Την ομορφιά, την πλούσια παλέτα συναισθημάτων και διαθέσεων αλλά και τις ποικίλες δυνατότητες (σκηνικές, συνθετικές κλπ.) δημιουργικής προσέγγισης του ανεξάντλητου ρεπερτορίου του μπαρόκ έδωσαν την ευκαιρία να διαπιστώσουμε ξανά δύο συναυλίες που δόθηκαν πρόσφατα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Στις 7/2, η «Αίθουσα Δεξιώσεων (Banquet)» φιλοξένησε σκηνικό ανέβασμα της κατά πολλούς λογιζόμενης ως πρώτης σωζόμενης αγγλικής όπερας «Αφροδίτη και Άδωνις» του Τζων Μπλόου. Μετά από μία αρχική, πειραματική προσέγγιση το καλοκαίρι του 2012 στον Άγιο Λαυρέντιο Πηλίου, δύο καταξιωμένοι μπαροκίστες, ο τσεμπαλίστας και αρχιμουσικός Μάρκελλος Χρυσικόπουλος -που τέθηκε επικεφαλής της Καμεράτας σε όργανα εποχής- και ο σολίστ της βιόλα ντα γκάμπα Ανδρέας Λινός -που υπέγραψε τη σκηνοθεσία και τα σκηνικά- επανήλθαν με μία δροσερή δουλειά που προσπάθησε να γεφυρώσει το χθες με το σήμερα. Παρά τις πολλές, καλές ιδέες και στιγμές, θέαμα και ακρόαμα πρόβαλαν τελικά μάλλον άνισα.
Από σκηνοθετικής πλευράς, ήταν εμφανής η προσπάθεια μιας κάπως επιτηδευμένης αναπαράστασης των σκηνικών όρων της τελευταίας «μάσκας» της αγγλικής Αυλής, με συνδυασμό «ερασιτεχνικών» και «επαγγελματικών» στοιχείων. Μέλη της Παιδικής και της Νεανικής Χορωδίας Rosarte (διδασκαλία–διεύθυνση: Ρόζη Μαστροσάββα) κινήθηκαν, τραγούδησαν και χόρεψαν -με σύγχρονα ρούχα- στο ίδιο επίπεδο με κοινό και ορχήστρα, υποδυόμενα ερωτιδείς, βοσκούς και βοσκοπούλες. Αντιθέτως, η δράση του πρωταγωνιστικού ζεύγους, που ενδύθηκε κοστούμια εποχής, περιορίσθηκε στη μικρή σκηνή ενός υπερυψωμένου μπαρόκ θεάτρου, μιας έξοχης μίμησης τρισδιάστατης χαρτοκοπτικής. Στην πιστή απόδοση της αισθητικής και του πνεύματος της εποχής συνέβαλε και η ωραία μπαρόκ χορογραφία του Μπρυνό Μπεν (άψογες οι τρεις Χάριτες!). Ατυχώς, η ακατάλληλης ακουστικής και ορατότητας αίθουσα άμβλυνε τον αντίκτυπο του θεάματος, υπονομεύοντάς το καίρια.
Αντίστοιχες ενστάσεις ίσχυσαν και για το μουσικό μέρος. Η Καμεράτα, επιδεικνύοντας σπάνια αντίληψη ύφους ενός ρεπερτορίου (αγγλικό μπαρόκ) με το οποίο είναι λιγότερο εξοικειωμένη, δικαίωσε με το θαυμάσιο παίξιμό της την άλλοτε χορευτική, άλλοτε μεγαλόπρεπη, σταθερά διάφανη και θεατρική διεύθυνση του Χρυσικόπουλου. Ειδικά, η γνωστή τριάδα Λινού, Ιωάννου (βιολοντσέλου) και Κίτσου (θεόρβη) συνάρπασε με την εκφραστικότητα των συνεισφορών τους. Όμως, σε επίπεδο τραγουδιού, η σχετικά άπειρη, νεανική διανομή συνάντησε προβλήματα τόσο (δεξιο)τεχνικής φύσεως όσο και ως προς την -διόλου εύκολη- άρθρωση της αγγλικής γλώσσας. Επιπροσθέτως, οι μικρού όγκου φωνές των τραγουδιστών χάθηκαν στην πλατιά αίθουσα, που στερείται ανακλαστικών του ήχου επιφανειών. Τις καλύτερες και πιο ισορροπημένες μουσικοδραματικά εντυπώσεις άφησαν η υψίφωνος Μαρία Παλάσκα (Αφροδίτη) και ο βαθύφωνος Μιχάλης Ψύρρας (ένας εκ των κυνηγών). Έλειψε η ένταση αλλά όχι η καλαισθησία από το τραγούδι του βαρύτονου Σταύρου Νικολάου (Άδωνις), ενώ ο Έρωτας της υψιφώνου Δέσποινας Παναγιώτου ξεχώρισε περισσότερο για το κέφι του.
Σε κάθε περίπτωση, και λαμβάνοντας υπ’όψιν την ποιότητα της όλης εργασίας, Λινός και Χρυσικόπουλος (μάς) οφείλουν να επανέλθουν στο συγκεκριμένο έργο...
Προ ημερών (10/3), το σύνολο «KYKLOS» προσέφερε, στην «Αίθουσα Δημ. Μητρόπουλος» και σε συμπαραγωγή με το Μέγαρο, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πρόγραμμα αρθρωμένο γύρω από τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ.
Ολόκληρο το πρώτο μέρος κάλυψαν μεταγραφές, μεταφορές ή δημιουργικές αξιοποιήσεις έργων του Μπαχ από σύγχρονους δημιουργούς. Αρχικά ακούσθηκε η Σαραμπάντ από το «Κολλάζ πάνω στον Μπαχ» του Παιρτ, ένα πρωτόλειο δείγμα της γνωστής τεχνικής του Εσθονού δημιουργού να εντάσσει δάνεια από τονικές συνθέσεις (εν προκειμένω την Σαραμπάντ από την 6η Αγγλική Σουίτα για πληκτροφόρο) στην δωδεκαφθογγική, μινιμαλιστική προσωπική του γλώσσα. Ακολούθως, ο Δημήτρης Δεσύλλας απέδωσε τη δική του μεταφορά για μαρίμπα σόλο της Σακόν από την «2η Παρτίτα για σόλο βιολί». Το πέρασμα από τη μονοφωνικότητα του εγχόρδου στην ιδιαίτερη πολυφωνία του συγκεκριμένου κρουστού υπήρξε αποκαλυπτικό, πολλώ δε μάλλον όταν πραγματοποιήθηκε με όχημα τη σπάνια μουσικότητα του σολίστ. Η αυστηρή εσωτερικότητα του πρωτοτύπου παραμένει, πάντως, καθηλωτική...
Την κορυφαία στιγμή της συναυλίας χάρισε αναμφίβολα η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου με τις υψηλής συγκέντρωσης και εκφραστικότητας ερμηνείες της των μεταγραφών για πιάνο από τον Μπουζόνι 4 «Χορικών Πρελουδίων». Η διακεκριμένη πιανίστα κατάφερε να αναδείξει με καθαρότητα, ευαισθησία και υψηλή τεχνική τόσο τις αρμονίες, τρίλιες και μελωδικές γραμμές της πρωτότυπης (για εκκλησιαστικό όργανο) γραφής όσο και τις γεμάτες σύνθετη πολυφωνία και ευφάνταστους χρωματισμούς πιανιστικές μεταγραφές.
Η Παπαστεφάνου ηγήθηκε από το τσέμπαλο και της εκτέλεσης της «Μουσικής προσφοράς» του Μπαχ, με την οποία ολοκληρώθηκε η βραδιά. Η συγκεκριμένη σύνθεση -συλλογή κομματιών από 2 φούγκες, 10 κανόνες και μία τετραμερή τρίο-Σονάτα- συνιστά αληθινό μάθημα αντίστιξης. Εύλογα, οι σολίστ καλούνται όχι μόνο να αποδώσουν ανεπίληπτα μία παρτιτούρα που συγκαταλέγεται μεταξύ των δυσκολότερων του μεγάλου μουσουργού (ιδίως στους αφηρημένους Κανόνες), αλλά και να βρουν κοινό στιλιστικό βηματισμό, με ή χωρίς διάλογο μεταξύ τους. Και μόνο το γεγονός ότι ένας βιολιστής της κλάσης του Σέρτζιου Ναστάζα βρέθηκε αρκετά έξω από τα νερά του καταδεικνύει τον υψηλό συντελεστή δυσκολίας! Η προσφερθείσα εκτέλεση κύλησε αξιοπρεπώς, με ωραιότερη στιγμή την πλαστικότατη, λυρική εκτέλεση της Τρίο-Σονάτας από το βιολιστή Αντώνη Σουσάμογλου, τη φλαουτίστα Μαριλένα Δωρή και την αποτελούμενη από την Παπαστεφάνου και τον τσελίστα Βασίλη Λύκο ομάδα σταθερού βασίμου.
Όπως και στα περισσότερα μέχρι σήμερα προγράμματα των «KYKLOS», υπήρχαν στιγμές που αυτό που ακούγαμε έτρεφε όχι μόνο το συναίσθημα αλλά και το νου, κάτι απόλυτα αναγκαίο για το έργο του Μπαχ...
Credit φωτογραφιών: Χάρης Ακριβιάδης
