Μπορεί ένα αρχείο οικονομικής ιστορίας να εξελιχθεί σε σημείο συνάντησης για όλους; Αυτό είναι το στοίχημα που βάζει το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς με το νέο του πολυδύναμο πολιτιστικό χώρο. Περιηγηθήκαμε στην έδρα του στον Ταύρο και ρωτήσαμε την πρόεδρο του Ιδρύματος Σοφία Στάικου για τους στόχους τους. Από την Ιωάννα Γκομούζα
Πέντε λεπτά περπάτημα από την Πειραιώς (στρίβοντας δεξιά στο ύψος του Ιδρύματος «Κακογιάννης»), το βιομηχανικό συγκρότημα στη συμβολή της Δωρίδος με τη λεωφόρο Ειρήνης ξεχωρίζει αμέσως μέσα στο συνοικιακό περίγυρο με τα χαμηλά σπίτια, τα ψητοπωλεία, τα σχολεία, τους χώρους αθλοπαιδιών. Εδώ λοιπόν που τη δεκαετία του ’50 στεγαζόταν η Χυμοποιία Κρόνος βρήκε φιλόξενη στέγη το Ιστορικό Αρχείο του ΠΙΟΠ, μέσα σε μια αυλή σπαρμένη με αείλαθους, οπωροφόρα και λεβάντες, και έβαλε στόχο να περνούν τη στιβαρή του πόρτα όχι μόνο οι ερευνητές αλλά ο καθένας μας. Τέλη Ιουλίου, όταν οργανώθηκε η πρώτη ανοιχτή προβολή στον εξώστη του, οι περίοικοι έφτασαν ώρες πριν από το ραντεβού, γεμάτοι περιέργεια για τον νέο… γείτονα και φυσικά για ν’ απολαύσουν τη «Χορωδία του Χαρίτωνα» με φόντο τη δωδεκάμετρη καμινάδα του παλιού εργοστασίου.
Στις 12/9 θα προβληθεί «Το δέντρο και η κούνια» της Μαρίας Ντούζα, ενώ μέσα στον Σεπτέμβρη προγραμματίζουν μία ακόμα ταινία. Θερινό σινεμά στο αρχείο λοιπόν; Και όχι μόνο. «Η εμπειρία από τη λειτουργία του Δικτύου Μουσείων του ΠΙΟΠ μας λέει ότι οι πολίτες αναζητούν ανοιχτούς χώρους πολιτισμού. Θέλουν το μουσείο, το αρχείο, η βιβλιοθήκη να αποτελούν χώρο της καθημερινής ζωής της πόλης. Για το ΠΙΟΠ, αυτό αποτελεί βασικό στόχο», μας ανέφερε η πρόεδρος του ιδρύματος Σοφία Στάικου καταθέτοντας μια βεντάλια υπηρεσιών και εκδηλώσεων μέσα από τις οποίες επιδιώκουν να κάνουν «ελκυστικό» το «δύσκολο» αρχειακό υλικό και το χώρο. Εκθέσεις, ξεναγήσεις, προβολές, εργαστήρια διά βίου εκπαίδευσης και δημιουργικής απασχόλησης και προγράμματα για τα παιδιά συναφή με την έννοια του αρχείου βρίσκονται ήδη στα πλάνα τους έτσι ώστε μικροί και μεγάλοι να προσεγγίσουν με άλλο μάτι όψεις της σύγχρονης πραγματικότητας κι όλο αυτό σε ένα πνεύμα ενίσχυσης της ιστορικής και αρχειακής κουλτούρας.
Όσο μάλιστα οι ιστορικοί, οι αρχειονόμοι και οι συντηρητές επεξεργάζονται το υλικό (που φτάνει στα 15.000 τρέχοντα μέτρα) τόσο προκύπτουν νέα στοιχεία που ιντριγκάρουν για περαιτέρω διαπραγμάτευση. Στις σύγχρονες εγκαταστάσεις της υπηρεσίας φυλάσσονται τα αρχεία τεσσάρων τραπεζών (Πειραιώς, Χίου, Αγροτικής και ΕΤΒΑ) και δεκάδων φορέων και εταιρειών που σχετίζονταν μαζί τους. Ο καθένας λοιπόν μπορεί να αναζητήσει τεκμήρια για την αγροτική και βιομηχανική πολιτική στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, το ζήτημα αποκατάστασης των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, το Σχέδιο Μάρσαλ, την ανάπτυξη του τουρισμού, ακόμη και δάνεια που δόθηκαν σε επιχειρήσεις όπως η Καπνοβιομηχανία Ματσάγγος και η Πειραϊκή-Πατραϊκή ή εγχειρήματα όπως η Επιχείρηση Κατασκευής Αυτοκινήτων.
Σε λίγους μήνες, πάντως, το πρώτο πράγμα που θα βλέπουμε διαβαίνοντας την κεντρική είσοδο με τους βυσσινί και χρυσαφί κίονες θα είναι η μόνιμη έκθεση τραπεζικής ιστορίας, με «ξεναγό» μια δακτυλογράφο της δεκαετίας του ’30 ανάμεσα σε προπολεμικά χρηματοκιβώτια, ρετρό γραφομηχανές, λιθογραφικές πλάκες εκτύπωσης μετοχών, προσχέδια διαφημιστικών μακετών, ακόμα και όργανα από το χημείο της ΑΤΕ που λειτουργούσε παλιά στο χώρο.
Περιοδικές εκθέσεις θα φιλοξενεί ο πίσω χώρος του ισογείου όπως και η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του πρώτου ορόφου. Ανεξαρτήτως εκδηλώσεων, πάντως, η εξωστρέφεια του ιστορικού αρχείου φαίνεται ήδη από το café του. Φωτεινό και ντιζαϊνάτο, ντυμένο στις αποχρώσεις του κίτρινου και του γραφίτη, θα το βάζαμε ευχαρίστως στις διαδρομές μας για ένα παγωτό Kayak κάτω από τις ακακίες της αυλής, δωρεάν σερφάρισμα στο Διαδίκτυο αλλά και για καλόγουστα δώρα από το συστεγαζόμενο πωλητήριο του ΠΙΟΠ.
Η πρόεδρος του ΠΙΟΠ Σοφία Στάικου για το νέο πολυχώρο:
«Θέλουμε το Ιστορικό Αρχείο του Ιδρύματος να αποτελέσει εστία ερευνητικού έργου. Θέλουμε όμως να λειτουργήσει επίσης ως χώρος γνωριμίας του απλού πολίτη με τον πλούτο των γραπτών πηγών, των τεκμηρίων μνήμης και ιστορίας. Ήδη δρομολογούμε δράσεις που απευθύνονται στο γενικό κοινό». «Όταν το συγκεκριμένο κτιριακό συγκρότημα περιήλθε στην ιδιοκτησία του Ομίλου Πειραιώς κρίναμε ότι θα ήταν μια πρόκληση να δημιουργήσουμε μία νέα εστία πολιτισμού και μάλιστα σε μία περιοχή της Αθήνας που δεν είναι μέσα στον πολιτιστικό χάρτη της πρωτεύουσας, συμβάλλοντας έτσι και στην πολεοδομική/πολιτιστική της αναβάθμιση. Μετά και από μια πρώτη περίοδο πιλοτικής λειτουργίας, η αποτίμηση είναι θετική και επιβεβαιώνει την απόφασή μας. Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε δυνάμεις στο νέο αυτό πολυχώρο, ευελπιστώντας ότι σύντομα θα αποτελεί κόμβο στον πολιτιστικό χάρτη της πρωτεύουσας».
