Η μελαγχολία της επιστροφής στη ρουτίνα της πόλης εδώ και 23 χρόνια μοιάζει γλυκιά χάρη στο σταθερό ραντεβού με τις «Νύχτες Πρεμιέρας». Το αθηναϊκό φεστιβάλ που έχει συνδεθεί άρρηκτα με τα σινεμά και τους δρόμους του κέντρου, προκαλώντας τους θεατές σε έναν άτυπο αγώνα δρόμου μεταξύ Πανεπιστημίου, Ακαδημίας και Κηφισίας για να βρεθεί η γρηγορότερη διαδρομή προς την επόμενη προβολή, έχει προσφέρει αμέτρητες συγκινήσεις μέσα από το πολυσυλλεκτικό και φρέσκο πρόγραμμά του.
Φέτος η έμφαση δίνεται στις γυναίκες, με την πλήρη ρετροσπεκτίβα στο έργο της σπουδαίας Γαλλίδας σκηνοθέτιδας Κλερ Ντενί να ξεχωρίζει, όπως και στις ταινίες που μιλούν ανοιχτά για την ελευθερία στις σεξουαλικές προτιμήσεις, με κεντρικό άξονα το σινεμά του συμπατριώτη της Ρομπέν Καμπιγιό και τη βραβευμένη στις Κάνες ταινία του «120 Χτύποι το Λεπτό». Ο Καμπιγιό θα ταξιδέψει ως την Αθήνα και θα παραστεί στην πρεμιέρα, ενώ το φεστιβάλ θα προβάλλει και τις προηγούμενες ταινίες του «Eastern Boys» και «Les Revenants».
Αναμφισβήτητα highlights, οι αγαπημένες προβολές του «Μετά τα Μεσάνυχτα», της ενότητας που προσωπικά ξεφυλλίζω αμέσως μόλις πάρω στα χέρια μου το πρόγραμμα. Ειδικά φέτος που φιγουράρει στις επιλογές «Το Αυτό», η ανατριχιαστική επιστροφή στο σύμπαν του Στιβεν Κινγκ με την καθηλωτική ερμηνεία του Μπιλ Σκάρσγκαρντ ως κλόουν Πένιγουαϊζ. Στα ξεσηκωτικά μουσικά ντοκιμαντέρ η σκωτσέζικη indie rock σκηνή έχει την τιμητική της, όπως και ο τζαζίστας Τζον Κολτρέιν. Το τιμώμενο πρόσωπο του κινηματογραφικού παρελθόντος είναι ο σκηνοθέτης Τζον Χιούστον, με τις προβολές προς τιμήν του να περιλαμβάνουν τις καλύτερες στιγμές της πλούσιας φιλμογραφίας του. Το φεστιβάλ πρωτοτυπεί και διοργανώνει την πρώτη προβολή ξένης ταινίας με ακουστική περιγραφή για τυφλούς («The Miracle Worker») στα πλαίσια του αφιερώματος «Σινεμά και Αναπηρία».
Υπό την επίβλεψη του καλλιτεχνικού διευθυντή Λουκά Κατσίκα, ο οποίος βρίσκεται για δεύτερη χρονιά στα ηνία του φεστιβάλ, οι «Νύχτες Πρεμιέρας» ξεδιπλώνονται από την Τετάρτη 20/9 έως την Κυριακή 1/10 στις αίθουσες των Ιντεάλ, Δαναός (1 & 2), Όπερα (1 & 2), Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση για να παρουσιάσουν τις σπουδαιότερες κινηματογραφικές αφίξεις της χρονιάς και τους δημιουργούς του μέλλοντος.
Ακατέργαστα φιλμ με δυνατές συγκινήσεις
Η καρδιά του φεστιβάλ χτυπά στο διαγωνιστικό τμήμα, όπου συγκεντρώνονται οι ταινίες που θα «κονταροχτυπηθούν» για τη Χρυσή Αθηνά. Ένα από τα φαβορί είναι τo άρτι βραβευμένο στη Βενετία «Foxtrot» του Ισραηλινού Σάμουελ Μαόζ («Λίβανος»), που αφηγείται τη γεμάτη ανατροπές περιπέτεια δύο γονιών όταν μαθαίνουν το θάνατο του στρατιώτη γιού τους. Στο φεστιβάλ επιστρέφει η Κινεζοαμερικάνα Κλόι Ζάο για να παρουσιάσει το υποβλητικό «The Rider», ένα φιλμ με πρωταγωνιστή έναν αναβάτη ροντέο τον οποίο ένας σοβαρός τραυματισμός αναγκάζει να εγκαταλείψει το πάθος του. Με το βραβείο σκηνοθεσίας στο Σάντανς έρχεται το αισθησιακό «Beach Rats» της Ελίζα Χίτμαν, η οποία σκιαγραφεί μια ιστορία ενηλικίωσης στην εποχή των social media.
Η Χελένε Χέγκεμαν ντεμπουτάρει με το «Axolotl Overkill» και ηρωίδα μία δεκαεξάχρονη που προσπαθεί να ξεπεράσει το θάνατο της μητέρας της μέσα από ένα σπιράλ αυτοκαταστροφικών εξορμήσεων, ενώ η πρώτη σκηνοθετική δουλειά της Λεά Μισιούς, το γυρισμένο σε 35mm φιλμ «Άβα», αναδύει αέρα νουβέλ βαγκ και αφηγείται την ιστορία μιας δεκατριάχρονης που βιώνει τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα τη στιγμή που μαθαίνει πως χάνει την όρασή της. Παραμένοντας στην Ευρώπη, οι Φάμπιο Γκρασαντόνια και Αντόνιο Πιάτζα (του εξαιρετικού «Salvo») ανακινούν την υπόθεσή ιταλική μαφία στα «Μυστήρια της Σικελίας» και εμπνέονται από την πραγματική ιστορία του έφηβου Τζιουζέπε ντι Ματέο, ο οποίος απήχθη από τη μαφία ώστε ο πατέρας του να μην καταδώσει μέλη του οργανωμένου εγκλήματος.
Μια διόλου απίθανη καθημερινότητα απεικονίζει το καναδέζικο «Σπίτι για Απόψε» με πρωταγωνίστρια την Ίμογκεν Πουτς που περιπλανιέται σε φθηνά μοτέλ με το γιο της προσπαθώντας να επιβιώσει σε μια αμείλικτη οικονομική πραγματικότητα. Στην «Ευτυχισμένη μου Οικογένεια» τα δεδομένα αλλάζουν δραματικά όταν μια μητέρα αποφασίζει στα πενήντα δύο της να ξεκινήσει νέα ζωή μόνη, κι έτσι έρχεται αντιμέτωπη με το σύγχρονο πρόσωπο της πατριαρχίας.
Οι Μπερενίς Μπεζό και Αλεξάντερ Φλέμινγκ πρωταγωνιστούν στις ιταλογερμανικές «Τρεις Κορυφές», όπου μια αθώα εκδρομή με το γιο τους μετατρέπεται σε ριψοκίνδυνο παιχνίδι εξουσίας. Το διαγωνιστικό ολοκληρώνει η Μαρίν Φρανσέν που τοποθετεί την πρώτη της ταινία «Ο Θεριστής» στη Γαλλία του 1852, όταν ξεσπά ένα πραξικόπημα και αιχμαλωτίζονται όλοι οι άντρες ενός χωριού. Τότε οι γυναίκες ορκίζονται να μοιραστούν όποιον περαστικό άντρα βρεθεί… πρόχειρος, ώστε να μπορέσει να συνεχιστεί η ζωή.
Η αφρόκρεμα των διεθνών φεστιβάλ
Οι επιλογές από τις σημαντικότερες διοργανώσεις του εξωτερικού είναι οι ταινίες που δεν πρέπει να χάσετε στα «Αγαπημένα των Φεστιβάλ». Η ταινία έναρξης «Wonderstruck» του Τοντ Χέινς, ένα μοντέρνο παραμύθι που συγκίνησε στις Κάνες, και η ταινία λήξης «Η Άλλη Όψη της Ελπίδας» του Άκι Καουρισμάκι, που κέρδισε την Αργυρή Άρκτο στο φεστιβάλ του Βερολίνου, ξεχωρίζουν με ευκολία. Κατευθείαν από την Κρουαζέτ έρχεται το «Happy End» του Μίκαελ Χάνεκε, όπως επίσης και το «Χωρίς Αγάπη» του Ρώσου auteur Αντρέι Σβιάνγκιντσεφ («Λεβιάθαν»).
Η Λιν Ράμσεϊ παραδίδει το σπαρακτικό «Δεν Ήσουν Ποτέ Εδώ» με τον οσκαρικά φιλόδοξο Χοακίν Φίνιξ να βρίσκεται μπλεγμένος σε έναν ιστό πολιτικής διαφθοράς, ενώ αέρας instant classic συνοδεύει το «Να με Φωνάζεις με το Όνομά σου» του Λούκα Γκουαντανίνο, το οποίο απεικονίζει τη γέννηση ενός κεραυνοβόλου ομοφυλόφιλου έρωτα με ήρωα ένα δεκαεφτάχρονο που περνά τις καλοκαιρινές του διακοπές στην ιταλική επαρχία το 1983. Ο Γουίλεμ Νταφόε πρωταγωνιστεί στο πολυαναμενόμενο «The Florida Project» του Σον Μπέικερ, ένα indie τριπ στο περιθώριο του «αμερικανικού ονείρου», ενώ ο νέος Κορνέλ Μουντρούτσο («Λευκός Θεός») υπογράφει «Το Φεγγάρι του Δία», μια sci-fi (!) αλληγορία πάνω στο μεταναστευτικό ζήτημα. Με μια ειδική προβολή μόνο με προσκλήσεις συμμετέχει το σοκαριστικό «Μother!» του Ντάρεν Αρονόφσκι λίγο μετά την παγκόσμια πρεμιέρα του, η οποία άφησε άναυδο το κοινό στη Βενετία. Το «α» εξασφάλισε προσκλήσεις για τους αναγνώστες του, οι οποίες θα κληρωθούν στο επόμενο τεύχος.
Ενάντια στις συμβάσεις και τις προκαταλήψεις μάχονται δύο τρανσέξουαλ στις ταινίες «Μία Φανταστική Γυναίκα» του Σεμπαστιάν Λέλιο («Gloria») και «Δεσμοί Στοργής» της Ναόκο Ογκιγκάμι. Στην ταινία του Λέλιο, η φουριόζα πρωταγωνίστρια Ντανιέλα Βέγκα, που θα παραστεί στην πρεμιέρα, μετά το θάνατο του συντρόφου της προσπαθεί να κερδίσει την αποδοχή της οικογένειάς του, σε ένα φιλμ που κέρδισε την Αργυρή Άρκτο σεναρίου στο φεστιβάλ του Βερολίνου. Λιγότερο... φανταχτερή μα εξίσου τρυφερή, η ταινία της Ογκιγκάμι αναδεικνύει τη στοργή που βιώνει ένα μικρό κοριτσάκι που έχει εγκαταλείψει η μητέρα του, όταν η τρανσέξουαλ σύντροφος του θείου της τη φροντίζει μαθαίνοντάς της τα μυστικά του πλεξίματος. Οι μεγάλες κυρίες του σινεμά, Κέιτ Μπλάνσετ και Ιζαμπέλ Ιπερ πρωταγωνιστούν στις ταινίες «Μανιφέστο» και «Κυρία Χάιντ» αντίστοιχα, με την Αυστραλέζα σταρ να κάνει επίδειξη ερμηνευτικής δύναμης, ενσαρκώνοντας δεκατρείς διαφορετικούς ρόλους!
Βλέμματα καρφωμένα στον άνθρωπο
Τα μουσικά και μη ντοκιμαντέρ αποτελούν τους «κρυμμένους άσσους» των «Νυχτών Πρεμιέρας» που συγκροτούν δύο από τα δυνατότερα τμήματα του φεστιβάλ. Στο επίκεντρό τους βρίσκονται ασύλληπτες ιστορίες διάσημων φυσιογνωμιών αλλά και αφανών ηρώων που κατέγραψε ο κινηματογραφικός φακός. Οι σινε-βιογραφίες μοναδικών προσωπικοτήτων έχουν την τιμητική τους («Νησί της Μήδειας: Όταν η Κάλλας συνάντησε τον Παζολίνι», «Στα Ίχνη του Τζον Κολτρέιν», «Τσαβέλα Βάργκας»), ανυπομονούμε όμως να δούμε στη μεγάλη οθόνη την περιπέτεια που έζησαν τα μέλη των συγκροτημάτων Franz Ferdinand και Mogwai στο «Χαμένοι στη Γαλλία». Προτού οργώσουν τις σκηνές των μεγάλων φεστιβάλ όλου το κόσμου, οι μπάντες από τη Γλασκώβη της θρυλικής δισκογραφικής εταιρίας Chemikal Underground, πραγματοποίησαν ένα περιπετειώδες road trip ως το άσημο Μορόν της Γαλλίας για να παίξουν σε μια συναυλία που έμελλε να εκτοξεύσει τη φήμη τους. Δεκαοκτώ χρόνια μετά επαναλαμβάνουν το τρελό ταξίδι τους, με το σκηνοθέτη Νίαλ ΜακΚάν και τον frontman των Mogwai Στιούαρτ Μπρέιθγουεϊτ να βρίσκονται στην Αθήνα για να μας εξηγήσουν πώς… επιβίωσαν αυτής της διπλής εκδρομής στο γαλλικό έδαφος.
Στο ταξίδι αυτό βρέθηκε και ο τραγουδιστής των Arab Strap Έινταν Μόφατ, ο οικοδεσπότης του ντοκιμαντέρ «Τραγούδια που μου Έμαθε ο Τόπος μου», ένα road movie που διαπερνά τα σκωτσέζικα highlands και καταγράφει τη μουσική παράδοση της χώρας των Κελτών. Οι οπαδοί του post punk δεν πρέπει να χάσουν το «Βαδίζοντας σε Αντίθετη Κατεύθυνση» που ανατρέχει στην ιστορία των The Sound, του συγκροτήματος που χάρη στους δύο πρώτους του δίσκους και το διαχρονικό χιτ «I Can't Escape Myself» ανήκει στο πάνθεον του είδους. Ξεχωρίζουμε επίσης το πειραματικό ντοκιμαντέρ «Nico, 1988» για τη ζωή της τραγουδίστριας των Velvet Underground που μπλέκει την πραγματικότητα με τη μυθοπλασία, χάρη στη μαγευτική ερμηνεία της Τρίνε Ντίρχολμ η οποία όχι μόνο την ενσαρκώνει αλλά και ερμηνεύει μερικά από τα τραγούδια της.
Αναντίρρητο must-see το βραβευμένο ως καλύτερο ντοκιμαντέρ του Σάντανς «Αυτοί που Έμειναν στο Αλέπο». Η ταινία ταξιδεύει στην συριακή πόλη όπου μαίνεται ο εμφύλιος πόλεμος, και καταγράφει τη συγκινητική περίπτωση μιας ομάδας ανθρώπων που αρνείται να την εγκαταλείψει και πεισματικά ανασύρει ανθρώπους από τα συντρίμμια κτηρίων. Μεταξύ των ελληνικών συμμετοχών σημειώνουμε το ντοκιμαντέρ - πορτραίτο «Κωνσταντίνος Τζούμας: Ηθοποιός εξ Ιδιοσυγκρασίας» του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου, για να μαθαίνουμε εκ των έσω τις άγνωστες πτυχές του ξεχωριστού ηθοποιού που στιγμάτισε με τους ρόλους του ταινίες - σταθμούς του εγχώριου σινεμά. Τέλος, η οσκαρική ηθοποιός Βανέσα Ρεντγκρέιβ περνά για πρώτη φορά στην καριέρα της πίσω από την κάμερα και σκηνοθετεί «Τα Δεινά της Θάλασσας» με θέμα το προσφυγικό ζήτημα. Η ίδια, μάλιστα, θα βρεθεί στην Αθήνα για να παρουσιάσει την ταινία της, η οποία θα προβληθεί για φιλανθρωπικούς σκοπούς, και θα δώσει σχετική συνέντευξη Τύπου.
Χαμένα διαμάντια του Τζον Χιούστον
«Fat City» (1982)
Δράμα με μοναδικές ερμηνείες από τους Στέισι Κιτς και τον πολύ νεαρό τότε Τζεφ Μπρίτζες, ως δύο μποξέρ οι οποίοι παλεύουν για την αναγνώριση. Μια ιστορία που μιλά για την ανάγκη της καταξίωσης, την αυτοκαταστροφή και την αντρική φιλία, που κορυφώνεται στην τελική αριστουργηματική σκηνή.
«The Dead» (1987)
Τελευταία ταινία του Χιούστον, μια λυρική μεταφορά του σπουδαίου «Οι Δουβλινέζοι» του Ιρλανδού συγγραφέα Τζέιμς Τζόις, που δίνει την ευκαιρία στο σκηνοθέτη να αναστοχαστεί την καταγωγή του και να ολοκληρώσει την καριέρα του με μια κομψή ελεγεία που συνεπαίρνει.
The Misfits (1961)
Οι Κλαρκ Γκέιμπλ, Μέριλιν Μονρόε και Μοντγκόμερι Κλιφτ απαρτίζουν το πρωτοκλασάτο καστ της ταινίας, που έμελλε να είναι η τελευταία των δύο πρώτων. Σε σενάριο του Άρθουρ Μίλερ, η ταινία απεικονίζει την αντιζηλία που ξεσπά μεταξύ δυο φίλων όταν εμφανιστεί στις ζωές τους μια νεαρή γυναίκα.
Πέντε «ανατριχίλες»
«Blade of the Immortal» του Τακάσι Μίκε
«Double Date» του Μπέντζαμιν Μπάρφουτ
«The Endless» των Τζάστιν Μπένσον και Άαρον Μούρχεντ
«Good Manners» των Μάρκο Ντούτρα και Χουλιάνα Ρόχας
«The Villainess» του Μπιούνγκ-γκιλ Γιούνγκ
Το «εκκωφαντικό» σινεμά της Κλερ Ντενί
Εάν ανατρέξει κανείς στη φιλμογραφία της Γαλλίδας σκηνοθέτιδας θα βρει τουλάχιστον τέσσερις ταινίες - σημεία αναφοράς για το ευρωπαϊκό σινεμά: «Beau Travail», «Trouble Every Day», «35 Rhums», «White Material»... Το αφηγηματικό στιλ της Ντενί βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη δύναμη της εικόνας, με τους ήρωές της να αναμετρώνται πρώτα με τον εαυτό τους και ύστερα με τον έξω κόσμο. Η αδυναμία επικοινωνίας τούς οδηγεί σχεδόν πάντα στην απόρριψη και στην απώθηση του ερωτικού πόθου, την οποία η Ντενί πολλαπλασιάζει με κάδρα γεμάτα ένταση που μετατρέπουν ακόμα και το άγγιγμα των χεριών σε δραματική έκρηξη. Η αθόρυβη μαεστρία της εκδηλώθηκε από ντεμπούτο της κιόλας, το σπαρακτικό «Chocolat», που γυρίστηκε στην Αφρική και θίγει τόσο την ανάγκη της ερωτικής επιθυμίας όσο και τα προβλήματα της νέο-αποικιοκρατίας, κάτι που η ίδια γνωρίζει καλά, καθώς έχει μεγαλώσει σε διάφορες χώρες της ηπείρου. Ξεχωριστή ιστορία έχει γράψει η συνεργασία της με το συγκρότημα Tindersticks, με το οποίο δούλεψε σε έξι ταινίες και άφησε παρακαταθήκη μερικά από τα πιο συγκινητικά soundtracks στην ιστορία του σινεμά. Με αφορμή τη νέα της ταινία «Η Λιακάδα Μέσα Μου» με τους Ζιλιέτ Μπινός και Ζεράρ Ντεπαρντιέ, στις 23ες Νύχτες Πρεμιέρας θα έχουμε την ευκαιρία να (ξανα)δούμε το σύνολο του ξεχωριστού έργου της.
Δείτε παρακάτω το ωρολόγιο πρόγραμμα:
Για την προπώληση των εισιτηρίων πατήστε εδώ.
