«Παιδί» του Κάρολου Κουν και του Θεάτρου Τέχνης και «κυρία της σκηνής» εδώ και τριάντα χρόνια, η Κάτια Γέρου έχει αποδείξει πως είναι μια ηθοποιός μεγάλων υποκριτικών καταθέσεων. Φέτος πρωταγωνιστεί στο «La Strada», τη θεατρική εκδοχή της ομώνυμης ταινίας του Φεντερίκο Φελλίνι που σκηνοθετεί ο Βασίλης Νικολαίδης στο θέατρο Βικτώρια, και μας μιλά για το έργο, για το ρόλο της Τζελσομίνα και για τι σημαίνει να έχεις αφιερώσει τη ζωή σου στη σκηνή.
Το «La Strada» υπήρξε ταινία-σταθμός τόσο για τον ίδιο τον Φελλίνι όσο και για τον κινηματογράφο του 20ου αιώνα. Τι διαπραγματεύεται, κατά τη γνώμη σας, αυτό το παράξενο road movie της μεταπολεμικής περιόδου;
Μέσα σε έναν αφιλόξενο κόσμο - η μεταπολεμική εποχή είναι σημαδιακή - όπου δεν έχει μείνει τίποτα όρθιο και οι άνθρωποι περιφέρονται σαν ζόμπι, παλεύοντας μόνο για την επιβίωση και τίποτα παραπάνω, όπου η μόνη μεταξύ τους επαφή είναι όταν πλακώνονται στο ξύλο ή προσβάλλουν ό ένας τον άλλο ή πωλούνται και αγοράζονται σαν πραμάτεια, εμφανίζεται ένα αλαφροΐσκιωτο ον, η Τζελσομίνα, ζητώντας επίμονα και εκνευριστικά αγάπη και εγγύτητα, απαιτώντας ένα άλλο νόημα για τη ζωή. Η σύγκρουση ανάμεσα στους δύο κόσμους είναι βίαιη. Στο τέλος αχνοφαίνεται ένα μικρό φως: ότι το αίτημα της αγάπης μπορεί κάπως να λυγίσει την σκληρότητα. Την επίκτητη, λόγω συνθηκών σκληρότητα, εκ γενετής σκληρότητα δεν υπάρχει. Σ’ αυτό το παράξενο λοιπόν road movie ο Φελλίνι συναντάει τον Μπέκετ: φοβούνται και οι δύο ότι οι άνθρωποι μπορούμε να παγώσουμε και να πεθάνουμε πριν την ώρα μας, όντας ακόμα ζωντανοί.
Η ηρωίδα που ερμηνεύετε στη θεατρική εκδοχή του «La Strada», η απλοϊκή και καρτερική Τζελσομίνα με τη μεγάλη καρδιά και τον εξίσου μεγάλο έρωτα έχει χαρακτηριστεί ως ένας θηλυκός Σαρλό. Ο χαρακτήρας της έγινε παγκόσμιο σύμβολο κι έκανε εκατομμύρια γυναίκες να νιώσουν αλληλέγγυες. Πώς συνδέεστε εσείς μαζί της;
Για μένα η Τζελσομίνα είναι απλοϊκή μόνον εκ πρώτης όψεως. Κατά βάθος είναι απίστευτα πολύπλοκη. Ποιός αντέχει να αναρωτιέται κάθε τρεις και λίγο όπως αυτή «γιατί ζω, δε θέλω να ζω έτσι, προτιμώ να πεθάνω», ποιός αντέχει να αναρωτιέται συνεχώς αν είναι χρήσιμος επί της ουσίας; Αυτά τα ερωτήματα είναι ντεμοντέ, χαλάνε την πρόσοψη του σύγχρονου cool και «κατασταλαγμένου» τύπου που προσπαθούμε να υποδυθούμε. Η Τζελσομίνα είναι ένας παλιάτσος φιλόσοφος, είναι μία εν δυνάμει καλλιτέχνης, με απίστευτη ικανότητα για αγάπη και αφοσίωση. Η αφοσίωσή της δεν είναι τυφλή. Διαισθάνεται ότι αυτός ο άκαρδος άνθρωπος, ο Τσαμπανό, ίσως να ‘χει καρδιά. Στο φινάλε του έργου δικαιώνεται. Έστω και εκ των υστέρων. Ένα παλιάτσος λοιπόν. Δεν υπάρχει πιο ωραία περιγραφή του παλιάτσου από τα λόγια του Φελλίνι: «ο παλιάτσος, κάτι ανάμεσα σε παπάκι και κουτάβι, γίνεται αντικείμενο κακομεταχείρισης... είναι εκείνο που σπάζει πιάτα, κουτρουβαλάει στο πάτωμα, μεθάει, και δίνει ζωή σε μια μόνιμη αμφισβήτηση, κάνει μορφασμούς, βάζει τις φωνές, λέει φωναχτά αυτό που σκέφτεται.»
Ο ίδιος ο Φελίνι, στο «Γράμμα σε έναν μαρξιστή κριτικό», σημειώνει πως το ενδιαφέρον της ταινίας έγκειται στο ότι «αναζητά την υπερφυσική και προσωπική επικοινωνία ανάμεσα σ’ έναν άντρα και μια γυναίκα, που από τη φύση τους δείχνουν προορισμένοι να μην καταλάβουν ποτέ ο ένας τον άλλο». Συμφωνείτε μαζί του;
Τα ισχυρά έργα - και το «La Strada» είναι ισχυρό έργο - σου δίνουν δυνατότητα να τα διαβάσεις με πολλούς τρόπους. Βεβαίως αυτό που αναφέρει ο Φελλίνι είναι σημαντικό. Όμως εμένα αυτό που με συγκινεί περισσότερο είναι ότι μέσα σ’ ένα σύμπαν ανέχειας με ήρωες άκαρδους και ψυχρούς ανθρώπους, κάποιος - ο Τσαμπανό στο φινάλε του έργου - νοιώθει την απώλεια και πενθεί. Αυτό είναι ελπίδα. Να καταλάβεις τι χάθηκε και να πενθήσεις το χαμό του. Είναι μια πορεία προς τον εξανθρωπισμό.
Κλείνετε περισσότερα από 30 χρόνια στη σκηνή κι όμως παραμένετε αειθαλής: παίζετε σε παραστάσεις, διδάσκετε νέους ηθοποιούς, πρόσφατα γράψατε και εκδώσατε ένα βιβλίο για το θέατρο και την τέχνη του ηθοποιού … Ποιο είναι, τελικά, το μυστικό της διάρκειας στην εφήμερη τέχνη του θεάτρου;
Μεγαλώνοντας, η ζωή, το επάγγελμα, τα πάντα, παίρνουν στη συνείδησή μας τη μέγιστη αξία τους, γιατί έχεις πια την αίσθηση του πεπερασμένου χρόνου, και θες να τον εκμεταλλευτείς. Φυσικό δεν είναι; Το μυστικό της διάρκειας κατά τη γνώμη μου, είναι η επιθυμία να στείλεις πίσω την ενέργεια που μάζεψες από άλλους και να την πολλαπλασιάσεις, να νοιώσεις χρήσιμος, να αποκτήσει νόημα αυτό το αγκομαχητό της καθημερινότητας των λίγων δεκαετιών που διανύουμε. Όσο για μένα, πιστεύω ότι θα ‘πρεπε να ‘μαι πολύ πιο ενεργοποιημένη απ' όσο είμαι. Ζούμε σε εποχή βαθιάς κρίσης. Οι καλλιτέχνες θα ‘πρεπε να βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή. Για τον απλούστατο λόγο ότι αυτή είναι η φύση της δουλειάς μας: να προσπαθούμε να κατανοήσουμε, να παρηγορήσουμε, να ακονίσουμε τα αντανακλαστικά μας απέναντι σε κάθε μορφή απανθρωπιάς και αδικίας. Αν η τέχνη δεν καλύπτει κάτι από τα παραπάνω ίσως να μην έχει λόγο ύπαρξης.
Μιλήστε μας για τη συνεργασία με τον σκηνοθέτη σας, Βασίλη Νικολαίδη, και τους συμπρωταγωνιστές σας…
Με τον Βασίλη Νικολαΐδη ελπίζω να δουλέψουμε μαζί πολλές φορές ακόμα. Έχουμε αναπτύξει πια μια κοινή γλώσσα. Τον αγαπώ, τον θαυμάζω και τον εμπιστεύομαι. Η διαδικασία των προβών με τους συντελεστές, τον Γ. Μετζικώφ, τον Κ. Μίχο, τους μουσικούς Λ. Μαριδάκη και Μ. Κατσαμάκη, ήταν υποδειγματική, καθώς και με τους εξαιρετικούς συναδέλφους που ευτύχησα να συναντήσω: τον Θ. Κουρλαμπά, τον Ν. Νίκα, την Ε. Μαραγκού, την Ε. Κόντα και τον ακροβάτη Κ. Παντερή. Οι δυσκολίες - η παράσταση κινδύνεψε να μη γίνει δυο φορές - μας ένωσαν ακόμα πιο πολύ. Λέει η Τζελσομίνα: «Το τσίρκο είναι σαν μία οικογένεια», λέω κι εγώ: «το θέατρο είναι σαν μία οικογένεια».
Η Κάτια Γέρου πρωταγωνιστεί στο «La Strada» των Τ. Πινέλι-Μπ. Τσαπόνι που παίζεται στο θέατρο Βικτώρια. Το βιβλίο της «Αλλάζοντας τους παλμούς της καρδίας» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.
Περισσότερες πληροφορίες
La strada
Η θεατρική μεταφορά της ομώνυμης ταινίας-σταθμός του Φεντερίκο Φελίνι, μια παραβολή για τη ζωή των πλανόδιων καλλιτεχνών
