Ο ενθουσιασμός και η αμεσότητα του Πάνου Βλάχου αφοπλίζουν τον συνομιλητή του. Γνωστός και στο μη θεατρόφιλο κοινό από την τηλεοπτική «Μουρμούρα», συζήτησε με τη Μαρία Κρύου για «Τα γεγονότα» του Ντέιβιντ Γκρεγκ, στα οποία πρωταγωνιστεί, για τις νέες οπτικές που του άνοιξε αλλά και για το οικονομικό-κοινωνικό αδιέξοδο της χώρας μας.
Είσαι άνθρωπος που λειτουργεί με τη λογική ή με το ένστικτο;
Κινούμαι με βάση το ένστικτό. Σε κάθε νέα πρόταση για δουλειά με κάποιο τρόπο μου δείχνει αν κάτι θα με πάει παραπέρα. Θέλω η φαρέτρα μου να γεμίσει εμπειρίες που θα με τροφοδοτήσουν με υλικά για να δημιουργήσω νέες δεξιότητες και να αποκτήσω μεγαλύτερη φαντασία. Κάθε μέρα μαθαίνω και κάτι νέο μέσα από τη συνεργασία μου με σημαντικούς σκηνοθέτες.
Τι είναι αυτό που περιμένεις από ένα σκηνοθέτη;
Ο σκηνοθέτης δεν είναι ο κόουτς ομάδας. Αναπτύσσει ένα ειδικό κώδικα με τους ηθοποιούς, σου δείχνει μια αισθητική, σε κάνει ένα μεγαλώσεις, όχι για να βοηθήσεις τον εαυτό σου αλλά για να δώσει ότι καλύτερο στην παράσταση. Η αισθητική είναι πάνω από τις δεξιοτεχνίες και πάνω από το ταλέντο, ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό.
Το ίδιο πιστεύεις και για τις τηλεοπτικές παραγωγές;
Η αισθητική παίζει παντού ρόλο. Είναι πολύ ειδική η συνθήκη της τηλεόρασης. Εκεί, πρέπει να έχεις αντοχή μαραθωνοδρόμου για να αντέξεις, σωματική και πνευματική. Υπάρχει ένα πρόγραμμα παραγωγής, ο χρόνος καθορίζει τα πάντα και η ταχύτητα με την οποία γίνονται τα πράγματα είναι άγρια. Έχω μάθει να δουλεύω με ένταση και με ειλικρίνεια σε ότι κι αν κάνω και πιστεύω πως αν κάποιος είναι συνεπής στην τηλεόραση είναι συνεπής και στο θέατρο.
Η «Μουρμούρα» έχει κάνει θραύση. Η επιτυχία σε κρατά στην τηλεόραση ή βιοποριστικοί λόγοι;
Έτυχε να λάβω μέρος σε αρκετά επιτυχημένα τηλεοπτικά πρότζεκτ. Ότι επιλέγω μου αρέσει. Έχει ένα γούστο αυτό που κάνω τώρα στη «Μουρμούρα» και το ίδιο ίσχυε και για τις προηγούμενες δουλειές. Έχω πει και τηλεοπτικά όχι. Δεν ακολουθώ μια μέθοδο για να πετύχω, για να γίνω πρωταγωνιστής. Μπαίνω με πίστη σε ότι αναλαμβάνω να κάνω και αυτό που θέλω είναι να οδεύσω προς μια καλλιτεχνική ολοκλήρωση, να είμαι ένας δημιουργικός άνθρωπος.
Έχεις σκεφτεί να κάνεις τη δική σου θεατρική ομάδα, όπως τόσοι άλλοι συνάδελφοι σου ή να σκηνοθετήσεις μια παράσταση;
Δεν με ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή να κάνω το δικό μου θέατρο, τη δική μου παραγωγή ή σκηνοθεσία. Θέλω να ακούω και να μαθαίνω και σίγουρα δεν με ενδιαφέρει να κάνω κάτι που θα το νιώσω μόνο εγώ και πέντε φίλοι μου. Είναι ένα στοίχημα το να καλύψω μέσα από μια δουλειά ένα κομμάτι αυτού που θέλω να πω στους θεατές. Ωραίο στοίχημα είναι και η παράσταση με την οποία εγκαινιάζουμε το Μικρό Γκλόρια. Όταν διάβασα το βιβλίο του Ντέιβιντ Γκρεγκ πριν από δύο χρόνια ξετρελάθηκα.
Είναι ένα πολύ σκληρό έργο που βασίζεται σε πραγματικό γεγονός;
Ο συγγραφέας δέχτηκε μία πρόσκληση για να μεταβεί στη Νορβηγία και να γράψει ένα έργο για τα τραγικά γεγονότα της 22ας Ιουλίου του 2011, όταν ο Άντερς Μπρέιβικ σκότωσε 79 άτομα, τα περισσότερα νεαρά παιδιά. Κατά την παραμονή του στο Όσλο, βρέθηκε τυχαία στην παράσταση μιας χορωδίας. Ο τίτλος του έργου του θα μπορούσε να είναι «Μετά τα γεγονότα» καθώς δείχνει τον αντίκτυπο που έχουν τα γεγονότα γενικά, στη ζωή του ανθρώπου. Διαβάζοντας και αναλύοντας το, κατάλαβα ότι είναι γραμμένο για να δείξει τι κουβαλάμε μέσα μας. Δεν έχει καμία σκληρή σκηνή, κανένα σημείο του έργου δεν παρουσιάζεται τη δολοφονία που διαπράττει ένα αγόρι.
Τα γεγονότα ξεδιπλώνονται μέσα από την πορεία μιας γυναίκας, που επέζησε σε μια ομαδική δολοφονία. Ένας νεαρός εισβάλει σε μια χορωδία και σκοτώνει το πλήθος. Επιζούν μόνο η Κλερ, μια ιερέας επικεφαλής μιας χορωδίας με μέλη από όλες τις φυλές, την οποία ερμηνεύει η Θεοδώρα Τζήμου και μια υπεύθυνη. Μετά το τραγικό συμβάν, η Κλερ προσπαθεί να καταλάβει τι προκάλεσε σ' αυτό το παιδί την επιθυμία της αποτρόπαιας πράξης και καθώς προσπαθεί να το καταλάβει, καταλαβαίνει καλύτερα και τον εαυτό της.
Ποιος είναι ο δικό σου ρόλος;
Αυτή η γυναίκα συναντά δεκάδες πρόσωπα στην πορεία που ακολουθεί για να βρει απαντήσεις ακόμα και στο γιατί έμεινε εκείνη ζωντανή για να ζήσει όλη αυτή την εμπειρία. Η Κλερ βλέπει το πρόσωπο του αγοριού σε όλα τα πρόσωπα που συναντά. Το αγόρι δεν έχει όνομα. Εγώ παίζω όλους αυτούς τους ρόλους. Έχει πολύ κινηματογραφική δομή. Σιγά, σιγά φτιάχνεται ένα παζλ, το δίκιο και το άδικο είναι θολά και καταλαβαίνεις πως τελικά ο καθένας βλέπει τα πράγματα από διαφορετική οπτική. Τα γεγονότα που συμβαίνουν ή σβήνουν τη φωτιά που έχουμε μέσα μας ή την φουντώνουν.
Ο συγγραφέας αγγίζει κοινωνικά θέματα ή προτιμά να εστιάσει στην ψυχανάλυση των προσώπων;
Δείχνει την απόψεις του για την πολυπολιτισμικότητα ακόμα και για τον έρωτα. Μετά από μια δολοφονία τα πράγματα έχουν μετατοπιστεί μέσα στην κοινωνία. Μετατοπίζεται όλη η ισορροπία και η αντίληψη που είχε για τα πράγματα μέσα σε ένα κόσμο στρατοπέδων, που υποδεικνύει ποιος είναι ρατσιστής, ποιος δολοφόνος, τι είναι ο καπιταλισμός. Αυτή τη μετατόπιση δείχνει…που ήμασταν ως κοινωνία και που είμαστε τώρα. Η ουσία των πραγμάτων δεν είναι αυτή που φαίνεται. Ο Ντέιβιντ Γκρεγκ έχει κατηγορηθεί ότι έκανε συναντήσεις με τα πρόσωπα που έμειναν ζωντανά από τη θηριωδία στο Μπρέιβικ της Νορβηγίας και μέσα από το έργο του περνούν μασκαρεμένες οι ιστορίες τους.
Μας δείχνει σε ποια πλευρά πρέπει να σταθούμε ως πολίτες;
Ο θεατής θα ψάξει να βρει τη δική του οπτική απέναντι στα πράγματα. Ο συγγραφέας διατυπώνει, διακριτικά, κάποιες αιρετικές απόψεις. Δείχνει για παράδειγμα ότι υπάρχει μια μαλθακότητα στην κοινωνία μας, η οποία ευνοεί την αρνητική επίδραση του καπιταλισμού. Χρησιμοποιεί εικόνες για να παρουσιάσει τα θέματα που πραγματεύεται. Ποτέ δεν παίρνει θέση για το γεγονός. Αφήνει εσένα να νοηματοδοτήσεις τις ιστορίες.
Το έργο ήταν επιλογή του σκηνοθέτη;
Ο Αντώνης Γαλέος το μετέφρασε και το σκηνοθετεί. Έχει φοβερό πνεύμα με πάει παραπέρα συναισθηματικά και πνευματικά και με κάνει, ενώ κινούνται σε μισό τετραγωνικό της σκηνής, να πρέπει να βρω την άπλα, να κινούνται σε δέκα πέντε στρέμματα. Καταλυτικό ρόλο παίζει και η Θεοδώρα Τζήμου. Είναι δασκάλα μου στην παράσταση κι εγώ εύχομαι να είμαι καλός παρτενέρ. Οδηγούμε από τις επιλογές που κάνει πάνω στη σκηνή. Έχει μια ησυχία στην αντιμετώπιση του κόσμου κι εγώ λόγω ηλικίας και ταπεραμέντου αγαπώ το θόρυβο. Η Θεοδώρα με οδηγεί σε ένα λόγο εσωτερικό, που είναι αιχμηρός λόγω της ησυχίας του.
Το έργο σε έχει επηρεάσει στον τρόπο σκέψης σου;
Νιώθω να μετατοπίζομαι από την ασφάλεια κάποιων θέσεων γιατί το έργο σου δίνει το περιθώριο να σκεφτείς. Σκέφτομαι λοιπόν πως ήμασταν μια χώρα σε βαθιά ύπνωση και συνεχίζουμε να είμαστε. Εδώ, ο καπιταλισμός ποτέ δεν συνάντησε τον πολιτισμό. Αν υπήρχε παιδεία θα μπορούσε να είχε προχωρήσει η κοινωνία και να είχαμε μια σωστή στρατηγική για την ανάπτυξη, όπως όλες οι προηγμένες χώρες. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια έχει αναπτυχθεί μια σχέση με τον κρατισμό, η οποία δεν διακόπτεται εύκολα.
Είναι μια σχέση που οδηγεί σε προσωπική συναλλαγή και σε καμία περίπτωση σε εθνική πρόοδο, πολιτιστική εξέλιξη και οικονομική ανάπτυξη. Δεν έχουμε στόχο και δεν είμαστε ευρωπαίοι, όμως αυτό δεν το έχουμε καταλάβει. Θέλουμε να ζούμε με την χαλαρότητα των Αιγυπτίων και με τις παροχές των Γερμανών, τα εργοστάσια και την παιδεία χωρίς όμως να δουλεύουμε όπως εκείνοι. Αυτό δεν γίνεται. Πρέπει να κλονιστεί η σχέση μας με τον κράτος και να αποφασίσουμε τελικά τι θέλουμε. Θέλουμε τη βιτρίνα ή αυτό που βρίσκεται πίσω από αυτή;
Με την νέα κυβέρνηση άλλαξε η βιτρίνα και το περιεχόμενο;
Τα πρόσωπα που αυτή τη στιγμή διαχειρίζονται τον εθνικό πλούτο βρίσκονται μπροστά στο χάος γιατί για πολλά χρόνια η ανικανότητα ορισμένων μας έφεραν σ’ αυτό. Αποδείχτηκε ότι κάποιοι άνθρωποι ήταν ανίκανοι να διοικήσουν και αυτή τη στιγμή είμαστε δεμένοι χειροπόδαρα. Δεν τρέφω αυταπάτες. Έχουμε τους πολιτικούς που μας αξίζουν. Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να έχουμε ένα κράτος κοινωνικών παροχών, μια κοινωνία εφάμιλλη των Ευρωπαίων εταίρων μας. Η σχέση των Ελλήνων με το κράτος δεν έχει αλλάξει ακόμα, όμως δεν θέλουμε πια άλλους φαφλατάδες και ρήτορες. Καθημερινά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα κρατισμό, οι νόμοι υπάρχουν αλλά δεν εφαρμόζονται.
Την εποχή που πήγαινα στη δραματική και καιγόταν η Αθήνα έλεγα με τους καθηγητές μου πως αν η γενιά μας που έχει τόσα προσόντα, γλώσσες και μεταπτυχικά οδηγείται στο να σπάει τζαμαρίες, τότε κάποιο πρόβλημα υπάρχει, κάτι δεν πάει καλά. Πρέπει να γίνει σύγκρουση με το σύστημα και να υπάρξει η ελπίδα της δημιουργίας για το μέλλον. Αρκεί να μην το κάνεις από αντίδραση αλλά από άποψη, ως στάση ζωής. Η νέα κυβέρνηση πρέπει να αποδειχτεί άξια απέναντι στη διαχείριση της εξουσίας. Αν αποτύχει θα έρθουμε σε πολύ δύσκολη θέση.
Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ό,τι μέσα σ’ αυτή τη δύσκολη οικονομική κατάσταση ο κόσμος πηγαίνει στο θέατρο;
Είναι δύσκολο να κάνεις μια παραγωγή πλέον και στο θέατρο έχουν εισχωρήσει ηθοποιοί, μουσικοί επαγγελματίες που έχουν αντιμετωπίσει πρόβλημα με τη δουλειά τους. Εύχομαι, όλοι όσοι κάνουμε θέατρο να το κάνουμε γιατί έχουμε κάτι να πούμε. Εμείς, κάτι θέλουμε να πούμε με το έργο επιλέξαμε για το Μικρό Γκλόρια.
Οι φήμες λένε πως είσαι πολυπράγμων. Ποια άλλα ενδιαφέροντα έχεις;
Πρόσφατα έτρεξα στον υπερ μαραθώνιο και διαρκώς αναζητώ την άσκηση γιατί με βοηθάει πολύ και πνευματικά. Σ' αυτή τη φάση βρίσκομαι στη διαδικασία εγγραφής του πρώτου προσωπικού μου δίσκου με δικούς μου στίχους και συνθέσεις. Θα τραγουδήσουν διάφοροι καλλιτέχνες που εκτιμώ πολύ. Η ενορχήστρωση είναι του Γιάννη Παπαζαχαριάκη και όλα τα έσοδα θα διατεθούν σε φιλανθρωπικό ίδρυμα.
Έχεις σκεφτεί να φύγεις για το εξωτερικό;
Ναι, όμως είμαι σε μια φάση που έχω πολύ μεγάλες μάχες μέσα μου για το τι κάνω, αν μου αξίζει αυτό που κάνω και πως πρέπει να παλέψω. Για να πάρεις λοιπόν μια τέτοια απόφαση πρέπει να έχει λύσει αυτά τα θέματα και να πιστεύεις πως αξίζει να διεκδικήσεις κάτι στη διεθνή αγορά. Υπάρχει και κάτι άλλο που με κρατάει εδώ, η αγάπη μου για την κωμωδία. Με αυτό που έζησα στους «Βατράχους» του Γιάννη Κακλέα το καλοκαίρι, έζησα δέκα Χόλιγουντ. Ήταν συγκλονιστική εμπειρία. Ο Γιάννης με φώτισε, με εμπιστεύτηκε και μου έδωσε πολλά. Μου καλύπτει πολλά θέλω κατά τη διάρκεια των προβών. Φυσικά με πηγαίνει από δω κι από εκεί αλλά θέλω κι εγώ να βασανιστώ. Απολαμβάνω αυτά που μου λέει και ξέρω ότι έχω πολλά να εισπράξω. Ο Γιάννης έχει τον τρόπο του να σου πει και να σου δείξει πράγματα.
Περισσότερες πληροφορίες
Tα γεγονότα
Το έργο βασίζεται στα όσα συνέβησαν κατά τη δολοφονική επίθεση του Άντερς Μπρέιβικ στο νησί Ουτόγια της Νορβηγίας το 2011, αντιπαραβάλλοντάς τα με την εμπειρία παρακολούθησης μιας χορωδίας.
