσκι.

Υπάρχει ένα κεράκι μία φλόγα...υπάρχει ένα κομμάτι της ζωής που πρέπει να είναι αφιερωμένο στο πως θα συντήρησης αυτή τη φλόγα και όχι πως θα πεις την ασύλληπτη εξυπνάδα σου. Αυτή τη φλογίτσα θα την προσέξεις, θα την εμπλουτίσεις πιθανόν με δικά σου πράγματα και θα την παραδόσεις κάπου αλλού. Αυτό δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Έχει κοπεί με ένα ψαλίδι η αίσθηση της συνέχειας και ζούμε μία αποσπασματική πραγματικότητα, η οποία δεν έχει καμία σύνδεση με τίποτα άλλο για να στηριχτούμε. Νιώθω σα να βρισκόμαστε σε ένα καύκαλό που έχει αποκοπεί από κάπου και πλέει μόνο του πάνω στο κύμα. Και, η Αθήνα ένα καύκαλό μου θυμίζει τώρα πια, σαν να έχουν φύγει όλα...

Νοσταλγείς παλιές δουλειές; Δεν μπορώ να σε ξεχάσω στα «Παραμύθια των αδελφών Γκριμ» του Δημήτρη Παπαϊωάννου.
Με απασχολεί πάρα πολύ να είναι δημιουργικό αυτό που ζω τώρα. Υπάρχουν πράγματα σαν «Τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ» που είναι περιουσία μου για πάντα. Δεν νοσταλγώ, αγαπώ τα πράγματα που έχω κάνει. Δεν θεωρώ ότι πρέπει να τα νοσταλγώ γιατί τα περιέχω, έτσι κι αλλιώς. Καμιά φορά, ιδίως τώρα που μεγαλώνω αισθάνομαι ό,τι είμαι ένα σεντούκι που έχουν αφήσει το αποτύπωμα τους όλα αυτά που έχω ζήσει. Η συνάντηση με τους ανθρώπους, οι κοινές στιγμές μας έχουν αφήσει το χνάρι τους μέσα μου... τα περιέχω. Δεν χρειάζεται να τα ανακαλέσω, βρίσκονται μέσα στο DNA μου.

Δεν νοσταλγείς πρόσωπα; Μήπως η νοσταλγία σου προκαλεί στενοχώρια;
Ωθώ τον εαυτό μου να μην φοβάται την λύπη, να την τολμάω. Ναι, υπάρχει και μία στεναχώρια που δεν είναι καλή γιατί σε μαραζώνει χωρίς να σου χαρίζει τον πλούτο που έχει η αυθεντική λύπη. Αυτού του είδους οι στεναχώριες δεν είναι γόνιμες γιατί προσπαθείς να ανακαλέσεις κάτι που πια δεν είσαι. Ό,τι έζησες το περιέρχεις. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που έφυγε ο αγαπημένος φίλος μου, ο Χρήστος Βακαλόπουλος και καμιά φορά λέω στον εαυτό μου: ‘βρε παιδί μου, πέρασε τόσος καιρός και δεν έχεις σκεφτεί τον Χρηστάκη;’. Εκεί που πάω να φρικάρω με αυτή τη σκέψη αμέσως μετά λεω δε χρειάζομαι να τον σκεφτώ γιατί είναι κομμάτι μου κι αυτός. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Βίκο Ναχμία και με όλους τους αγαπημένους φίλους που δεν είναι πια δίπλα, που δεν τους βλέπω.

Είσαι εξοικειωμένη με το θέμα του θανάτου;
Εξοικειωμένη δεν είμαι αλλά προσπαθώ κάπως να συμφιλιωθώ. Προσπαθώ να βρω ένα τρόπο να συνδιαλέγομαι και όχι να είναι μία κλειστή πόρτα. Έχουμε να κάνουμε κάτι άλλο πιο ουσιαστικό σ' αυτή τη ρημάδα τη ζωή; Είμαι σίγουρη ότι αυτά είναι τα πιο ουσιαστικά που έχουμε να κάνουμε απλώς τίποτα δεν μας ωθεί προς τα εκεί, πρέπει να κάνουμε κόπο για να μην ξεχνάμε ότι στα δύο, τρία βασικά πράγματα της ζωής βρίσκεται η ουσία κι ότι όλα τα άλλα μας τραβάνε από την άλλη. Πρέπει κάθε τόσο να ισιώνουμε το ρυάκι εκτός κι αν μας έρθει κατακέφαλα μία συμφορά ή κανένα έκτακτο γεγονός, μια γέννηση, ένας θάνατος, μια μεγάλη χαρά.