Είναι πιθανότατα οι πιο διάσημοι κι «εξαγώγιμοι» πειραματιστές της νεότερης γενιάς του θεάτρου. Οι Γιώργος Βαλαής, Αγγελική Παπούλια και Χρήστος Πασσαλής ή Blitz εμπνέονται από τον «Θείο Βάνια», ανεβάζουν το «Vanya. Δέκα χρόνια μετά» γιορτάζοντας τα δεκάχρονα της ομάδας τους και μας μιλούν για το πώς οι αγωνίες τους συνδέονται με εκείνες των τσεχοφικών ηρώων.
Τι σας έστρεψε σε ένα τόσο κλασικό έργο όσο ο «Θείος Βάνιας»;
Αγγελική Παπούλια Η περιέργεια και η ανάγκη της εξερεύνησης.
Γιώργος Βαλαής Θέλαμε να δουλέψουμε πάνω σε ένα καλογραμμένο έργο. Μας ενδιέφερε το υπαρξιακό βάρος του Βάνια, του Αστρόφ, της Έλενα, της Σόνια. Το πώς βλέπουν τη ζωή και πώς μιλούν γι’ αυτήν.
Αγγ.Π. Μοιραζόμαστε μαζί τους μια κοινή απογοήτευση και μια κοινή επιθυμία για ζωή.
Στο σκηνοθετικό σας σημείωμα λέτε πως «οι τσεχοφικοί ήρωες κουράστηκαν έπειτα από 100 χρόνια θαυμασμού». Τι θα κάνετε για να τους απαλλάξετε από αυτήν την «κούραση»;
Γ.Β. Τίποτα, κανείς δεν μπορεί να πάρει την κούραση του άλλου. Ο «Θείος Βάνιας», όπως και ολόκληρος ο Τσέχοφ, έχει σημαδευτεί από ρεαλιστικές, νατουραλιστικές και «ατμοσφαιρικές» σκηνοθεσίες.
Γ.Β. Ο ρεαλισμός του έργου δεν μας ενδιαφέρει. Αντιμετωπίσαμε τον «Θείο Βάνια» ως μια πρώτη ύλη για μια άλλη παράσταση. Στην πορεία συμπεριλάβαμε και άλλα κείμενα που μιλούν για τα ίδια ζητήματα με τελείως διαφορετικό τρόπο.
Χρήστος Πασσαλής Η ατμόσφαιρα είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στο θέατρο. Είναι το ύφος της παράστασης ο οδηγός που υπαγορεύει πώς θα κινηθείς, πώς θα μιλήσεις, πώς θα δράσεις. Το πρόβλημα είναι ότι –όσον αφορά τον Τσέχοφ– η ατμόσφαιρα έχει ταυτιστεί με ένα χαμηλόφωνο συναισθηματισμό. Στο «Vanya. Δέκα χρόνια μετά» προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα χωροχρόνο και μια ατμόσφαιρα που δεν βασίζονται στην αιτιοκρατία ή την ψυχολογία, αλλά μάλλον στην ποιητική σύνδεση των πραγμάτων.
Τι απαντήσεις έχετε δώσει στο ιδρυτικό σας ερώτημα «τι μπορεί να σημαίνει θέατρο στον 21ο αιώνα;»
Αγγ.Π. Προσπαθήσαμε να ξεφύγουμε από τον τυπικό ρεαλισμό και να εξερευνήσουμε τη θεατρική φόρμα και το περιεχόμενό της.
Χρ.Π. Δεν υπάρχουν απαντήσεις – μόνο η προσπάθεια να βρεις κάποιες. Οπωσδήποτε προσπαθούμε κάθε φορά να μετατοπίσουμε τον εαυτό μας και τον θεατή ως προς τον τρόπο αντίληψης της πραγματικότητας.
Οι θεωρητικοί μιλούν για το τέλος του μεταμοντερνισμού και την ιδρυματοποίηση της πρωτοπορίας. Τι λέτε εσείς για όλα αυτά;
Χρ.Π. Έχει έρθει το τέλος του μεταμοντερνισμού χωρίς να έχει καν ξεπεραστεί ο μοντερνισμός. Είναι ούτως ή άλλως χαρακτηριστικό ότι ο όρος «μεταμοντέρνο» έχει ως σημείο αφετηρίας και αναφοράς το μοντέρνο, πράγμα που σημαίνει ότι αυτό που ζούμε δεν μπορεί να αυτο-προσδιοριστεί, δεν έχει βρει την ταυτότητά του. Ο κόσμος βρίσκεται σε στάση αναμονής, οπότε αναγκαστικά και η τέχνη. Όλο και περισσότερο, πάντως, αυτό που μας συγκινεί είναι παραστάσεις, ταινίες κι έργα τέχνης που επιχειρούν να επιβάλλουν το δικό τους ποιητικό νόημα κι έχουν πρόθεση να διαλύσουν το νόημα και την αφήγηση που μας περιβάλλει, όχι μέσω της απόδρασης από την πραγματικότητα, αλλά μέσω της διάτρησής της.
Γ.Β. Το θεατρικό τοπίο στην Ευρώπη δεν έχει καμία σχέση με το ελληνικό. Τα ερωτήματα είναι τελείως διαφορετικά. Το Φεστιβάλ Αθηνών έχει δείξει με τον καλύτερο τρόπο αυτήν τη διαφορά. Εδώ υπάρχει μια επαρχιώτικη λογική που εξαντλείται σε νέες εκδοχές παλιών τραγωδιών, ελληνικών ταινιών και «πειράγματα» κλασικών έργων. Γενικότερα η φαντασία είναι κάπως περιορισμένη στην Ελλάδα.
Τι έχετε κερδίσει από τις περιοδείες σας στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια;
Χρ.Π. Τη χαρά του ταξιδιού, τη συνάντηση με ανθρώπους και την απόσταση από μια χώρα κι ένα κράτος που αντιμετωπίζει την τέχνη ως περιττή πολυτέλεια.
Το «Vanya. Δέκα χρόνια μετά» ανεβαίνει στις 28/11 στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», σε συμπαραγωγή με την Comedie de Reims. Την επόμενη χρονιά θα περιοδεύσει στο εξωτερικό.
Περισσότερες πληροφορίες
Vanya. Δέκα χρόνια μετά
Οι τσεχοφικοί ήρωες ξαναθυμούνται αποσπάσματα της ζωής τους δέκα χρόνια μετά το τέλος του έργου «Θείος Βάνιας». Τα ξαναζούν και τα διορθώνουν, σε μια παράσταση που μιλά για την ερωτική επιθυμία, το φόβο του γήρατος, το θέατρο και τους διανοούμενους
