Σε μια μεγάλη παραγωγή με είκοσι τρεις ηθοποιούς και 3D προβολές ανεβαίνει στο Θέατρον του Ελληνικού Κόσμου η παράσταση «Σμύρνη μου αγαπημένη». Η Μιμή Ντενίση ανιστορεί την ταυτότητα της Σμύρνης, όπως μας είπε, χωρίς διδακτισμό, έχοντας όμως τη διάθεση να εγείρει το συναίσθημα και να αναδείξει την αξία της μνήμης.
Έπειτα από δύο ιστορικά έργα, τη «Θεοδώρα» και τη «Λασκαρίνα», στο ενεργητικό της η Μιμή Ντενίση δημιουργεί τώρα μια παράσταση-θέαμα που θέλει να τη δούμε με την καρδιά, πάνω από την Ιστορία. Πτυχιούχος του τμήματος Νεοελληνικών και Βυζαντινών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, η Μιμή Ντενίση δεν έχασε ποτέ το ενδιαφέρον της για την Ιστορία, κι έτσι ύστερα από τρία χρόνια έρευνας και μελέτης ελληνικής και ξένης βιβλιογραφίας γύρω από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ξεκίνησε να συλλέγει υλικό για τη δημιουργία μιας παράστασης που βάζει σε πρώτο πλάνο έναν τόπο αλλά και τα γεγονότα που συνέβησαν σε αυτόν και συγκλόνισαν τον κόσμο στην αρχή του 20ού αιώνα.
Όπως παραδέχεται η ίδια είναι το πιο δύσκολο πράγμα που έχει κάνει: «Διαβάζοντας διαπίστωσα πως υπάρχουν λεπτομέρειες που δεν τις μαθαίνουμε μέσα από τα σχολικά και τα πανεπιστημιακά βιβλία. Ήταν τόσες πολλές οι προδοσίες των συμμάχων της Ελλάδας αλλά και τα λάθη των κυβερνήσεών μας... Στην υπό πτώχευση Ελλάδα οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας δεν έτυχαν καλής αντιμετώπισης. Ήταν μορφωμένοι, είχαν δεξιότητες και αυτό προκάλεσε αντίδραση. Σε μια φτωχή χώρα όπως η δική μας ήταν φυσικό να υπάρχει κοινωνική αναστάτωση».
Η συναισθηματική φόρτιση είναι έντονη και φαίνεται από τον τρόπο που μας μιλά. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Η αφορμή για να γράψει το έργο ήταν το βιβλίο «Certain Samaritans» της Esther Pohl Lovejoy, εκείνης της τρομερής Αμερικανίδας γιατρού που έμεινε στην προκυμαία της καιγόμενης Σμύρνης βοηθώντας τον κόσμο να σωθεί. «Μου το έφερε η μικρασιαστικής καταγωγής φίλη μου Ολυμπία Δουκάκη και από εκεί ξεκίνησα την έρευνα και με τη βοήθεια της μορφωτικής ακολούθου στην ελληνική πρεσβεία του Λονδίνου, της κυρίας Βικτωρίας Σολομωνίδου, μπήκα σε πολύ βαθιά νερά».
Το έργο αναφέρεται κυρίως στην καταστροφή της Σμύρνης;
Σκιαγραφεί τη ζωή της πόλης, δείχνει τη ζωή των απλών ανθρώπων. Το νήμα ξετυλίγεται μέσα από τις αφηγήσεις της Φιλιώς, την οποία υποδύομαι εγώ. Παρακολουθώντας την ιστορία της οικογένειάς της, μεταφερόμαστε χρονικά από το 1923, την εποχή που έγινε η ανταλλαγή πληθυσμών, στο 1917. Δεν παίρνω τη θέση του ιστορικού, η παράσταση δεν είναι μάθημα Ιστορίας.
Στις 3D προβολές αποτυπώνονται πραγματικές εικόνες;
Όλα είναι αληθινά. Οι οικογένειες που αναφέρω και οι 3D εικόνες που δημιούργησε ο Γιάννης Βολιώτης. Ο Γιώργος Πάτσας δεν δημιουργεί βαριά σκηνικά, απόλυτα ρεαλιστικά και αυτό μου αρέσει. Τα κοστούμια της παράστασης είναι εποχής. Η ατμόσφαιρα ενισχύεται και από τη μουσική του Ανδρέα Κατσιγιάννη. Η Εστουδιαντίνα μπαίνει στην πλοκή του έργου, όπως και ο Μπάμπης Τσέρτος με τη Σοφία Μέρμηγκα, που ερμηνεύουν τα τραγούδια.
Ποιους ρόλους ερμηνεύουν οι υπόλοιποι ηθοποιοί;
Ο Κρατερός Κατσούλης είναι ο αδερφός μου, βασιλικών πεποιθήσεων, και η Χριστίνα Αλεξανιάν είναι μια φοβισμένη Αρμένισσα που έχει επιζήσει από τη γενοκτονία. Ο Κώστας Βουτσάς είναι ο πατέρας μου, φουλ βενιζελικός, και ο Τάσος Χαλκιάς ο άντρας μου. Ο γιος μου, ο Δημήτρης Μακαλιάς, μετά τον πόλεμο καταλαβαίνει ποια είναι η αληθινή ζωή. Ο Μιχάλης Μητρούσης είναι ο έμπιστος επιστάτης της οικογένειας, Οθωμανός, ενώ ο γιος του, ο Τάσος Νούσιας, γίνεται κεμαλιστής και οραματίζεται τη μεγάλη Τουρκία, όπως εμείς οραματιζόμασταν τη μεγάλη Ελλάδα. Το έργο έχει πολύ πάθος, αλλά δεν έχει καθόλου εμπάθεια.
Υπήρξε ενδιαφέρον να παιχτεί η παράσταση στην Τουρκία;
Τούρκοι διανοούμενοι και καλλιτέχνες έδειξαν ενδιαφέρον να παιχτεί η παράσταση στη χώρα τους. Η μουσική του Ανδρέα Κατσιγιάννη θα κυκλοφορήσει σύντομα από την εταιρεία Sony της Τουρκίας. Υπάρχουν φωτισμένα μυαλά στην Τουρκία. Οι εντάσεις δημιουργούνται λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων. Και τότε το εθνικιστικό κίνημα οργανώθηκε από τους Γερμανούς, οι οποίοι ήταν σύμβουλοι των Νεότουρκων. Έχουν γίνει πολλές σφαγές στην Ιστορία, αλλά η καταστροφή της Σμύρνης αποτελεί ένα μοναδικό γεγονός, διότι έγινε με την παρουσία των πολιτισμένων κρατών. Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ που ήταν ανταποκριτής στη Σμύρνη την εποχή εκείνη είχε θέσει ένα ερώτημα: «Αποφασίζεις να μην παρουσιάσεις την αλήθεια για να κρατήσεις τις πολιτικές ισορροπίες ή λες την αλήθεια για να μην επαναληφθεί μια καταστροφή;» Εγώ επιλέγω το δεύτερο. Αν ήταν ευρέως γνωστές οι ιστορίες των λαών, όπως για παράδειγμα αυτή των Αρμενίων, δεν θα επαναλαμβάνονταν τα ίδια λάθη.
Περισσότερες πληροφορίες
Σμύρνη μου αγαπημένη
Μια αρχόντισσα της Σμύρνης θυμάται και νοσταλγεί τη ζωή της στη Μικρά Ασία. Ο νους της φεύγει από την προσφυγική γειτονιά όπου μένει πια και ξαναζεί τη χρυσή εποχή της κοσμοπολίτικης πόλης.
