Λάμπρος Φισφής: «Ασχολούμαι με τις λεπτομέρειες που μας ενώνουν»

«Δες το θετικό» μας προτρέπει με τη νέα του παράσταση ο Λάμπρος Φισφής, ένας από τους καλύτερους stand up comedians της γενιάς του. Η Μαρία Κρύου μίλησε μαζί του για την κωμωδία, την κολεκτίβα νέων δημιουργών στο Άβατον αλλά και για τα αστεία που ενοχλούν τους Έλληνες.

Ποιo είναι το πιο αστείο «μη αστείο» που έχεις ακούσει ή που λες;
Ένα αστείο που έλεγα και μου άρεσε πάρα πολύ, αλλά δεν γέλαγε σχεδόν κανείς, ήταν το εξής: «Πήγα στο αεροδρόμιο και είδα δίπλα στον διάδρομο απογείωσης κάτι περιστέρια. Δεν καταλαβαίνω γιατί. Τα περιστέρια μπορούν να απογειωθούν από παντού». Ακόμα και τώρα που το θυμάμαι γελάω, αλλά ξέρω ότι είμαι ο μόνος.

Το πρώτο αστείο που σκαρφίστηκες;
Το πρώτο αστείο που έγραψα είχε ως εξής: Έχετε παρατηρήσει ότι, όταν κάποιος σου λέει «έλα μωρέ η ζωή είναι μικρή», είναι για να σε πείσει να κάνεις κάτι που θα κάνει τη ζωή ακόμα μικρότερη; Πάντα είναι κάτι του στιλ «κάνε μπάντζι τζάμπινγκ, η ζωή είναι μικρή». Ποτέ δεν σου λένε «η ζωή είναι μικρή πιες το γάλα σου»!

Ποια αστεία ενοχλούν τους Έλληνες;
Η ιστορία της κωμωδίας και του stand up μας έχει δείξει ότι μπορείς να μιλήσεις για ό,τι θέμα θες. Αυτό που έχει σημασία είναι ο τρόπος με τον οποίο πιάνεις τα θέματα και το τι αρέσει στο κοινό που έχεις από κάτω. Αν έπρεπε να διαλέξω ένα θέμα το οποίο μπορεί να ενοχλήσει τους Έλληνες, αυτό θα ήταν η θρησκεία. Τα πιο πολλά παράπονα και hate mails τα έχω δεχτεί για ένα σκετς που είχαμε κάνει στο «Κάψε το Σενάριο», που ήταν παρωδία του «Κάτι Ψήνεται» με τον Χριστό και τους μαθητές του στον μυστικό δείπνο. Θυμάμαι έναν καλό χριστιανό να μου γράφει «Σκατά στην ψυχή σας, κύριε Φισφή».

Το κοινό ποιας χώρας είναι το αγαπημένο σου;
Διαλέγω το ελληνικό κοινό. Το οποίο θεωρώ ότι είναι και το πιο εκδηλωτικό κοινό που έχω συναντήσει. Αν τους αρέσει η παράσταση θα γελάσουν δυνατά. Βλέπεις να γελάνε και κουνιέται όλο το σώμα και η καρέκλα. Οι Ολλανδοί ας πούμε αν τους αρέσει η παράσταση θα χαμογελάσουν. Ένα κοινό που προσεγγίζει αρκετά τους Έλληνες είναι οι Σκοτσέζοι.

Τι συμβουλή θα έδινες σε κάποιον που δεν έχει ξαναδεί stand up comedy;
Να μη φοβηθεί να το δοκιμάσει. Πολύς κόσμος πιστεύει ότι θα πάει σε μια παράσταση stand up comedy και θα τον κοροϊδέψουν. Γι’ αυτό και το stand up είναι το μόνο είδος θεάτρου που οι θέσεις γεμίζουν από πίσω προς τα μπρος. Στην πραγματικότητα, όμως, οι κωμικοί δεν κοροϊδεύουν τους θεατές. Κατά βάση κοροϊδεύουν κυρίως τους εαυτούς τους. Επίσης σημαντικό είναι να πας να δεις μια παράσταση που ταιριάζει στο χιούμορ σου. Όπως και με τη μουσική πρέπει να βρεις το είδος του κωμικού που σου ταιριάζει.

Πώς σχολιάζεις τη μεγάλη άνθηση του είδους;
Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε ένα πολύ καλό σημείο. Το κοινό έχει αρχίσει και εμπιστεύεται το stand up comedy για τη διασκέδασή του. Είναι ένα είδος κωμωδίας που ασχολείται με το σήμερα κι αυτό αρέσει στον κόσμο. Τα κείμενα μιλάνε για την καθημερινή ζωή του και ο κόσμος ταυτίζεται πολύ. Επίσης είναι ένα είδος κωμωδίας που μπορεί να παρουσιαστεί σχεδόν παντού. Πέρυσι έκανα παραστάσεις σε θέατρα, μπαρ, μεζεδοπωλεία ακόμα και σε πλατεία κωμόπολης. Αυτό σημαίνει ότι πολλές φορές ο κωμικός πάει και βρίσκει το κοινό και όχι το αντίθετο. Ελπίζω να συνεχίσει η άνθηση και η βελτίωση του είδους και να μην είναι μια μόδα που θα περάσει.

«Το πρώτο αστείο που έγραψα είχε ως εξής: Έχετε παρατηρήσει ότι, όταν κάποιος σου λέει «έλα μωρέ η ζωή είναι μικρή», είναι για να σε πείσει να κάνεις κάτι που θα κάνει τη ζωή ακόμα μικρότερη; Πάντα είναι κάτι του στιλ «κάνε μπάντζι τζάμπινγκ, η ζωή είναι μικρή». Ποτέ δεν σου λένε «η ζωή είναι μικρή πιες το γάλα σου»!»

Ζεις στην Πορτογαλία; Πως περνάς το χρόνο σου εκεί;
Συνήθως περνάω το καλοκαίρι μου στη Λισαβόνα. Η γυναίκα μου είναι από εκεί. Έχουμε ενώσει τα χρέη των δύο χωρών και πληρώνουμε την κρίση διπλά. Όταν είμαι στη Λισαβόνα, είναι μια ευκαιρία για εμένα να κάτσω και να γράψω με ηρεμία. Να δουλέψω τα πράγματα που παρουσιάζω όταν έρχομαι στην Ελλάδα.

Έχετε δημιουργήσει μια stand up comedy κολεκτίβα στο Άβατον;
Θα έλεγα ότι έχουμε δημιουργήσει μια κολεκτίβα νέων δημιουργών που ασχολούνται με διαφορετικά καλλιτεχνικά είδη. Από κλασικό θέατρο και παιδικές παραστάσεις μέχρι stand up comedy και χορό. Η φιλοσοφία μας είναι να δίνουμε την ευκαιρία και να υποστηρίζουμε όπως μπορούμε τους νέους δημιουργούς ώστε να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο θέατρο. Σίγουρα λόγω του κύκλου μας πολλοί από τους δημιουργούς ασχολούνται με την κωμωδία και γι’ αυτό το Άβατον στεγάζει παραστάσεις stand up comedy, κωμικού αυτοσχεδιασμού και εναλλακτικού θεάτρου. Αυτά τα νέα εναλλακτικά είδη κωμωδίας δουλεύουν πολύ ωραία σε ένα θέατρο που είναι μικρό σαν το Άβατον, γιατί το κοινό μαζί με τους ηθοποιούς βρίσκονται πολύ κοντά και γίνονται μια παρέα.

Τι νέο φέρνει η παράσταση σου «Δες το θετικό» που κάνει πρεμιέρα στις 26/12;
Είναι η δεύτερη σόλο παράσταση stand up comedy που κάνω. Μιάμιση ώρα με καινούργια θεματολογία και καινούργια αστεία. Ασχολούμαι όπως πάντα με τις μικρές λεπτομέρειες της καθημερινότητας που μας ενώνουν. Το πώς μπαίνουμε στη θάλασσα, τα ονόματα των αφρόλουτρων, τα στάδια του γάμου, τα ελληνικά ferry boat, το πώς χορεύουμε στα κλαμπ, τα αγχωτικά πράγματα των καλοκαιρινών διακοπών, τις άσπρες κάλτσες, την τρομοκρατία των δελτίων ειδήσεων, το πώς κλαίνε οι άντρες και πολλά άλλα. Ψάχνω οτιδήποτε συνωμοτεί εναντίον της ευτυχίας μας και προσπαθώ να βρω έναν τρόπο για να δω τα θετικά της ζωής.

Το γέλιο είναι μεταδοτικό;
Είναι μεταδοτικό και ομαδικό. Η κωμωδία για να δουλέψει καλά θέλει κόσμο. Όταν είσαι μόνος σου γελάς λιγότερο και με διαφορετικό τρόπο απ’ όταν είσαι σε ένα θέατρο με άλλους εκατό. Ο ένας παρασύρει τον άλλο. Είναι το αντίθετο του κλάματος που θες να το κάνεις μόνος σου όταν δεν σε βλέπει κανείς.

Πως μπήκες στο stand up;
Ξεκίνησα στο Άμστερνταμ παίρνοντας μέρος σε open mic. Βραδιές στις οποίες όποιος θέλει ανεβαίνει στη σκηνή και έχει 5 λεπτά να παρουσιάσει κάτι. Εγώ ανέβηκα στη σκηνή μετά από μια γυναίκα που απήγγειλε ένα ποίημα για την πρώτη της περίοδο. Πήγε σχετικά καλά το ποίημα, εγώ όχι και τόσο. Για τα επόμενα τρία χρόνια κυνηγούσα οποιαδήποτε ευκαιρία για να ανέβω στη σκηνή και έπαιρνα μέρος σε ότι διαγωνισμό έβρισκα. Σιγά, σιγά κάποια comedy club άρχισαν να με εμπιστεύονται για επαγγελματικές παραστάσεις και να με πληρώνουν…Δίνοντάς μου τσάμπα μπύρες.

Ποια είναι τα βασικά εφόδια που πρέπει να έχεις για να κυνηγήσεις την επιτυχία σ’ αυτό το χώρο;
Δουλειά και γερό στομάχι. Πρέπει συνεχώς να δουλεύεις τα κείμενά σου και να ανεβαίνεις στη σκηνή για να βελτιωθείς. Και πρέπει να έχεις γερό στομάχι γιατί τα πρώτα χρόνια κατά βάση έχεις περισσότερες κακές παραστάσεις παρά καλές. Όταν το κοινό γελάει είναι από τα πιο ωραία συναισθήματα που μπορείς να νιώσεις. Όταν δεν γελάει πεθαίνεις. Και την επόμενη μέρα πρέπει να αναστηθείς και να ξανά προσπαθήσεις!

«Πολύς κόσμος πιστεύει ότι θα πάει σε μια παράσταση stand up comedy και θα τον κοροϊδέψουν. Γι’ αυτό και το stand up είναι το μόνο είδος θεάτρου που οι θέσεις γεμίζουν από πίσω προς τα μπρος. Στην πραγματικότητα, όμως, οι κωμικοί δεν κοροϊδεύουν τους θεατές. Kοροϊδεύουν κυρίως τους εαυτούς τους.»

Το stand up είναι μια τέχνη που απαιτεί συγκεκριμένες σπουδές;
Οι πιο πολλοί stand up comedians δεν έχουν σπουδάσει κάτι σχετικό με το θέατρο. Στην Ελλάδα έχουμε κωμικούς που είναι μαθηματικοί, δημόσιοι υπάλληλοι, διαιτολόγοι. Εγώ σπούδασα Μάρκετινγκ. Δεν υπάρχει κάποια σχολή για να σπουδάσεις stand up comedy. Υπάρχουν κάποιες γνώσεις και βοηθήματα αλλά τα περισσότερα τα μαθαίνεις δουλεύοντας. Τα πρώτα 3-4 χρόνια που κάνεις stand up comedy είναι σαν να πηγαίνεις σε σχολή.

Υπάρχουν πολλά είδη stand up comedy;
Υπάρχουν κωμικοί που κάνουν σάτιρα της πολιτικής, άλλοι που χρησιμοποιούν μουσική, άλλοι που χρησιμοποιούν αντικείμενα, άλλοι που συνδυάζουν το stand up comedy με το story telling και οι πιο πολλοί που κάνουν το κλασικό stand up στο οποίο παρουσιάζεις την προσωπική σου οπτική των πραγμάτων και τις δικές σου εμπειρίες. Ο κάθε κωμικός πέρα από το είδος που του ταιριάζει πρέπει κυρίως να βρει αυτό που αποκαλούν “φωνή”. Δηλαδή το προσωπικό του στυλ. Αυτό που διαφοροποιεί τον έναν κωμικό από τον άλλο ανεξάρτητα από το είδος. Η “φωνή” είναι κάτι που παίρνει χρόνια να βρεις. Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχουν σχεδόν απ’ όλα. Και μιας και το stand up comedy είναι σχετικά καινούργιο είναι καλό να υπάρχουν απ’ όλα. Να πειραματίζονται οι κωμικοί όσο πιο πολύ γίνεται για να καταφέρουν να βρουν στο τέλος τη φωνή τους.

Τι συμβουλή δίνεις σ’ εκείνους που ξεκινούν τώρα;
Θα τους έλεγα να πειραματιστούν με την κωμωδία όσο πιο πολύ μπορούν και να μην κατασταλάξουν σε κάτι γρήγορα, να μην πουν ποτέ όχι σε ευκαιρία για παράσταση και να μην απογοητεύονται αν δεν πηγαίνει καλά. Κάθε λάθος σου δίνει τη δυνατότητα να γίνεις καλύτερος.

Το «Κάψε το σενάριο» σύστησε εσένα και τους συνεργάτες σου στο ευρύ κοινό. Στο ερώτημα πλατό ή σκηνή τι επιλέγεις;
Για εμένα το σημαντικό όταν κάνεις κωμωδία είναι να έχεις ζωντανό κοινό. Η κωμωδία είναι ένας διάλογος. Εσύ μιλάς και το κοινό απαντάει με γέλιο ή σιωπή. Χωρίς ζωντανό κοινό είναι σαν να παίζεις στα τυφλά. Στο ερώτημα τηλεόραση ή θέατρο θα έλεγα ότι το θετικό της τηλεόρασης είναι η δύναμη του μέσου. Το «Κάψε το σενάριο» το παρακολουθούσαν περίπου 800.000 άτομα. Αυτό είναι ένα ασύλληπτο νούμερο. Κατά τα άλλα επιλέγω τυφλά θέατρο. Ειδικά το stand up comedy πρέπει να το ζήσεις live για να το ευχαριστηθείς. Πολύς κόσμος που έρχεται στις παραστάσεις στο τέλος μου λέει ότι δεν του άρεσα στην τηλεόραση αλλά στο live γέλαγε συνεχώς. Σχετικά με την επιστροφή του «Κάψε το Σενάριο» δειλά δειλά μπορώ να πω ότι υπάρχει πιθανότητα να επιστρέψουμε σύντομα στην τηλεόραση.

Ποιο κωμικό θαυμάζεις;
Από γνωστούς κωμικούς θαυμάζω τον Jerry Seinfeld, τον Woody Allen, τον Mitch Hedberg και πολλούς άλλους. Πολλές φορές όμως θαυμάζω ανθρώπους που δεν είναι επαγγελματίες κωμικοί. Άτομα που γνωρίζω στην καθημερινότητά μου και σκέφτομαι αυτός ο τύπος χαραμίζεται πουλώντας μήλα στη λαϊκή. Έπρεπε να είναι στη σκηνή!

Ποιο είναι το πιο πετυχημένο σου αστείο;
Ο κόσμος πάντα γελάει πολύ στα αυτοσαρκαστικά αστεία μου. Είτε για το επίθετό μου είτε για τα γυαλιά μου είτε για το γεγονός ότι δεν μπορώ να βρω βολική στάση στο κρεβάτι για να κοιμηθώ με τη γυναίκα μου. Στην περσινή μου παράσταση μεγάλη επιτυχία είχαν τα αστεία που έκανα για τα περιστέρια και κυρίως το ότι ο τρόπος που κουνάνε το κεφάλι τους όταν σε πλησιάζουν είναι σαν να θέλουν να τσαμπουκαλευτούν. Στην φετινή μου παράσταση ο κόσμος γελάει πολύ με ένα κείμενο για τα πράγματα που συναντάς στα rooms to let.

Συνεργάζεσαι με comedians του εξωτερικού; Σε σχέση με τους Έλληνες καλλιτέχνες υπάρχει διαφορά στο χιούμορ, στον τρόπο προσέγγισης αλλά και στον τρόπο αποδοχής από την πλευρά του κοινού;
Όσο ζούσα και δούλευα στο εξωτερικό συνεργάστηκα με αρκετούς κωμικούς από την Ευρώπη. Κάποιοι από αυτούς είχαν διαφορετικό στυλ γιατί κάθε χώρα έχει διαφορετική κουλτούρα χιούμορ. Το ωραίο όμως με το stand up comedy είναι ότι τις πιο πολλές φορές πατάει πάνω σε πράγματα που όλοι ξέρουμε και όλοι βιώνουμε και για αυτό σαν είδος δεν έχει φραγμούς χωρών ή κουλτούρας. Στο φεστιβάλ κωμωδίας που κάναμε στο Άβατον είχαμε κωμικούς από τον Καναδά, την Αγγλία και το Ισραήλ και το ελληνικό κοινό ταυτίστηκε και γέλασε με αυτά που παρουσίασαν.

Ποια είναι η χειρότερη αποδοκιμασία που έχεις δεχθεί επί σκηνής;
Δεν έχω δεχτεί αποδοκιμασία με την κλασική έννοια. Έχω δεχτεί ψυχρά βλέμματα για ώρα. Αυτά τα βλέμματα που μπορούν να σε κάνουν να κλάψεις. Επίσης μια φορά η παράσταση πήγαινε χάλια και κάποια στιγμή πήρα ένα χειροκρότημα. Το οποίο μετά μου εξήγησαν ότι ήταν το χειροκρότημα “φτάνει, είδαμε αρκετά, κατέβα”.

Έχεις σκεφτεί τι θα έκανες αν ήσουν ο τυχερός του τζόκερ;
Δεν έχω παίξει ποτέ στην ζωή μου τζόκερ. Δεν μπορώ καν να καταλάβω τι είναι τα 15 εκατομύρια ευρώ που κερδίζεις. Είναι ένα νούμερο που δεν μπορεί ο εγκέφαλός μου να επεξεργαστεί. Φαντάζομαι ότι αν το κέρδιζα θα έδινα τα πιο πολλά σε φιλανθρωπικά ιδρύματα. Θα με ανάγκαζε η γυναίκα μου να το κάνω.