Ένας νέος χώρος εισέρχεται δυναμικά στο εκπαιδευτικό θεατρικό γίγνεσθαι της πόλης. Η Στέλλα Μαρή μας συστήνει το θεατρικό εργαστήρι POCKEtFLAT (PocketFlatTheaterLab), με προγράμματα για ενήλικες αλλά και παιδιά.
Πώς προέκυψε το θεατρικό εργαστήρι POCKEtFLAT (PocketFlatTheaterLab); Ποια είναι φιλοσοφία του και πού στεγάζεται;
Σε μια φάση, που είχα συνηθίσει να ακούω σε κάθε σκηνοθετική μου δουλειά από συνεργάτες - ηθοποιούς «πρέπει να διδάξεις κάποια στιγμή, έχεις μεταδοτικότητα», ή άλλα παρόμοια, και μετά από την εμπειρία μου εθελοντικής διδασκαλίας στο Βρυσάκι στα πλαίσια του προγράμματος «Αλληλεγγύη», μια συναρπαστική εμπειρία, που είχε συνέχεια, καθώς αποφάσισα να συνεχίσω μετά το πρόγραμμα, να δουλεύω με τους σπουδαστές μου και να τους εντάσσω σε δουλειές μου, βρέθηκα μπροστά στην νέα για μένα πραγματικότητα: ήθελα να διδάσκω σταθερά- δηλαδή, να δηλώσω διαθέσιμη, να γίνω αγωγός κάποιων ανθρώπων , που θα με εμπιστεύονταν για τη μύηση τους στο θέατρο.
Και, μετά, τέθηκε το «που»; Και γρήγορα κατάλαβα, ότι θέλω να είναι στο κέντρο της πόλης, όχι όμως σε κάποιο μοδάτο σημείο, αλλά κάπου, που να μυρίζει καθημερινό άνθρωπο, άνθρωπο της πόλης και της πραγματικής ζωής, που δεν μπορεί να σε ωθεί, να προτείνεις τέχνη, για να κρυφτείς πολυτελώς, αλλά για να ζήσεις κάτω από τις συνθήκες, που έχεις ήδη μπροστά σου- και να ζήσεις διαφορετικά, δηλαδή να είσαι πιο πολύ εσύ, δηλαδή πλέον στη συχνότητα της αφύπνισης , που ελπίζουμε πάντα να σου προσφέρει η τέχνη…
Και έρχεται, βέβαια, και το θέμα «κρίση» να καταστήσει τις παραπάνω φιλοδοξίες επείγουσες- και απαιτεί από εσένα , που είσαι πια σε αυτή τη συχνότητα, να μπορέσεις να τα παρέχεις αυτά σε πολύ προσιτές τιμές, αν θέλεις να μιλάς για μια τέχνη προσιτή σε όλους… Το διαμέρισμα της οδού Πατησίων φάνηκε αμέσως να μπορεί να απαντά θετικά σε αυτές τις ανάγκες. Βλέποντας σταθερά στον ακάλυπτο, προτείνει, με το μεράκι και την όποια αλλαγή/διαμόρφωση του, μια ανάσα, που λέει όχι στη μιζέρια της καθημερινότητας…
Και το στοίχημα φάνηκε (πέρυσι) να λειτουργεί. Και γρήγορα ζητούσε και άλλους τομείς, και άλλους συνεργάτες. Και το κάλεσμα δόθηκε. Και οι συναντήσεις φέτος συνεχίστηκαν πιο φιλόδοξα. Και το στοίχημα δεν είναι πια ατομικό, αλλά αφορά όλους τους εμπλεκόμενους- καθώς δήλωσαν έμπρακτα, ότι τους αφορά να δουλέψουν με αυτούς τους όρους. Και, να, το POCKETfLAT και η φιλοσοφία του: επαγγελματικών προδιαγραφών σπουδές, αλλά σε πολύ χαμηλές τιμές. Αποδοχή της κρίσης και της πραγματικότητάς της, αλλά αντίδραση σε αυτήν , με μια «δήλωση» διάθεσης αφύπνισης μέσω της τέχνης…-της τέχνης, που αφορά τον μέσο άνθρωπο, που δεν είναι υπόθεση πολυτέλειας, αλλά τρόπος ζωής.
Ποιοι διδάσκουν και που κυμαίνονται οι τιμές;
Έχω το μάθημα «υποκριτική». Ακούγεται τρομακτικά ευρύς ο τίτλος του μαθήματος! Για να τονίσω τον προβληματισμό μου πάνω στη διδασκαλία , του έδωσα ως συμπληρωματικό τίτλο/διευκρίνιση «Το τέλος των αυθεντιών-όταν όλα έχουν ειπωθεί(:)»- για να δηλώσω, πως, με σεβασμό στους καταξιωμένους ανθρώπους του παρελθόντος, χωρίς να αμφισβητώ την τεράστια κληρονομιά, που μάς άφησαν, και η οποία μάς επιτρέπει τώρα να ψάχνουμε, να ανατρέπουμε, να αναθεωρούμε…, προσέρχομαι σε αυτόν το στίβο, με πλήρη επίγνωση καθήκοντος επαναδιατύπωσης, καταρχήν, προκειμένου να τιμηθεί το ζωντανό τη τέχνης του θεάτρου.
Κατά την προσέγγιση κειμένων της ελληνικής και ξένης δραματουργίας, πέρα από θέματα , που άπτονται της ερμηνείας, άρα , καταρχήν, της τεχνικής, με ενδιαφέρει, πάντα, να δίνω στο σπουδαστή την ευκαιρία να δουλεύει, στις προσεγγίσεις κάποιων κειμένων, και ως εν δυνάμει σκηνοθέτης ή και συγγραφέας- καθώς με ενδιαφέρει μια ολιστική αφύπνιση του σπουδαστή με αφορμή τη θεατρική πράξη, ανάλογα με διάφορες επιμέρους κλίσεις του, τις οποίες μπορεί να μην τις είχε συνειδητοποιήσει και ο ίδιος μέχρι τώρα.. .. Να αναφέρω, πως πάντα με ενδιέφερε και με ενδιαφέρει η άμεση ένταξη των σπουδαστών σε δράσεις της Ομάδας του POCKEtFLAT ή της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Minus [two], της οποίας φέρω την ευθύνη. Αυτό σα στοίχημα ενδιαφέρει , βέβαια, και όλους τους συνεργάτες, ειδικά στον τομέα της Αρχαίας Τραγωδίας και του χορού.
Όλοι οι συνεργάτες είναι καταξιωμένοι στο χώρο τους επαγγελματίες. Ας αναφέρω, για παράδειγμα, την Πολύμνια Κονδύλη δασκάλα φωνητικής και τραγουδιού (τα τελευταία χρόνια διδάσκει στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών) και τραγουδίστρια (Jazz μουσικής και όχι μόνο), το Λέανδρο Πολενάκη, καταξιωμένο ερευνητή, συγγραφέα, κριτικό θεάτρου και δάσκαλο επί μακρόν σε θέματα Ιστορίας θεάτρου, τον Αντρέα Κουτσουρέλη, ηθοποιό και σκηνοθέτη, που η χρόνια έρευνά του πάνω σε κείμενα της Αρχαίας Τραγωδίας, τον έχει οδηγήσει σε συγκεκριμένη τεχνική προσέγγισης εκφοράς του λόγου στην Αρχαία Τραγωδία, διαλογικών και χορικών κειμένων (προσωδία).
Ας αναφέρω ακόμα το Βαγγέλη Βαφείδη (ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής με πολυετή πείρα) ο οποίος θα καταπιαστεί με το ειδικότερο θέμα της θεατρικής διασκευής κειμένου, αλλά και με ένα 4μηνο εργαστήρι συγκριτικής προσέγγισης κειμένων της Δύσης μέσω τεχνικών της Δύσης, αλλά και θεάτρου Νο- ενώ, επίσης, και στο χώρο της χοροκίνησης, οι συνεργάτες μου είναι εκλεκτοί, και κάθε τρίμηνο θα εναλλάσσονται, καθώς οι υποχρεώσεις της ομάδας τους τους θέλει συχνά και στο εξωτερικό… Να πω, με υπερηφάνεια, πως από το νέο χρόνο θα ξεκινήσει και το μάθημα χοροθεάτρου, μάθημα, που καταπιάνεται με την οργανική σύνδεση λόγου και σώματος, και δεν το βρίσκεις ως μεμονωμένο στις σχολές θεάτρου.. .
Όσον αφορά στα δίδακτρα, καταφέραμε πραγματικά να μπορέσουμε να προτείνουμε τέχνη για όλους, καθώς τα μαθήματα, που μπορεί να τα πάρει και μεμονωμένα κανείς, είναι 30 ή 35 ευρώ το μήνα, ενώ για το μάθημα της υποκριτικής, που διαρκεί διπλάσιες ώρες, ζητώνται 50 ευρώ. Έτσι, με χαρά βλέπουμε το στοίχημα μας για σπουδές επαγγελματικών προδιαγραφών και προσιτές σε όλους, να υλοποιείται.
Υπάρχουν ειδικά προγράμματα για παιδιά; Ποια είναι η φιλοσοφία τους;
Κάθε εβδομάδα ο Πέτρος Γρίβας, ειδικός σε θέματα θεατρικού παιχνιδιού για παιδιά, θα συναντά παιδάκια από 5 έως 10 χρονών. Να παρατηρήσω, πως ήδη πολύ γρήγορα, μετά από κάποιες δωρεάν παρουσιάσεις της δουλειάς του, έχει διαμορφωθεί το πρώτο τμήμα, και τώρα διαμορφώνεται το δεύτερο. Να τονίσω, πως τα μαθήματά του είναι καθαρά εργαστηριακής φύσης, και η αφύπνιση του παιδιού κατά την κατασκευή του ήρωα και της ιστορίας του είναι σε όλα τα επίπεδα. Τα δίδακτρα είναι και εδώ εντυπωσιακά χαμηλά, καθώς άλλωστε αυτή είναι η φιλοσοφία του εργαστηρίου.- μια φιλοσοφία, που ενέπνευσε όλους τους συμμετέχοντες στη συνάντηση και δράση τους.
Πώς ορίζετε τη «ζωντανή Τέχνη»;
Χρησιμοποιώ την έκφραση «ζωντανή τέχνη» σαν τη μόνη μορφή τέχνης , που με αφορά. Την τέχνη που δεν αρέσκεται σε ακαδημαϊκούς εγκλωβισμούς…, που δεν αντιμετωπίζει το θέατρο, για να γίνω πιο συγκεκριμένη, σα μουσειακού ενδιαφέροντος είδος έκφρασης…, σα θρησκευτικής κουλτούρας προσκύνημα κάποιων καταξιωμένων στο παρελθόν ανθρώπων…
Ζωντανό είναι, λοιπόν, το θέατρο, που δεν σταματά να υπηρετεί το τώρα…, που δεν κρύβεται σε θεωρίες και σίγουρες συνταγές, αλλά ερευνά, προτείνει, ρισκάρει, εκθέτει τους εμπλεκόμενους στην κρίση του κοινού, ειδικού και μη. Μάλλον είναι, τελικά, πλεονασμός η χρήση της λέξης «ζωντανή» μαζί με τη λέξη «τέχνη», καθώς το ζωντανό είναι/ πρέπει να είναι, από τα «ων ουκ άνευ» στοιχεία της τέχνης. Η τέχνη δε χρειάζεται θεμέλια ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης, για να υπάρξει- αν ναι, μόνο για να εμπνευστεί τις προτάσεις της, ακόμα και μετά από σύγκρουση με τα καθιερωμένα ως ορθά στο χώρο. Από τη στιγμή, που η Τέχνη χάσει αυτό το στοίχημα αναμέτρησης με το προσωπικό και το παροντικό, απλά δεν αφορά τη Ζωή, άρα δεν αποτελεί τέχνη.
Τι είναι για σας το θέατρο;
Tο θέατρο για μένα είναι Έρωτας. Μια έλξη, που από ένα σημείο και μετά δεν εξηγείται ορθολογιστικά ή δε σε ενδιαφέρει να την εξηγήσεις έτσι , γιατί αυτή η αίσθηση είναι κάτι που υπερβαίνει κάθε εξήγηση εγκεφαλική… Όταν μιλάμε για κάτι ολιστικό, που σε εμπεριέχει ολόκληρο, ή, έστω, σου ζητά να επηρεαστείς στην ολότητά σου, να αφυπνιστείς και να αλλάξεις, να γίνεις πιο αληθινός, για να έχει νόημα η κατάθεσή σο, τότε δεν σε ησυχάζουν, δε σε λυτρώνουν οι εξηγήσεις, παρά μόνο, και μάλιστα προσωρινά, οι αφυπνισμένες αισθήσεις σου… Είναι ταξίδι… Δε σταματά ποτέ, δε σε εγκαταλείπει ποτέ. Και εγγύηση καμία, για το που θα καταλήξει αυτό το ταξίδι…-γιατί απλά δεν καταλήγει ποτέ- δε πρέπει ποτέ να μπει η τελεία… Έργο εν εξελίξει…. Που σε ωθεί σε συνεχείς υπερβάσεις… άρα και μέσο εξέλιξης εαυτού.., τελικά, τρόπος ζωής.
Ποιες είναι οι σημαντικότερες στιγμές της προσωπικής σας διαδρομής;
Είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιες στιγμές στη μέχρι τώρα διαδρομή μου…δε θέλω να είμαι αχάριστη, καθώς όλα με οδήγησαν στο τώρα… Επιλέγω, όμως, να μείνω πολύ κοντά σε αυτό το τώρα- και να μην ξεχωρίσω παραστάσεις, που έχουν να κάνουν με μια «πιασάρικη», ίσως, σκηνή, αλλά να μιλήσω για παραστάσεις, που ήταν τομή στην πορεία μου, για πολύ προσωπικούς λόγους. Θα αναφερθώ, έτσι, στην πρώτη παραγωγή της ομάδας μου, Minus [two], στην παράσταση «Δύο Για την Τραμπάλα» σε σκηνοθεσία του Δασκάλου μου Άκη Δαβή και μετάφραση δική μου [Two For The Seesaw του William Gibson], ο οποίος, Άκης έπαιζε και τον αντρικό πρωταγωνιστικό ρόλο, με εμένα στον γυναικείο (θέατρο «Αλκμήνη», Νοέμβριος 2007- Ιανουάριος 2008). Ήμουν στο ξεκίνημα της δράσης της ομάδας μου-ξεκίνημα, που σφραγίστηκε από την πρόωρη, αιφνίδια απώλεια του μέντορα μου εν μέσω παραστάσεων…
Περίπτωση , που πιάνεις τον εαυτό σου, μέσα σε αίσθημα καλλιτεχνικής ορφάνιας, να αναρωτιέται, «να τα εγκαταλείψω όλα ή να συνεχίσω;». Και επιλέγεις να αποφασίσεις το δεύτερο, μόνη, χωρίς καμιά στήριξη από το παρελθόν…Και να, ο δεύτερος σταθμός της πορείας μου, όταν αποφασίζω αμέσως μετά σαν απάντηση στο πένθος και στο παραπάνω ερωτηματικό μου, να προβώ σε μια νέα «ανάγνωση» του έργου και να αφιερώσω την παράσταση στη μνήμη του δασκάλου μου, του πολύ μεγάλου, και σεμνού, αυτού θεατρανθρώπου.
Ναι, η εμπλοκή μου με τη σκηνοθεσία είχε σαν αφετηρία της τον πόνο, την απώλεια, και την έμπρακτη δήλωση μου, πώς ο μόνος τρόπος να τιμήσεις, όποιον σε έχει εμπνεύσει, είναι να τιμήσεις την αγάπη σου για το χώρο αυτό… Ένας χώρος , που υπάρχει μόνο όταν δρας, προτείνεις, ρισκάρεις..Και ρίσκαρα, καταρχήν, γιατί δεν είχα σκηνοθετήσει ποτέ ξανά…Και οδηγήθηκα σε μια εντελώς νέα ανάγνωση του έργου. Και γράφτηκαν πολύ καλές κριτικές…και άρεσε…και πέρασα καλά, και ήξερα από την αρχή, ότι θα το κάνω ξανά…ότι έχει νόημα για μένα αυτή η διαδικασία, άρα, ότι έχει νόημα και για άλλους (Δυο Για Την Τραμπαλα, Δεκ. 2008- Απρίλιος 2009, θέατρο «Ράγες»).Και παρατηρούσα να διαμορφώνεται , δουλειά με τη δουλειά, η δική μου καλλιτεχνική γλώσσα , οι εμμονές μου, η ανάγκη να μιλώ και μέσα από τη σκηνοθεσία. ..έργο εν εξελίξει, που δεν κόπασε βέβαια όταν «επισημοποιήθηκε» η ιδιότητα μου ως Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, το αντίθετο , θα έλεγα…
Ας σταθώ σε δύο άλλες δουλειές/εμπειρίες. Πρώτα, στο έργο , που έγραψα και σκηνοθέτησα , “Forever Yoursή π στο τετράγωνο» (πρώτη σαιζόν, θέατρο Ράγες, δεύτερη, studio Κυψέλης, Απρίλης 2010-Ιανουάριος 2011). Στέκομαι εδώ, γιατί ήταν η πρώτη φορά που έγραψα ολοκληρωμένο έργο, το οποίο είχε και τη συνθετότητα, ότι περνούσε από το ρεαλισμό στην ποίηση, και συνδιαλεγόταν συγχρόνως οργανικά και με μια γλώσσα video art και graphic design. Ένα δύσκολο στοίχημα, που κέρδισε τις εντυπώσεις …,και μίλησαν (άνθρωποι του χώρου) για « σκηνοθετική εμπειρία» (ενώ ήταν μόλις η δεύτερη σκηνοθεσία μου!) σε αυτό το δύσκολο εγχείρημα . Και όσοι το είδαν (του χώρου και μη) πέρασαν καλά με αυτό το θεατρικό ερωτικό τρίγωνο, που κατάφερε, αν και δύσκολης γλώσσας και φόρμας, να μη σταθεί σε αυτά ως αυτοσκοπό, αλλά να μπορέσει να επικοινωνήσει το θέμα όχι ελιτίστικα- μακριά από ηθικοδιδακτικά συμπεράσματα και «δια ταύτα» της ζωής και της τέχνης…
Στέκομαι, γιατί εδώ συνειδητοποίησα καλύτερα από ποτέ ότι με ενδιαφέρει να ακροβατώ, όπως το εκφράζω, «μεταξύ ενός θεάτρου της κατασκευής και θεάτρου της ψευδαίσθησης»…και αυτό τελικά ,με ενδιαφέρει να υπηρετώ ακόμα. Και κράτησα από αυτήν την εμπειρία, πώς συνταγές επιτυχίας δεν υπάρχουν, άρα, το μόνο , που αξίζει σα στοίχημα, είναι να πιστεύεις στο όραμά σου, όσο δύσκολο και ακατόρθωτο και να φαίνεται…-και τότε έρχονται και οι συναντήσεις, οι χώροι, τα υλικά μέσα…
Θα σταθώ, ακόμα, και στην εμμονή μου με τον Άμλετ. Ένα ταξίδι , που κράτησε 3 χρόνια, είχε πολλούς σταθμούς – θέατρο δρόμου, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πυξίδα, Φυλακές Θηβών, vacuum centre of performing arts στο Χαλάνδρι…Ένα έργο όντως εν εξελίξει- «Ο Άμλετ Αυτοκτόνησε», « Post Hamlet ή μετά ‘Αμλετ» “Post Hamlet ή μετά Άμλετ, μία νέα εκδοχή», «O Post Hamlet συναντά τη Δύσθυμη Αναγέννηση του Γιώργου Χειμωνά» κ.α. Ταξίδι, έρευνα, ρίσκο ιερού παιχνιδιού με ένα αριστούργημα όπως ο Άμλετ…,ενθουσιασμός και δέος, όταν βλέπεις, πώς το αριστούργημα αυτό δικαιώνει άλλη μια φορά τον τίτλο του κλασσικού, σε μια πολύ εναλλακτική ανάγνωση, ακόμα δηλαδή και όταν το δανειστήκαμε ευγενώς για να μιλήσουμε για το σήμερα με τον δικό μας τρόπο.
Και ξαναγυρνώ σε αυτά που έλεγα, σ την υποχρέωσή μας, να τιμάμε τα όνειρά μας, με όποιο κόστος/φόβο έκθεσης και κριτικής. Το θέατρο δεν είναι μια αστική υπόθεση σαλονιού, ακόμα κι όταν οι αίθουσες του δε στερούνται πολυτέλειας. Ο άνθρωπος πήγαινε και πηγαίνει στο θέατρο για να ταξιδέψει, να αισθανθεί…Κι αυτό το ένιωσα πιο καλά από ποτέ με την εμπειρία των (περίπου σε 30 διαφορετκά σημεία) παραστάσεων στο δρόμο…με όποια σκληρότητα, απογύμνωση από ασφάλεια «καθωσπρεπισμού» αυτός έχει…Να σημειώσω ότι η παράσταση αυτή έγινε από την ανάγκη αντίδρασης μου/μας στην «κρίση», και έγινε χωρίς να ζητήσουμε οποιοδήποτε αντίτιμο. Και το ταξίδι με τον Άμλετ συνεχίστηκε, ακόμα κι όταν γινόντουσαν κι άλλες δουλειές... Θέλει υπομονή αυτό το εν εξελίξει ταξίδι, που λέγεται θέατρο.
Θεατρικό Εργαστήρι POCKEtFLAT της Στέλλας Μαρή, Πατησίων 299, πλησίον σταθμού ΗΣΑΠ Αγ. Ελευθέριος, τηλ.: 213-032.42.65 / 6937-382.885, http://stellamari2014.blogspot.gr
