Τα 150 χρόνια από την ενσωμάτωση των Επτανήσων στον εθνικό κορμό τίμησαν με επετειακή συναυλία σ’ένα κατάμεστο Ωδείο Ηρώδου Αττικού (4/7) τα Επτανησιακά Πολιτιστικά Σωματεία Αττικής και το Φεστιβάλ Αθηνών. Η παράδοση και προσφορά των Επτανήσων στον πολιτισμό, και ειδικότερα τη μουσική, είναι γνωστή και ανεκτίμητη. Από εκεί κατάγονταν όχι μόνο ο εθνικός μας ποιητής (Σολωμός) ή ο συνθέτης του Εθνικού μας ύμνου (Χαλικιόπουλος-Μάντζαρος) αλλά και ο συνθέτης του Ολυμπιακού ύμνου (Σαμάρας) και τόσοι ακόμη λαμπροί μουσουργοί. Τα σμαράγδια του Ιονίου αποτελούν δε μέχρι και σήμερα γόνιμο φυτώριο παραγωγής μουσικών που κοσμούν όλες τις ορχήστρες της χώρας.
Επτανήσιοι καλλιτέχνες συνέπραξαν και για αυτή την εορταστική βραδιά με τίτλο «Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!». Οι Τώνης Λυκουρέσης και Ιάκωβος Κονιτόπουλος ανέλαβαν τη σκηνοθεσία και τη μουσική διεύθυνση. Ο Στέφανος Ροζάνης υπέγραψε τη φιλολογική έρευνα και τη δραματουργική επεξεργασία αποσπασμάτων σολωμικών κειμένων που απήγγειλαν, εμβόλιμα μεταξύ των έργων, οι ηθοποιοί Μαρία Τσιμά (με εξαίρετη άρθρωση και σωστό ύφος) και Μάξιμος Μουμούρης (κάπως υποτονικά). Φωτισμοί, βιντεοπροβολές και ηχοληψία λειτούργησαν καλά, αντίθετα προς τις χορογραφίες του Πέτρου Γάλλια που πρόβαλαν ενίοτε «εκτός θέματος»…
Ολόκληρο το πρώτο μέρος της βραδιάς ήταν αφιερωμένο στη σημαντική λυρική παραγωγή των Επτανησίων συνθετών. Η ελληνική μουσικολογική επιστήμη έχει αποκαταστήσει τα τελευταία χρόνια τη σημασία και την αξία της -σαφώς επηρεασμένης από την γείτονα Ιταλία- Επτανησιακής σχολής, που έμεινε επί σειρά ετών στη σκιά της Εθνικής Σχολής.
Αρχικά, δόθηκε μία σφριγηλή εκτέλεση της Εισαγωγής στην όπερα «Μαρία Αντονιέττα» (1873-74) του Παύλου Καρρέρ. Ο Ζακυνθινός συνθέτης είχε αφομοιώσει σε βάθος την τεχνική και τους αισθητικούς κώδικες του ιταλικού ρομαντικού μπελ-κάντο, που ολοκλήρωνε τότε τον κύκλο του. Ανάλαφρα, γρήγορα μέρη που παρέπεμπαν στο Ροσσίνι, εκστατικές λυρικές παράγραφοι που θύμιζαν Μπελίνι, αλλά και μία έντονη ομοιότητα γραφής με αυτήν, εκφραστική του Ντονιτζέττι οριοθέτησαν το μουσικό στίγμα ενός κομματιού που περιείχε μέχρι και μοτίβα από την περίφημη «Μασσαλιώτιδα».
Ακολούθησε το ονειρικό Ιντερμέτζο από την Γ’ πράξη της όπερας «Φρόσω» (1938) του Κεφαλλονίτη Διονυσίου Λαυράγκα, η οποία εντάσσεται σε έναν ήδη δύσαντα τότε βερισμό, παρά τις ποικίλες στιλιστικές αναφορές (ρομαντισμός, επτανησιακές καντάδες, ανατολίτικα ακούσματα) που επιχείρησαν να ζωντανέψουν την κάποτε πολυπολιτισμική Σμύρνη.
Αντίθετα, η βεριστική έμπνευση της ενορχήστρωσης και οι έντονες μελωδικές εξάρσεις χαρακτήρισαν σαφέστερα το απόσπασμα (την 3η Σκηνή από την Γ’ Πράξη) της όπερας «Ιστορία αγάπης» του Κερκυραίου Σπύρου Σαμάρα (1900), στο οποίο συνέπραξαν οι βαρύτονοι Διονύσης Σούρμπης και Πέτρος Καρύδης αλλά και η Μικτή Χορωδία του Δήμου Αθηναίων. Επρόκειτο για την πανελλήνια πρώτη ενός έργου, που μοιράζεται μεν την ίδια μουσική με την αμέσως επόμενη όπερα «Η Ξανθούλα» (τις παρτιτούρες της οποίας εντόπισε πρόσφατα στο Μόναχο ο αρχιμουσικός Βύρων Φιδετζής), αλλά στηρίζεται σε σωζόμενο ιταλικό λιμπρέτο και έχει διαφορετικό τέλος. Και στα τρία έργα η απόδοση της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων κινήθηκε σε υψηλό επίπεδο, υπό την θεατρική διεύθυνση του Ιάκωβου Κονιτόπουλου.
Ο γνωστός συνθέτης και αρχιμουσικός συντόνισε, στη συνέχεια, εξαιρετικά κολοσσιαίες δυνάμεις 500 περίπου μουσικών στην ερμηνεία του πλήρους «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» του Μάντζαρου που δόθηκε σε επεξεργασμένη από τον Άλκη Μπαλτά (1998) ενορχήστρωση. Πέρα από την Ορχήστρα και ένα άνισο σεξτέτο μονωδών επτανησιακής καταγωγής (Παναγιωτοπούλου, Πουλημένου, Συγγενιώτου, Σαμαρτζής, Σούρμπης, Καρύδης), κυρίαρχο ρόλο είχαν οι 13 (!) επτανησιακές και αθηναϊκές χορωδίες, που γέμισαν την σκηνή αλλά και τα χαμηλά τμήματα των δύο ακριανών κερκίδων του κάτω διαζώματος. Η ακρόαση αποκάλυψε ένα έργο 80λεπτης διάρκειας και άνισης έμπνευσης, λόγω και των πολλών επαναλήψεων και των συχνών εμβατηριακών θεμάτων, ενώ η φωνητική επεξεργασία πρόβαλε περισσότερο ενδιαφέρουσα από την ορχηστρική, που προσέδωσε ίσως υπερβολική μεγαλοπρέπεια στο λιτό πρωτότυπο (1828-1830) για τετράφωνη ανδρική χορωδία και πιάνο.
Τα Επτάνησα δεν σταματούν, ως γνωστόν, να παράγουν σπουδαίους μουσικούς, και ο τόσο ταλαντούχος Κερκυραίος κλαρινετίστας Διονύσης Γραμμένος αποτελεί σίγουρα έναν από αυτούς. Το άλλοτε «παιδί-θαύμα», που γνωρίσαμε όταν απέσπασε το A’ βραβείο στον διαγωνισμό Eurovision Young Musicians 2008, αποτελεί πλέον ένα διεθνώς καταξιωμένο σολίστ, ο οποίος, ενώ συνεχίζει να μελετάει στη Βαϊμάρη, όπου ζει, εμφανίζεται ήδη με σημαντικές ορχήστρες και ηχογραφεί για μεγάλη δισκογραφική εταιρεία του εξωτερικού.
Ο 24χρονος Γραμμένος, που αποτέλεσε την πρόταση του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών για τον φετινό κύκλο συναυλιών των «Rising Stars», εμφανίσθηκε στην «Αίθουσα Δημ. Μητρόπουλος (14/5) από κοινού με το εξαιρετικό γαλλικό κουαρτέτο εγχόρδων «Voce».
Οι «Voce» πιστοποίησαν την ακμή της σύγχρονης γαλλικής σχολής μουσικής δωματίου. Η ερμηνεία τους στο περίφημο 2ο Κουαρτέτο εγχόρδων («Προσωπικές επιστολές») του Γιάνατσεκ έδωσε έμφαση στο μοντερνισμό της γραφής, προσπερνώντας πάντως τον λυρισμό της. Τεχνικά άρτιο, αυστηρό, νηφάλιο, με τονικά ασφαλή ήχο και πεντακάθαρη άρθρωση ακόμη και στις υψηλότερες ταχύτητες, το παίξιμό τους ανέδειξε τις απρόβλεπτες εναλλαγές ύφους του έργου. Ο μεταξύ τους αβίαστος διάλογος πρόδιδε, αν μη τι άλλο, κοινή αντίληψη για τις ποιότητες της μουσικής.
Νωρίτερα, ο Γραμμένος απέδωσε ιδανικά το αφιερωμένο σε αυτόν έργο για σόλο κλαρινέτο «Celebration XVI» του Θόδωρου Αντωνίου. Ο -και μαθηματικός- σολίστ επέλυσε εν προκειμένω θαυμαστά τις μουσικές ασκήσεις του δασκάλου! Η απαράμιλλη δεξιοτεχνία του συνοδεύθηκε από υψηλού βαθμού συγκέντρωση, μουσικότητα και εκφραστικότητα σε όλες τις περιοχές του οργάνου.
Την κορύφωση της βραδιάς αποτέλεσε μία συναρπαστική ελληνογαλλική σύμπραξη στο «Κουιντέτο για κλαρινέτο και κουαρτέτο εγχόρδων» του Μότσαρτ. Της νευρώδους πλην ανάλαφρης ερμηνείας ηγήθηκε αδιαπραγμάτευτα ο Έλληνας κλαρινετίστας, με πεντακάθαρη απόδοση των μελωδικών γραμμών, αξιοζήλευτο φραζάρισμα και ενδιαφέροντα ποικίλματα. Ο εύπλαστος, φωτεινός ήχος και η ευγένεια έκφρασής του συνδυάσθηκε με το μυώδες, δυναμικό παίξιμο του κουαρτέτου, προσδίδοντας στο αποτέλεσμα πλούτο αντιθέσεων και ένταση φιλικού παιχνιδιού (ιδίως στις πολλές συνομιλίες με το πρώτο βιολί της Σαρά Νταγιάν), που διασφάλιζε πάντα την επικοινωνιακή διάσταση και την κομψότητα της μουσικής του Μότσαρτ. Credit φωτογραφιών: Θωμάς Δασκαλάκης (1η) / Χάρης Ακριβιάδης (2η)
