Πολλές οι παραστάσεις, λίγες οι συγκινήσεις τη θεατρική σεζόν 2016-17

Ακριβώς 772 παραστάσεις ανέβηκαν στα 209 αθηναϊκά θέατρα το τελευταίο εξάμηνο, σύμφωνα με την έγκυρη βάση δεδομένων μας. Λίγο πριν από τη λήξη της σεζόν ανατρέχουμε στις παραστάσεις, στα πρόσωπα, τα γεγονότα, τις τάσεις και όσα συζητήθηκαν – ή δεν συζητήθηκαν αν και θα έπρεπε.

Με ένα ακατάλληλο για ανηλίκους sold out έργο άνοιξε η σεζόν, το «Στέλλα κοιμήσου» του Εθνικού Θεάτρου. Γεμάτο βρισίδια κι ενδοοικογενειακή βία, το πρώτο θεατρικό έργο του κινηματογραφιστή Γιάννη Οικονομίδη δημιούργησε το «θόρυβο» μιας προβοκατόρικης επιτυχίας, μπουκάροντας στο σαλόνι ενός λούμπεν νεόπλουτου και καταδεικνύοντας το (προφανές όσο και αμείλικτο): «Ιδού ποιοι ορίζουν τις ζωές μας». (Η παράσταση θα επαναληφθεί τον ερχόμενο χειμώνα.) Με ένα εξίσου κυνικό έργο για την αγάπη έκανε αίσθηση και το Θέατρο Τέχνης: το σπονδυλωτό «Η Επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα» του Ζ. Πομερά, υποδειγματικά σκηνοθετημένο από τον Νίκο Μαστοράκη.

Δεκαπέντε παραστάσεις ανέβηκαν συνολικά στο Θέατρο Τέχνης, καθώς η ακάματη διευθύντριά του Μαριάννα Κάλμπαρη το έχει ξαναβάλει δυναμικά στο χάρτη. Στο δεύτερο πιο γνωστό θέατρο ρεπερτορίου, εκείνο του Νέου Κόσμου (με 21 παραγωγές φέτος) ξεχώρισαν η «Λαμπεντούζα» του Άντ. Λουστ­γκάρτεν και το «Πέτρες στις τσέπες του» της Μ. Τζόουνς: έργα για δύο πρόσωπα σε καιρούς κρίσης.

Ακόμη αρκετά θέατρα, από το Αγγέ­λων Βήμα, το Αλκμήνη και το 104 μέχρι το «Τσάι στη Σαχάρα» και το Vault, έχουν τη λογική του εναλλασσόμενου ρεπερτορίου (κάθε μήνα και άλλες παραστάσεις), συμβάλλοντας έτσι στο διττό φαινόμενο του πληθωρισμού/πλουραλισμού. Με τα εισιτήρια να κυμαίνονται από € 5 έως € 30, με συνεχείς προσφορές αλλά κι ελεύθερη συνεισφορά (κουμπαράς), το θέατρο έχει καθιερωθεί ως μια βασική επιλογή εξόδου για τους Αθηναίους. Υπάρχει λοιπόν κοινό για το Εθνικό αλλά και για τον Μάρκο Σεφερλή, για τη διαρκώς εξελισσόμενη stand up comedy σκηνή (με τον Λάμπρο Φισφή να παίζει εξίσου στο Άβατον των 60 θέσεων και στο Ακροπόλ των 800) αλλά και για τα ιδιαίτερα θεάματα – όπως οι περφόρμανς στο εστιατόριο «Ριφιφί», τα δείπνα­ μυστηρίου στο «El Convento Del’ Arte» και το θέατρο στα σπίτια των θεατών «8η ημέρα».

Αν πρέπει να ξεχωρίσουμε την κυρίαρχη τάση, τότε θα μιλήσουμε για μια υπαναχώρηση του πειραματισμού και της αναζήτησης νέων μορφών χάριν ενός νεο-συντηρητισμού ή αντίθετα μιας εξεζητημένης όσο και κενόδοξης διάθεσης αποδόμησης. Υπάρχει δηλαδή από τη μία η στροφή προς το λεγόμενο «κλασικό έργο». Οι «Πόθοι κάτω από τις λεύκες» του Ευγ. Ο’Νιλ, σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντύπα, ήταν η μεγάλη εισπρακτική επιτυχία του Εθνικού. Ο σκεπτόμενος τρόπος με τον οποίο ο Γιάννης Μόσχος ανέβασε το «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» του Άρθ. Μίλερ δικαίωσε το εμβληματικό έργο, ενώ η Κόρα Καρβούνη έπλασε μια ολοδική της Μπλανς Ντιμπουά στο «Λεωφορείον ο πόθος» της ομάδας Νάμα.

Έτερος ισχυρός πόλος το σύγχρονο αστικό θέατρο, π.χ. ο «Θεός της σφαγής» της Γ. Ρεζά, που παίζεται από την προηγούμενη σεζόν κι έχει ξεπεράσει τους 51.000 θεατές. Τα μοντέρνα μπουλβάρ είναι το πιο δημοφιλές είδος: από το «Για όνομα» των Ματιέ Ντελαπόρτ -Αλεξάντρ ντε λα Πατελιέρ έως το «Οι από πάνω» του Νίκου Μουτσινά ή, πάλι, «Το ψέμα» του Φλοριάν Ζελέρ και, βέβαια, το πολύ πετυχημένο «Δείπνο ηλιθίων» του Φρανσίς Βεμπέρ, την anti-bullying κωμωδία ενηλίκων, με την οποία ο Σπύρος Παπαδόπουλος απέδειξε πως ξέρει να πιάνει τον παλμό του κοινού αλλά και της εποχής μας. Ενδεικτικά, παρατηρήστε την αυξημένη επισκεψιμότητα που είχαν αυτές οι παραστάσεις στην ιστοσελίδα του «α». Στις μεγάλες παραγωγές είδαμε κάποιες αξιόλογες προσπάθειες­, όπως το «Πυγμαλίων - Ωραία μου κυρία» του Τζ.Μπ. Σο και το «Mamma mia!», με τη Δέσποινα Βανδή να κάνει θεατρικό ντεμπούτο, ενώ δεν μας έλειψαν και οι διεθνείς επισκέπτες: Πίτερ Μπρουκ, Κριστόφ Βαρλικόφκσι, Ιζαμπέλ Ιπέρ κ.ά.

Από τα εξεζητημένα εγχειρήματα που επιδίωξαν τη ρήξη με τον κανόνα, κάποια ακούστηκαν ιδιαίτερα­, όπως εκείνα της Στέγης: το περιπατητικό αστυνομικό θρίλερ «Από τα ψηλά στα χαμηλά - Ένας δολοφόνος στο Τόκιο», ο –κατά Μιχαήλ Μαρμαρινό– τρίωρος «Δον Ζουάν» και η περφόρμανς περί δημόσιου αυνανισμού «Τα χρόνια της αθωότητας» του Βασίλη Νούλα. Στο Faust, πάλι, ο Αλέκος Συσσοβίτης φόρεσε φουστανέλα, στα «Αμάραντα» που ανέβασε ο Γιάννης Σκουρλέτης, έναν αντι-ύμνο στην έννοια της ελληνικότητας.

Η λογοτεχνία παραμένει πρόσφορο έδαφος: το –περσινό και βραβευμένο από το κοινό του «α»– «Έγκλημα και τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι, σε σκηνοθεσία Λεβάν Τσουλάτζε, συνεχίστηκε ακάθεκτο, οι «Δαιμονισμένοι» (του ίδιου) έγιναν μουσικό θέατρο από τον Θοδωρή Αμπαζή, η «Δίκη» του Κάφκα ασπρόμαυρη παράσταση από τον Θωμά Μοσχόπουλο και το «Μαύρο χιόνι» του Μ. Μπουλγκάκοφ σωματικό θέατρο από τον Κώστα Φιλίππογλου. Ελληνικά πεζογραφήματα που καταπιά­νονται με την Ιστορία μας (και δη με τον Εμφύλιο) ζουν μια δεύτερη αίγλη στη σκηνή: από τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρ. Τσίρκα μέχρι τη «Νίκη» του Χρ. Χωμενίδη.

Σε αυτόν τον καταιγισμό προσφοράς ποιοι είναι άραγε οι κατεξοχήν εκφραστές του ελληνικού θεάτρου, όπως υπήρξε λ.χ. στα ’80s ο εκλιπών Σπύρος Α. Ευαγγελάτος; Είναι η κόρη του Κατερίνα Ευαγγελάτου, η οποία με κάθε σκηνοθετική της απόπειρα –φέτος με το περίφημο «1984» του Τζ. Όργουελ– ανεβάζει τον προσωπικό της πήχη, εγείρει τις προσδοκίες και προσελκύει νέο κοινό; Ή μήπως είναι ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, ο πρωταγωνιστής που αναδείχτηκε σε σκηνοθέτη του μεγάλου κοινού με απαιτητικά έργα, από τον «Πουπουλένιο» του Μ. ΜακΝτόνα προ τετραετίας μέχρι τον φετινό «Αύγουστο» του Τρ. Λετς (έργο με άποψη, παράσταση υψηλού επαγγελματισμού, με στοχευμένο καστ και μεγάλες ερμηνείες, ίσως η πιο ολοκληρωμένη πρόταση της χρονιάς).

Πλέον συνυπολογίζουμε ως σκηνοθέτες με δυναμική τον (ίσως υπερπροβεβλημένο, αλλά οπωσδήποτε άξιο αναζητητή μιας ιδιαίτερης σκηνικής γλώσσας) Δημήτρη Καραντζά («Δωδέκατη Νύχτα» του Σαίξπηρ, «Κύματα» της Β. Γουλφ και «Πλατεία Ηρώων» του Τ. Μπέρνχαρντ – στην τελευταία η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη είναι αγνώριστη και υπέροχη) όσο και τον Γιάννο Περλέγκα: με το «Αδαής και Παράφρων» του Τ. Μπέρνχαρντ συντέλεσε στην πρόσφατη βράβευση της Ανθής Ευστρατιάδου (με «Μελίνα Μερκούρη»), ενώ με το «Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς» του Στ. Τίμπερλεϊ έδωσε στη Ναταλία Τσαλίκη την ευκαιρία για μια σπουδαία, ολότελα ιδιοσυγκρασιακή ερμηνεία. Ο Δημήτρης Τάρλοου, ηθοποιός φλεγματικός και καίριος (το αποδεικνύει περίτρανα στους «Τρειςευτυχισμένους» του Ευγ. Λαμπίς, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά), έχει καθιερωθεί ως σκηνοθέτης-θιασάρχης, ειδικά μετά τη «Μεγάλη Χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση των 350 παραστάσεων και των 75.000 θεατών.

Άλλοι δύο ηθοποιοί-σκηνοθέτες έγιναν φέτος (και) θιασάρχες: ο Δημήτρης Λάλος ανέλαβε το Tempus Verum-Εν Αθήναις και ο Κώστας Γάκης το ιστορικό θέατρο Άλφα-Ιδέα. Από πέρυσι οι Άρης Σερβετάλης κι Έφη Μπίρμπα στήνουν στο Θέατρο Ροές τα εικαστικής και μεταφυσικής υφής θεάματά τους («Ριχάρδος Β΄»). Ο μέγας οντολογικός όμως σκηνοθέτης του ελληνικού θεάτρου είναι άλλος. Μοναδική περίπτωση, ο διεθνούς κύρους μετρ­ Θόδωρος Τερζόπουλος με το «Ανκόρ» δεν κατάθεσε απλώς μια παράσταση, αλλά 55 λεπτά μεγάλης τέχνης, υποστηριγμένα στο απόλυτο από τους Σοφία Χιλλ και Αντώνη Μυριαγκό.

Έτερος μέγας διανοητής (και μέγας θεατρίνος) ο Βασίλης Παπαβασιλείου, με το «Relax Mynotis» κάλπασε μέσα στο νεοελληνικό χρόνο και τα σάρωσε όλα. Αειθαλείς καρατερίστες είναι όμως και οι Δέσποινα Μπεμπεδέλη (ρεσιτάλ έδωσε στη «Φιλιώ Χαϊδεμένου»), Άγγελος Αντωνόπουλος («πέθαινε» κάθε βράδυ στα «Τελευταία φεγγάρια» του Φ. Μπορντόν), Μπέττυ Αρβανίτη (30 χρόνια στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας), Γιώργος Κοτανίδης (ως Νίκος Ζαχαριάδης στο «Ομπίντα») και Ρούλα Πατεράκη - Ρένη Πιττακή (συναντήθηκαν στο «Τι απέγινε η Μπέημπι Τζέιν;» του Ρ. Όλντριτζ).

Έχουν λόγο ύπαρξης και οι 722 παραστάσεις που ανέβηκαν;
Ασφαλώς και όχι. Η κρίση και η αγωνία της επιβίωσης θολώνουν το τοπίο. Η απουσία κεντρικής πολιτιστικής πολιτικής οξύνει τη σύγχυση. Με αυτά τα δεδομένα πορεύεται το ελληνικό θέατρο. Είπαμε: πολλές οι παραστάσεις, λίγες οι συγκινήσεις. Θα συνεχίσουμε να τις αναζητούμε.

Το Top 5 του site μας*

* Οι παραστάσεις με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στο www.athinorama.gr

«Δείπνο ηλιθίων»

Έπιασε τον παλμό του κοινού ο Σπ. Παπαδόπουλος με αυτήν την anti-bullying κωμωδία ενηλίκων. (Κάππα)

«Για Όνομα...»

Με δύναμη από πέρυσι συνέχισε η παρεΐστικη αυτή γαλλική κομεντί την ελληνική της πορεία. (Αλίκη)

«Το ημέρωμα της στρίγγλας»

Σαίξπηρ από τον Κακλέα με τους Ναυπλιώτου - Χαραλαμπόπουλο. (Βρετάνια)

«Οι από πάνω»

Ένα «βρες τον δολοφόνο» ήταν η μαύρη κωμωδία του Νίκου Μουτσινά. (Πειραιώς 131)

«Το ψέμα»

Ό,τι πρέπει για μια «χαλαρή» βραδιά στο Μικρό Παλλάς η παρέα Αθερίδης, Καρύδη, Αλικάκη, Κάππας.

Πρόσωπα που συζητήθηκαν

Λυδία Κονιόρδου

Επικεφαλής του υπουργείου Πολιτισμού από τον περασμένο Νοέμβριο. Θα προβεί στις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές, χαράσσοντας –επιτέλους– μια πολιτιστική πολιτική για το θέατρο;

Στάθης Σταμουλακάτος

Ο ρεαλισμός τού πάει πολύ. Η αυθεντική, αγριεμένη ερμηνεία του στο «Στέλλα κοιμήσου» ήταν για Όσκαρ! Τώρα αντικαθιστά τον Τάκη Σπυριδάκη στον «Άγριο σπόρο».

Πέμυ Ζούνη

Έζησε τη χειρότερη στιγμή της καριέρας της. Φιάσκο αποδείχτηκε η συνεργασία της με τον διεθνούς φήμης κινηματογραφικό σκηνοθέτη Ανγκ Λι στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης».

Γιάννος Περλέγκας

Καλλιτέχνης με ιδιαίτερο εκτόπισμα. Το απέδειξε με τις ερμηνείες («Δον Ζουάν» και «Relax…Mynotis») όσο και τις σκηνοθεσίες του («Αδαής και Παράφρων» και «Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς»).

Ηλίας Καρελλάς

Καραγκιοζοπαίκτης με όραμα, στα 36 του γεννοβολάει διαρκώς ιδέες: βάζει τους Burger Project να τζαμάρουν στις παιδικές του παραστάσεις και την Κατερίνα Στανίση στις ενήλικες!