Η Σοφία Φιλιππίδου δραματοποιεί το «Καθώς ψυχορραγώ» του Ουίλιαμ Φόκνερ, μια ιστορία ύστατης επιθυμίας με φόντο τον Αμερικανικό νότο της οικονομικής ύφεσης του 1930 και στοχάζεται για την παράσταση, τον άνθρωπο, την ελπίδα.
…για τον Φώκνερ και το μυθιστόρημα του
Ο Νομπελίστας Ουίλιαμ Φόκνερ γράφει το μυθιστόρημα του το 1929 σε ηλικία 33 χρονών μέσα σε 6 βδομάδες, ενώ δούλευε βάρδια σε σταθμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και κατά την γνώμη μου κάνει το θαύμα του, σπάζοντας με πρωτοποριακό τρόπο την φόρμα της κλασσικής γραφής και προσφέροντας στους λάτρεις της λογοτεχνίας ένα έργο πάνω στα χνάρια του μεγάλων κυβιστικών ζωγράφων, που βλέπουν ένα έργο από πολλές πλευρές για να φτιάξουν με αυτές μια νέα εικόνα του ίδιου πράγματος.
Βαθιά επηρεασμένος από τις μεγάλες αλλαγές που επιφέρει η βιομηχανική επανάσταση σε συνάρτηση με τα φιλοσοφικά ρεύματα που θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα και την έκρηξη στις τέχνες και τις επιστήμες όλες, αμέσως μετά τον πόλεμο βόρειων και νοτίων και μετά την μεγάλη καταστροφική πλημμύρα του Μισισιπή με τις τεράστιες απώλειες καταπιάνεται με ένα ιδιοφυές θέμα... ένα «Ταξίδι» εξ’ αφορμής ενός θανάτου και μιας υπόσχεσης: να θάψει η οικογένεια τη μανά πίσω στην πατρική της γη και όχι στην γη του αντρός της. Αυτή είναι η ρεαλιστική ιστορία της πορείας των 9 ημερών προς το Τζέφερσον. Αύτη η υπόσχεση βάζει σε κίνηση τον σύζυγο και τα παιδιά αλλά και την γειτονιά.
Γεννάει επιθυμίες, συγκρούσεις κωμικοτραγικές ιστορίες, φέρνει την οικογένεια κόντρα στο ποτάμι, που πλημμυρίζει από την καταιγίδα και κόντρα στους εαυτούς τους και στους άλλους... ο χρόνος γυρίζει πια μπρος πίσω σε ένα άχρονο τόπο, σε υποσυνείδητες διαδρομές και φέρνει στην επιφάνεια μυστικά, επιθυμίες, πάθη έχθρητες...Ένας μικρόκοσμος μιας επαρχίας του νότου ξυπνάει εξ’ αιτίας ενός θανάτου και η τρέλα του δευτερότοκου γιου, του Νταρλ, εκδηλώνεται, αφού είναι ο μόνος που πάει κόντρα στην έμμονη αυτής της υπόσχεσης ∙ προσπαθεί να κάψει μια νύχτα το κιβούρι που σαπίζει στον στάβλο καθ’ οδόν και ως εκ τούτου κλείνεται στο άσυλο...
…για τη σχέση της λογοτεχνίας με το θέατρο
Βρίσκω μεγάλη θεατρικότητα στα λογοτεχνικά κείμενα κυρίως αυτά των μεγάλων λογοτεχνών... όπως π.χ. στη νουβέλα «Μπάρτλεμπυ ο γραφιάς» του Χέρμαν Μέλβιλ που διασκεύασα για το θέατρο πάνω στην μετάφραση πάλι του Μένη Κουμανταρέα. Αυτό που με γοητεύει είναι το ότι βρίσκω τους συγγραφείς κρυμμένους και μεταμφιεσμένους μέσα στους χαρακτήρες. Εδώ ας πούμε, ο Φώκνερ πότε «ντύνεται» Άντυ Μπάντρεν και άλλοτε Νταρλ. Άλλοτε μιλάει σαν γυναίκα που ποτέ της δεν αγάπησε τον άντρα της, και άλλοτε σαν σαλός «επαναστάτης» που θέλει να βάλει φωτιά στο κιβούρι ή να το βουλιάξει στο ποτάμι.
Πιστεύω πως ο Φόκνερ έχει γράψει σπουδαίους αφηγηματικούς μονολόγους με μεγάλη θεατρικότητα και επιπλέον προσφέρει μια ρεαλιστική υπόθεση με σασπένς, αγωνία και συγκρούσεις με σάτιρα και μεγάλη, ακραία κωμικότητα στα όρια του γελοίου. Επιπλέον νιώθω να είναι κρυμμένος στις κουίντες κάπου με τον Λευτέρη Βογιατζή και τον Μένη Κουμανταρέα και κρυφογελάνε... Ακόμη, θέτει με το κείμενο του μεγάλα ερωτήματα για τις λέξεις, το νόημα των λέξεων, για τις πράξεις και τις επιθυμίες για το Είμαι και το Είμαστε. Όλα αυτά και αλλά πολλά κάνουν το έργο του μια δελεαστική αφορμή για θεατροποίηση...
…για την παράσταση που παρουσιάζει στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων
Η παράσταση προσπαθεί να μην προδώσει τον συγγραφέα που αγαπάει και σέβεται ούτε τον μεταφραστή του. Από ‘κει και πέρα και πάντα με αφορμή το λογοτεχνικό έργο, η παράσταση επιθυμεί να επικοινωνήσει τον Φόκνερ σ’ ένα κοινό που ίσως δεν τον γνωρίζει και φυσικά και σε όσους τον αγαπούν και τον θαυμάζουν. Όλοι μαζί θέλουμε να πούμε το δικό μας τραγούδι, να «χορέψουμε» πάνω στην διαδρομή που χάραξε ο Φόκνερ την ρεαλιστική και την άλλη τη σουρεαλιστική και παράλογη, θα έλεγα, την υποσυνείδητη και ακατανόητη καμιά φορά -σαν εφιάλτης- και προσωπικά επιθυμώ να φτάσω την παράσταση στα όρια της μελαγχολίας και της μεγάλης χαράς και κυρίως, να μιλήσω για το θαύμα της ζωής κι ας είναι μικρή στερημένη μοναχική στενή στριμωγμένη... Για το άγριο αίμα που σιγοβράζει πάνω στη γη όταν οι άνθρωποι ερωτεύονται και για το ζεστό γάλα που ρέει όταν οι άνθρωποι γεννούν...Με λίγα λόγια για την φύση.
…για την ανθρώπινη φύση
Ακριβώς για την ανθρώπινη φύση που έχει τα ιδία χαρακτηριστικά της φύσης με το αεράκι της που χαϊδεύει τα σώματα με τον άνεμο που φουντώνει την φωτιά, για το νερό, την καταιγίδα την γη...τον θάνατο ακόμη και την λάσπη.
…για την οικονομική ύφεση
Η ύφεση είναι για μένα μια φυσική συνέπεια κάποιων κακών χειρισμών σε παγκόσμιο επίπεδο και σαν τέτοια νομίζω πρέπει να την δούμε για να μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε...δεν είναι δηλαδή ένας κομήτης που έπεσε στα κεφάλια μας έχει αρχή, μέση και εύχομαι και τέλος... Και θα έχει τέλος. Ίσως όχι τώρα γρήγορα γιατί εντωμεταξύ δίδονται μάχες για μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, γίνονται πόλεμοι για ανακατανομή εδαφών και πλούτου αλλά θα έχει τέλος... όπως όλες οι δυστυχίες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Άλλα σενάρια δεν θέλω να σκέφτομαι...
…για την ελπίδα, την εκπλήρωση μιας ύστατης επιθυμίας
Η ελπίδα όπως και τα θέλω είναι άδειες λέξεις όπως θα έλεγε και ο Φόκνερ. Αν εμείς δεν κάνουμε κάτι με το μυαλό και τα χέρια μας κι αν δεν δουλέψουμε σκληρά για αυτήν και για όλες τι επιθυμίες μας ... θέλω να πω, δεν γίνεται να θέλουμε αορίστως ή να ελπίζουμε άπραγοι.... ούτε να ζητάμε από τους άλλους, ούτε να ονειρευόμαστε και να γκρινιάζουμε μετά γιατί τα όνειρα μας δεν έγιναν πραγματικότητα. Η γνώμη μου είναι- και είμαι σίγουρη πως δεν ενδιαφέρεται και κανείς να την ακούσει-να δημιουργήσουμε ένα ώριμο θέλω έτσι ώστε όταν το διατυπώσουμε, να έχουμε δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, αυτό το θέλω να γίνεται... να γίνουμε μικροί μάγοι....
Περισσότερες πληροφορίες
Καθώς ψυχορραγώ
Ένα από τα κορυφαία κείμενα της αμερικανικής λογοτεχνίας παρακολουθεί την οδύσσεια μιας οικογένειας να θάψει τη σύζυγο και μητέρα στην επαρχία του Μισισίπι
