Βόυτσεκ

Γυμνή και ασκητική εκδοχή ενός έργου-σταθμός για το σύγχρονο θέατρο, με τους ηθοποιούς να εγγράφουν στο σώμα και στη φωνή τους την τραγωδία του Βόιτσεκ.

ΓΡΑΦΕΙ: ΙΛΕΙΑΝΑ ΔΗΜΑΔΗ 23 Ιανουαρίου , 2014

Γράφτηκε βιαστικά σε 12 φύλλα χαρτί λίγο προτού ο 23χρονος Γκέοργκ Μπίχνερ πεθάνει από τύφο. Δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Κι όμως ο ημιτελής «Βόυτσεκ» (1837) εμπεριέχει την παράδοση του θεάτρου, προφητεύει το μέλλον του και αφηγείται την τραγωδία της ύπαρξης με αδιαπραγμάτευτη σφοδρότητα.
Ο ρομαντισμός, ο νατουραλισμός, ο εξπρεσιονισμός, ο συμβολισμός, ο μοντερνισμός, ακόμη και το ντοκουμενταρίστικο θέατρο (η υπόθεση αντλείται από πραγματικό γεγονός) εμπερικλείονται σε αυτό το έργο-κατακερματισμένη σύνοψη του βασικού οντολογικού ζητήματος: «Τι είναι ο άνθρωπος και τι ορίζει τη ζωή του;» Ο Βόιτσεκ είναι ένας φτωχός στρατιώτης.
Περνά τη ζωή του ξυρίζοντας τον λοχαγό του και κάνοντας το πειραματόζωο. Καταδυναστευμένος από τη ζήλια και την εξαθλίωση, κάποια στιγμή ξεσπά. αντί όμως να εξεγερθεί ενάντια στους βασανιστές του, σκοτώνει την ερωμένη και μητέρα του παιδιού του Μαρία. Ιδού λοιπόν τι μπορεί να γίνει ο άνθρωπος, από θύμα του κατεστημένου θύτης, με τα κοινωνικά αίτια να προσδιορίζουν τις αντιηρωικές πράξεις του.
Η αφαιρετική σκηνοθεσία του Σάββα Στρούμπου, αυτό τονίζει: αν ο Βόιτσεκ δεν ήταν ένας παρίας, ίσως ήταν ένας ποιητής. Τα πάντα εκτίθενται μπροστά μας πάνω σε ένα στενόμακρο διάδρομο με όρους ακραίου σωματικού θεάτρου και αυστηρής σκηνικής γεωμετρίας.

Ο Βόιτσεκ (ασκητική φιγούρα, σαν μαρτυρικός άγιος ο Μιλτιάδης Φιορέντζης) στέκει στο κέντρο – από τη μια βρίσκονται οι δυνάστες του και από την άλλη η Μαρία. Δεν είμαι σίγουρη πως η συγκεκριμένη διευθέτηση (μια πασαρέλα-τραμπάλα της εξουσίας) είναι λειτουργική, ενώ απουσιάζουν οι ευφάνταστες λύσεις και ανατροπές στην ατμόσφαιρα προκειμένου να διατηρηθεί η ομολογουμένως θαυμαστή οικονομία και ομοιογένεια.
Ο Δαυίδ Μαλτέζε εντυπωσιάζει με τη σκηνική του παρουσία όσο και με το αυτοσχέδιο μουσικό του όργανο. Η Ελεάνα Γεωργούλη, ισχυρή κι εκείνη ως παρουσία, εγκλωβίζεται στον αισθησιασμό. Εκφραστική στον τριπλό της ρόλο η Δέσποινα Χατζηπαυλίδου. Η φροντισμένη μετάφραση της Ιωάννας Μεϊτάνη ενέχει, τέλος, μια καλλιέπεια που καθιστά το λόγο του Μπίχνερ στεγνό και δύσκολα παραστάσιμο.