Τι σχέση έχει ο ποταμός Έβρος με την προσφυγική κρίση; Η έρευνα "Truth will not take Care of itself" απαντά

Μπορεί το ινστιτούτο τέχνης να φροντίσει την αλήθεια; Το State of Concept εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται στην δημόσια σφαίρα δύο κρίσεις που εκτυλίσσονται παράλληλα τα τελευταία χρόνια: η κλιματική και προσφυγική κρίση. Οι ερευνητές θα μελετήσουν πώς επηρεάζονται και οι δύο από τις νέες τεχνολογίες παρακολουθησης, που αναπτύσσονται εντός και εκτός Ευρώπης, ιδίως σε αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως η Ελλάδα. Ιδιαίτερα όταν, την τελευταία δεκαετία παρατηρούμε ότι τα δεδομένα, οι πληροφορίες και η χειραγώγηση παίζουν σημαντικό ρόλο σε μεγάλες πολιτικές αλλαγές και παρεμβάσεις.

Το διετές πρόγραμμα έρχεται ως απάντηση σε αυτό που βλέπουμε ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης: τη διάβρωση της αλήθειας και τις μεγάλες αποκλίσεις των κρατών απο αυτην: ενώ οι ψευδείς ειδήσεις (fake news) έχουν μακρά ιστορία, σήμερα οι βιοπολιτικές μέθοδοι της εξουσίας, μέσω των μεγάλων δεδομένων (big data) και της τεχνολογίας παρακολούθησης, χειραγωγούν την παραγωγή γνώσης και την κατανόηση της πραγματικότητας με τρόπους και ταχύτητες που πριν ήταν αδιανόητες. Αυτή η χειραγώγηση σχετίζεται συχνότερα τόσο με την κατασκευή εναλλακτικών αληθειών τόσο για την περιβαλλοντική καταστροφή όσο και για την προσφυγική κρίση, που πολλές φορές οικοδομείται μέσω της οπλοποίησης της φύσης - η οποία παρουσιάζεται ως η μόνη ένοχη, αντί της κρατικής νεκροπολιτικής ή της άρνησης της κλιματικής αλλαγής.

Τι ενέργειες μπορεί να κάνει ένα ινστιτούτο σύγχρονης τέχνης, όταν ισχυρίζεται ότι ενδιαφέρεται για αυτά τα ζητήματα; Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος ενός ινστιτούτου τέχνης, όταν η δημόσια σφαίρα διαμορφώνεται από ρατσιστικό λόγο, ψευδείς ειδήσεις και εναλλακτικά γεγονότα, δηλητηριάζοντας την πραγματικότητά μας και θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον μας; 

Το διετές πρόγραμμα "Truth will not take Care of itself " συζητά τα τρέχοντα ερωτήματα που προκύπτουν από τη σχέση μεταξύ κοινωνικής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης εμπνευσμένο από  τις απαντήσεις της κοινωνίας των πολιτών στην κοινωνικοπολιτική προβληματική που ανακύπτει στην Ελλάδα σήμερα. 

Μέρος 2ο

Το State of Concept από το 2021 προσκαλεί επιμελητές, καλλιτέχνες και πολιτιστικές συλλογικότητες να επιμεληθούν ένα πρόγραμμα: φέτος συνεργάζεται για δεύτερη φορά με τoυς Forensic Architecture (FA) και την οργάνωση Forensis με έδρα το Βερολίνο. Οι Forensic Architecture / Forensis παρουσιάζουν δύο έρευνες σχετικά με τον Έβρο, οι οποίες θα βρίσκονται στο State of Concept από τις 12 Απριλίου έως τις 6 Μαΐου.  

Επαναπροωθήσεις στον ποταμό Έβρο/Meriç - Οι υποθέσεις του Fady και του Kuzey

Για χρόνια, πρόσφυγες και μετανάστριες που διασχίζουν τον ποταμό Έβρο/Meriç προς την Ελλάδα καταγγέλλουν πως συλλαμβάνονται, υφίστανται σωματική βία και ‘επαναπροωθούνται’ προς τις τουρκικές όχθες από μασκοφόρους άνδρες. Οι Ελληνικές αρχές επανειλημμένα διαψεύδουν αυτές τις μαρτυρίες, αρνούμενες να τις διερευνήσουν. Οι διαψεύσεις αυτές διευκολύνονται απο την περίπλοκη και στρατικοποιημένη γεωγραφία της περιοχής. Η ‘Ζώνη Ασφάλειας και Προκάλυψης’ που εκτείνεται παράλληλα με την κοίτη του ποταμού απαγορεύει την πρόσβαση στο σύνορο σε πολίτες, ανθρωπιστικές οργανώσεις και ερευνήτριες.

Τμήματα συνοριακής φύλαξης και άλλοι, ανεπίσημοι, χώροι κράτησης συχνά βρίσκονται στο όριο της ‘Ζώνης’, κρατώντας όσους περνούν το ποτάμι εκτός κοινής θέας και μακριά από πρόσβαση σε νομική βοήθεια. Όσοι συλλαμβάνονται στην περιοχή περιγράφουν πως τα κινητά τους τηλέφωνα, τα έγγραφα και τα προσωπικά τους αντικείμενα κατάσχονται και συχνά πετιούνται στο ποτάμι, μαρτυρώντας μία επιχείρηση που έχει σχεδιαστεί με προσοχή ώστε να εξαφανίζει τα ίδια της τα ίχνη. Οι φυσικές διαδικασίες του ποταμού έχουν πλέον ενταχθεί μέσα σε ένα ευρύτερο οικοσύστημα συνοριακής άμυνας, και έχουν μετατραπεί σε όπλο εναντίον όσων επιχειρούν να τον διασχίσουν, αλλά και σε εργαλείο απόκρυψης της βίας που ασκείται στις όχθες του.

Οι δύο έρευνες που παρουσιάζονται στα πλαίσια της έκθεσης εξετάζουν αυτό το οικοσύστημα, καταδεικνύοντας πως οι επαναπροωθήσεις στον ποταμό Έβρο/Meriç είναι μεθοδικές και διαδεδομένες. Χρησιμοποιώντας μια μεθοδολογία που ονομάζεται ‘situated testimony’, οπου η διαδικασία της συνέντευξης και η ίδια η μνήμη υποβοηθούνται από τρισδιάστατα μοντέλα, η Forensic Architecture δημιουργεί μία ψηφιακή αναπαράσταση της υπόθεσης του Fady, ενός Σύριου πρόσφυγα στη Γερμανία, ο οποίος ταξίδεψε νόμιμα στον Έβρο όπου συνελήφθη και απωθήθηκε παράτυπα στην Τουρκία, και αυτής του Kuzey, ενός άνδρα από την Τουρκία που κρατήθηκε, βασανίστηκε και επαναπροωθήθηκε πέντε φορές μέσα σε διάστημα εννιά ημερών.

Πρόγραμμα

12 Απριλίου έως 6 Μαΐου: δεύτερη παρουσίαση ερευνών των Forensic Architecture σχετικά με τον Ἐβρο: Επαναπροωθήσεις στον ποταμό Έβρο/Meriç - Οι υποθέσεις του Fady και του Kuzey, θα ακολουθήσει δημόσιο πρόγραμμα. 

10 Μαΐου έως 10 Ιουνίου: τρίτο και τελευταίο μέρος, παρουσίαση της έρευνας της Forensic Architecture / Forensis για τα "drift-backs" στο Αιγαίο Πέλαγος, θα ακολουθήσει δημόσιο πρόγραμμα. 

To πρόγραμμα εγκαινιάστηκε στις 2 Μαρτίου και η πρώτη έρευνα θα φιλοξενείται έως τις 8 Απριλίου: νέα έρευνα για την Ελλάδα σχετικά με την φωτιά στην Μόρια, μαζί με ένα παράλληλο δημόσιο πρόγραμμα (Keynote Lecture T.J. Demos & Press Conference FA). 

Λόγω της φύσης του προγράμματος, οι δράσεις και οι συμμετέχοντες θα ανακοινωθούν κοντά στην ημερομηνία των εκδηλώσεων. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο www.stateofconcept.org