Χαίρεσαι να συζητάς με ένα καλλιτέχνη που βρίσκεται στην πιο δημιουργική του φάση γιατί σου μεταφέρει την ενέργεια και την αισιοδοξία του. Διαβάστε τι είπε ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Μυλωνάς στη Μαρία Κρύου για τις «Τρεις αδελφές» του Τσέχοφ, που μόλις ανέβασε στο Tempus Verum - Εν Αθήναις αλλά και για τις άλλες τρεις παραγωγές που ετοιμάζει.
Μέσα από πιο πρίσμα είδες τις «Τρεις αδελφές» του Τσέχοφ;
Τις είδα μέσα από την απώλεια του πατέρα, μέσα από την φράση που ακούγεται στην αρχή: «Σαν σήμερα, ακριβώς πριν από ένα χρόνο, πέθανε ο πατέρας Ιρίνα, την ημέρα της γιορτής σου». Το έργο ξεκινά με ένα μνημόσυνο που ταυτίζεται με τα γενέθλια. Τι κάνει ο ιδιοφυής Τσέχοφ; Βάζει το θάνατο και τη ζωή δίπλα δίπλα από την πρώτη φράση του έργου. Το σκηνικό της Δήμητρας Λιάκουρα είναι ένα μαυσωλείο και όλα διαδραματίζονται μπροστά στον πεθαμένο πατέρα. Βλέπω το έργο μέσα από την απώλεια του ορόσημού, μέσα από την απώλεια του άνδρα "θεού". Η σκιά του πατέρα υπάρχει από πάνω τους. Όλο αυτό, σχετίζεται με το σήμερα με αυτό που χάσαμε με τις συνθήκες που ζούμε και ελπίζω να το αισθανθείτε στην παράσταση. Λόγω του πατέρα ξεριζώνονται όλα, από τότε που πέθανε βγαίνουν όλα στην επιφάνεια.
Ποια ήταν η βασική οδηγία που έδωσες στους ηθοποιούς;
Να μην παίζουν το ρόλο αλλά να παίζουν θέμα. Είναι πολύ διαφορετικό να παίζεις ένα ρόλο από το να παίζεις ένα θέμα. Είναι διαφορετικό να παίζεις την Ιρίνα που είναι κακομαθημένη από το να την βάλεις να παίξει ένα θέμα, την επιθυμία της να αλλάξει όλο τον κόσμο.
Τι σε συγκινεί σε κάθε μια από τις «Τρεις αδελφές»;
Η Ιρίνα μου αρέσει γιατί θέλει να αλλάξει τον κόσμο. Στην Όλια με συγκινεί η πίστη της στα ιερά και τα όσια. Είναι θεματοφύλακας της παράδοσης, της τάξης κι αυτό έχει ένα μεγαλείο. Είναι συγκινητικό να θέλουν κάποιοι να κρατήσουν τον κόσμο έτσι όπως είναι, χωρίς να τον αλλάξουν. Όσο χρειάζεται ο προοδευτικός άλλο τόσο χρειάζεται και ο συντηρητικός. Στη Μάσα με συγκινεί η απύθμενη λαχτάρα της να ερωτευτεί. Παντρεύτηκε έναν καθηγητή γυμνασίου δεν έχει παιδί, είναι μία γυναίκα ζωντανή που λαχταρά τη ζωή και θέλει να ερωτευτεί πραγματικά, όχι σαρκικά. Το μεγαλείο του Τσέχοφ έγκειται στο ότι όλα είναι λάθος, όλοι είναι με τον λάθος άνθρωπο, τίποτα δεν ολοκληρώνεται και δεν είναι όπως θα έπρεπε. Η Μάσα δεν είναι ποτέ με αυτόν που αγαπά, τα κορίτσια δεν πάνε ποτέ στη Μόσχα, το πάρτι της Ιρίνα δεν γίνεται ποτέ...
Τι θέλει να μας δείξει με αυτό ο Τσέχοφ;
Είναι σαν να μας λεει: ‘συνεχίζετε να δουλεύετε, συνεχίστε να παλεύετε γιατί δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε άλλο’.
Τι σε οδήγησε στην επιλογή μιας 12μελούς ομάδας νέων ηθοποιών για το ανέβασμα αυτού του έργου;
Ξεκίνησα τις «Τρεις αδελφές» με το όραμα να φτιαχτεί μία ομάδα ηθοποιών ηλικίας 25 με 45 ετών, με την οποία θα αποκτήσουμε ένα κοινό κώδικα, μια κοινή γλώσσα που θα δείχνει το πώς βλέπουμε το θέατρο. Δουλεύουμε ως ομάδα αλλά δεν χάνεται η προσωπικότητα του καθενός. Έκανα μεγάλη οντισιόν και διαπίστωσα ότι υπάρχουν πάρα πολλά ταλέντα με δίψα για το θέατρο.
Ήταν μια δυνατή εμπειρία η συμμετοχή σου σε ομάδα του Στάθη Λιβαθινού;
Είχα την τύχη να βρεθώ δίπλα στο Στάθη Λιβαθινό, ένα σπουδαίο δάσκαλο και να γνωρίσω τη μέθοδο δουλειάς του. Ήταν καθηγητής μου στη Δραματική Σχολή Καζάκου, το 1995, και τελειώνοντας τη σχολή δημιουργήσαμε την ομάδα «Ηθοποιών θέατρο» και κάναμε δύο παραστάσεις, τη «Δωδέκατη νύχτα» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ στο θέατρο Τζένη Καρέζη και τη «Νοσταλγό» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στον Τεχνοχώρο Υπό Σκιάν. Κάποια στιγμή ήρθε η πρόταση του Εθνικού για την Πειραματική Σκηνή στην οποία συμμετείχα κι εγώ για τέσσερα χρόνια. Έζησα την εμπειρία του τι θα πει ομάδα και από τον Λιβαθινό έμαθε ότι το θέατρο είναι επιστήμη κι όχι μάνα εξ ουρανού. Υπάρχει μέθοδος προσέγγισης του ρόλου και συγκεκριμένα εργαλεία που σε βοηθούν να μπεις σ’ αυτόν. Υπήρξαν ιδανικές συνθήκες δουλειά για εμάς, κανονικές παραγωγές και αμοιβή για ότι κάναμε.
Πλέον οι ομάδες δεν δουλεύουν οργανωμένα;
Με την κατάργηση των επιχορηγήσεων οι ομάδες δεν έχουν την πολυτέλεια να εξασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές πόσο για τα προς το ζην και δυστυχώς δεν βλέπω φως στον ορίζοντας για κάτι διαφορετικό. Ήταν καθοριστικής σημασίας η ύπαρξη των επιχορηγήσεων. Βοήθησαν πάρα πολύ να δημιουργηθεί ένα αξιόλογο θέατρο ρεπερτορίου στον Απλό Θέατρο του Αντώνη Αντύπα, στο Αμόρε, στο θέατρο του Λευτέρη Βογιατζή και άλλου, από καλλιτέχνες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της σύγχρονης ελληνικής θεατρικής σκηνής. Όταν έχεις μία οικονομική εξασφάλιση πειραματίζεσαι πολύ πιο εύκολα και αυτό μπορεί να γεννήσει πολύ ωραία πράγματα. Το κενό των επιχορηγήσεων είναι τεράστιο. Το θέατρο σήμερα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο και οι περισσότεροι ηθοποιοί δουλεύουν αλλού για να γίνουν οι χορηγοί του εαυτού τους. Το 80% των ηθοποιών που συμμετέχουν σε παραστάσεις αυτή τη στιγμή είναι απλήρωτο.
Το γεγονός αυτό ευνοεί με ένα τρόπο την υιοθέτηση μιας μη επαγγελματικής στάσης;
Ο επαγγελματισμός είναι στη νοοτροπία δεν είναι στα λεφτά. Είναι αυτονόητο ότι κάποιος που δουλεύει πρέπει να αμείβεται. Είναι γεγονός πως υπάρχει ένα σοβαρό θέμα γύρω από τη σωστή παιδεία και την υπερ προσφορά ηθοποιών. Οι σχολές βγάζουν ορδές ανέργων και το επάγγελμα δεν μπορεί να απορροφήσει τα νέα παιδιά με επαγγελματικούς όρους. Η εποχή μας είναι τόσο σουρεαλιστική που δεν ξέρεις από που σου έρχονται τα χτυπήματα. Τα πράγματα είναι πολύ παράλογα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά. Οι ιδεολογίες καταργούνται και μαζί και οι προσδοκίες, ο κόσμος πλέον δεν έχει που να πατήσει. Το θέατρο φέρνει τον ένα κοντά στον άλλο κι όταν συμβαίνει αυτή η συνάντηση ησυχάζεις λίγο από ότι σε βαραίνει.
Ετοιμάζεις κι άλλη παράσταση στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά;
«Το ψωμί της Νινευή» ξεκινά 21 Νοεμβρίου και το έγραψαν οι αδελφοί Κούφαλη κατά παραγγελία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιάς που κάνει ένα αφιέρωμα στο προσφυγικό ζήτημα. Το έργο αφορά δύο ιρακινούς πρόσφυγες, μια γυναίκα και έναν άνδρα που ζουν σε μία πόλη έξω από το Μόναχο. Οι συγγραφείς του έργου προσεγγίζουν τις ιστορίες τους μέσα από την ανθρώπινη πλευρά και είναι ωραίο οτι η δράση δεν τοποθετείτε στην Ελλάδα αλλά σε ένα άλλο ευρωπαϊκό κράτος. Είναι ένα εξαιρετικό κείμενο. Ιστορία των προσφύγων αφορά εμάς, θα αφορά τα παιδιά μας γιατί κανείς δεν γνωρίζει τι φέρνει η ζωή. Τους ρόλους ερμηνεύουν η Λήδα Πρωτοψάλτη και ο Σταύρος Ζαλμάς, δυο σπουδαίοι ηθοποιοί που με έχουν εντυπωσιάσει με τον τρόπο που δουλεύουν, το ζήλο και το πάθος τους. Ο τρόπος που δουλεύουν και η όλη νοοτροπία τους είναι ένα τεράστιο σχολείο για εμένα.
Κι ακολουθούν δυο ακόμα σκηνοθεσίες σου από το νέο χρόνο;
Θα κάνω τη «Δίκη» του Κάφκα, ένα όνειρο ζωής για μένα, σε ένα ιστορικό τόπο, το Θέατρο της Οδού Κυκλάδων του Λευτέρη Βογιατζή. Στο χώρο ενός σκηνοθέτη ορόσημο για το θέατρο, που έφερε στο ελληνικό θέατρο την ακραία τελειότητα, τον ακραίο επαγγελματισμό. Νιώθω μια ευθύνη και, λόγω του χώρου, είναι ακραία ιστορικός. Ένα ακόμα έργο που θα σκηνοθετήσω είναι «Η κατάρα της Ίρμα Βεπ» του Τσραλς Λάνταλμ στο 104. Είναι ένα παιχνίδι μεταμορφώσεων με πενήντα επτά αλλαγές κοστουμιών και οχτώ ρόλους για δύο ηθοποιούς.
Η κρίση πάντως δεν κατάφερε να σε κάνει να χάσεις το μεράκι σου.
Από τότε που πραγματοποιώ το όνειρο μου, που σκηνοθετήσω, βρίσκομαι σε οργασμό δημιουργικότητας και αυτό δεν αφορά την κρίση, είναι μια προσωπική μου διαδικασία. Το κάνω από προσωπική μου ανάγκη. Είμαι πάνω στο άλογο και τρέχω
Περισσότερες πληροφορίες
Τρεις αδελφές
Το όραμα για ένα καλύτερο αύριο, η φυγή και η ανεξάντλητη ελπίδα παρά την πνιγηρή καθημερινότητα διατρέχουν το αριστουργηματικό έργο του Τσέχοφ
