Το «Σε Τέσσερις Χρόνους» είναι ένα γαλλικό δράμα με πρωτοκλασάτο γυναικείο καστ (Αντέλ Εξαρχόπουλος, Αντέλ Ενέλ, Τζέμα Άρτερτον) και ένα πρωτότυπο αφηγηματικό στιλ που θα συζητηθεί. Ο σκηνοθέτης του Αρνό ντε Παλιέρ μας αποκαλύπτει τα μυστικά του.
Η ταινία σας κρύβει ένα μυστικό, αλλά από το δελτίο Τύπου της ως τις συνόψεις που διαβάζουμε παντού, αυτό αποκαλύπτεται. Τελικά πως παρουσιάζουμε τους τέσσερις χαρακτήρες της ταινίας στους αναγνώστες και πιθανούς θεατές της;
Προσωπικά θα ήθελα να υπάρχει μια ασάφεια ως προς την ταυτότητα των τεσσάρων πρωταγωνιστριών, οι οποίες τελικά είναι η ίδια γυναίκα, γι’ αυτό και δεν δίνω χρονολογικά στοιχεία γύρω από την κάθε ιστορία. Θα ήθελα ο θεατής να ανακαλύψει σταδιακά τι γίνεται, αλλά λόγοι διαφήμισης και προώθησης έκαναν τον παραγωγό να προκρίνει την ιδέα της αποκάλυψης από την αρχή πως πρόκειται για μια γυναίκα και όχι για τέσσερις διαφορετικές.
Αυτή είναι πάντως και η ουσία της ταινίας, γιατί η επιλογή των τεσσάρων φάσεων της ζωής της ηρωίδας, τις οποίες παρακολουθούμε χωρίς χρονολογική σειρά, έχει να κάνει με την ιδέα μιας ζωής η οποία αποτελείται από πολλές άλλες ζωές. Το σινεμά κάνει το παν για να μας πείσει πως υπάρχει μια αυστηρή συνάφεια στις πράξεις μας και στην καθημερινότητά μας. Δεν είναι όμως έτσι… Προχωράμε με αντιφάσεις, μετανιώνουμε, κάνουμε πίσω, επιταχύνουμε, συγκρουόμαστε με τον εαυτό μας, του οποίου τις ιδέες πριν είκοσι ή τριάντα χρόνια δεν τις ανεχόμαστε πια…Ήθελα λοιπόν να δείξω μ’ αυτή την ταινία πως δεν υπάρχει γραμμική εξέλιξη στη ζωή και πως η συνέχεια είναι μια έννοια την οποία «τοποθετεί» ο θεατής πάνω στα γεγονότα και κατ’ επέκταση πάνω σε έναν κινηματογραφικό χαρακτήρα.
Το «Σε Τέσσερις Χρόνους» είναι μια ταινία όπου το μοντάζ κρατά πρωτεύοντα ρόλο. Δεν είναι τυχαίο πως έχετε κι εσείς ο ίδιος δουλέψει ως μοντέρ. Πως συλλάβατε την αφηγηματική δομή της ταινίας;
Ξεκίνησα με την επιθυμία να αφηγηθώ την ιστορία μιας γυναίκας. Είπα λοιπόν στην συνσεναριογράφο μου, την Κριστέλ Μπέρτεβας, να γράψει την ιστορία της ζωής της, από την οποία απομονώσαμε τρεις χρονικές στιγμές και αποφασίσαμε να δουλέψουμε πάνω σ’ αυτές. Μια είχε να κάνει με την παιδική ηλικία, μια με την εφηβεία και μια με την νεότητα, χωρίς να υπάρχει γραμμική σύνδεση μεταξύ τους. Αρχίσαμε να αναπτύσσουμε την αφήγηση από το τέλος προς την αρχή, με μια ψυχαναλυτική θα έλεγα λογική, στην οποία ξεκινάς από ένα φαινόμενο και κινείσαι προς τα πίσω για να βρεις την αιτία του. Καταλάβαμε, όμως, πως κάτι λείπει. Έτσι προσθέσαμε μια ακόμα ιστορία που είχε να κάνει με το παρόν της ενήλικης πλέον ηρωίδας. Ξεκινάμε και τελειώνουμε με αυτή την ιστορία λοιπόν, αλλά καθώς κινούμαστε προς τα πίσω υπάρχουν κάποια ένθετα κομμάτια της ιστορίας του παρόντος μέσα στις υπόλοιπες ιστορίες, έτσι που ο θεατής να μην ξεχάσει την πρώτη ιστορία, στην οποία τελικά θα επανέλθουμε για να ολοκληρωθεί ο κύκλος.
Τι είναι αυτό το οποίο κάνει ξεχωριστή, άρα και ενδιαφέρουσα, τη συγκεκριμένη ηρωίδα;
Προσωπικά μου φαίνεται πως το κουράγιο, η δύναμή της και η αποφασιστικότητά της να παλέψει ενάντια σε κάθε άρνηση που συναντά στη ζωή της είναι αξιοθαύμαστα. Η κοινωνία επιφυλάσσει γι’ αυτήν ένα ρόλο θύματος, αλλά εκείνη δεν συμβιβάζεται με αυτό και αγωνίζεται για να αλλάξει τη μοίρα της.
Αυτό μας φέρνει κοντά και στην προηγούμενη ταινία σας, «Ο Θρύλος του Μάικλ Κόλχαας», η οποία με την πρώτη ματιά δεν μοιράζεται τίποτα κοινό με το «Σε Τέσσερις Χρόνους».
Δεν το έχω αναλύσει διεξοδικά, αλλά ναι, οι ήρωες των δυο ταινιών μοιάζουν πολύ στο ότι είναι δυο άνθρωποι που μάχονται μόνοι εναντίον όλων, προσπαθώντας να διατηρήσουν τις αξίες τους, ότι κι αν σημαίνει αυτό, σε έναν κόσμο καχύποπτο και εχθρικό. Πάντως για μένα το να ασχοληθώ για πρώτη φορά στη φιλμογραφία μου με μια γυναίκα ως πρωταγωνίστρια ήταν ένα βήμα μπροστά, μια τολμηρή προσπάθεια να κατανοήσω ένα χαρακτήρα που βρίσκεται πιο έξω από τον εαυτό μου απ’ ότι όλοι οι προηγούμενοι ήρωές μου.
Με ποια κριτήρια επιλέξατε τις τέσσερις πρωταγωνίστριές σας;
Η φυσική ομοιότητα ήταν κάτι το οποίο δεν με απασχόλησε καθόλου, οπότε η μοναδική έννοια ήταν να βρω την κατάλληλη ηθοποιό για τη συγκεκριμένη συναισθηματική στιγμή στην οποία βρίσκεται κάθε φορά η ηρωίδα. Την Αντέλ Ενέλ τη διάλεξα γιατί είναι μια ηθικά ακέραια και έντονα πολιτική παρουσία. Η Αντέλ Εξαρχόπουλος είναι ένα κινηματογραφικό ζώο, δουλεύει σκληρά και μεθοδικά, σε αντίθεση με την Ενέλ που είναι πιο διανοούμενη, Η Εξαρχόπουλος έχει πάθος, ταλέντο φυσικά, αλλά και μεγάλη αφοσίωση. Η Σολέν Ριγκό είναι ο τέλειος συνδυασμός θηλυκότητας και παιδικότητας, ενώ η Βεγκά Κουζιτέκ έχει το σπάνιο χάρισμα για ένα μικρό κοριτσάκι να διαθέτει τόσο μεγάλη ικανότητα κατανόησης του τι πρέπει να κάνει μπροστά από το φακό, αλλά κι ένα διαπεραστικό, εκφραστικό βλέμμα το οποίο αιχμαλωτίζει αμέσως τον θεατή.
Οι τέσσερις αυτές ηθοποιοί συνεννοήθηκαν μεταξύ τους για το πώς θα συντονιστούν ερμηνευτικά;
Με ρώτησαν αν έπρεπε να βρουν κοινά πράγματα, όπως χειρονομίες, εκφράσεις ή ακόμα και στάσεις του σώματος, αλλά το θεώρησα περιττό. Το δικό μου ζητούμενο ήταν το να συντονιστεί η κάθε μια με το χαρακτήρα της και να βρει την αλήθεια εκείνης της στιγμής. Όταν είσαι έφηβος δεν κοιτάς τον εαυτό σου σε παιδική ηλικία και όταν είσαι ενήλικας δεν κοιτάς τον εαυτό σου στην εφηβεία. Έτσι, ενώ υποδύθηκαν τέσσερις διαφορετικές από μια άποψη γυναίκες, εγώ ένιωσα στο τέλος πως είχα ζήσει με την ίδια γυναίκα στην ηλικία των έξι, των 15, των 20 και των 27 ετών.
