Ο Γάλλος σκηνοθέτης του «Ανάμεσα στους Τοίχους» βρίσκεται στην Αθήνα για την προβολή της νέας του ταινίας «Επιστροφή στην Ιθάκη» στις Νύχτες Πρεμιέρας. Διαβάστε τι μας είπε…
Θα μπορούσες να την χαρακτηρίσεις «ανεπίσημη συνέντευξη τύπου». Αυτό που έγινε όμως την Πέμπτη 24/9 στην ηλιόλουστη αυλή του Γαλλικού Ινστιτούτου ήταν μια ευχάριστη και ουσιώδης συζήτηση, με έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους Γάλλους σκηνοθέτες. Ο Λοράν Καντέ, μίλησε για την καινούργια του ταινία «Επιστροφή στην Ιθάκη», η οποία ελάχιστα μοιάζει με το «Ανάμεσα στους Τοίχους» που βραβεύτηκε με τον Χρυσό Φοίνικα πριν από επτά χρόνια.
Το πολυεπίπεδο ισπανόφωνο δράμα μας μεταφέρει σε μια ταράτσα της Αβάνας, όπου μια μεσήλικη παρέα Κουβανών ξανασυναντιέται ύστερα από δεκαπέντε χρόνια. Οι αμφιλεγόμενες προσωπικές αποφάσεις, τα λάθη του παρελθόντος, οι παθογένειες του συστήματος, η ήττα της επανάστασης και ένα σωρό άλλα ζητήματα θα μπολιαστούν με τον ανυπότακτο αέρα που φυσά στο νησί της Καραϊβικής, σε ένα δράμα που κοιτά με νοσταλγία και αιχμηρή κριτική ματιά το παρελθόν της Κούβας.
Διαβάστε παρακάτω τα σημαντικότερα αποσπάσματα της συνέντευξης τύπου που έδωσε ο Λοράν Καντέ στα πλαίσια των Νυχτών Πρεμιέρας.
Η «Επιστροφή στην Ιθάκη» κυκλοφορεί την Πέμπτη 22 Οκτωβρίου στα ελληνικά σινεμά.
Πηγαινοέρχομαι στην Κούβα εδώ και 15 χρόνια, γνωρίζοντας καλά την περίπλοκη κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι Κουβανοί. Ήθελα να διερευνήσω με αυτό το φιλμ αν τα προβλήματα αυτά είναι μόνο δικά τους ή αν απασχολούν και τον υπόλοιπο κόσμο.
Κύρια θεματική της ταινίας είναι η Εξορία, ένα ζήτημα που αποτελεί ακόμη και σήμερα μια από τις ανοιχτές πληγές της Κούβας. Επίσης, με απασχόλησε ο ίλιγγος που νοιώθουν οι μεσήλικοι πρωταγωνιστές σε έναν κόσμο που αλλάζει γρήγορα, όπως και το καθολικό θέμα της απογοήτευσης και της ακύρωσης των ελπίδων και η διαχείριση της ματαίωσης τους.
Η ταινία βασίζεται στο μυθιστόρημα του Εντουάρντο Παντούρα «Ο φοίνικας και το αστέρι», το οποίο μιλάει για την χαμένη γενιά των σημερινών Κουβανών πενηντάρηδων. Η γενιά αυτή γαλουχήθηκε με τα ιδανικά της επανάστασης, ενώ στη συνέχεια έζησε την διάψευσή τους. Το μεγάλο ερώτημα είναι τι γίνεται με τη νέα γενιά που είναι μορφωμένη, λόγω του εξαιρετικού κουβανικού εκπαιδευτικού συστήματος, και η οποία δυστυχώς κοιτάζει πώς να φύγει από την χώρα. Μιλάμε για ένα brain drain που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Δεν είχα προβλήματα με την κουβανική κυβέρνηση κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Πιστεύω ότι μεγάλη σημασία σε αυτό έπαιξε η παρουσία του Εντουάρντο Παντούρα στο πρότζεκτ, ο οποίος θεωρείται λογοτεχνικός θρύλος στη χώρα. Βέβαια αργότερα έγινε κάτι αναπάντεχο… Παρότι η «Επιστροφή στην Ιθάκη» είχε γίνει δεκτή στο Φεστιβάλ της Αβάνας, δυο εβδομάδες πριν την έναρξή του με ειδοποίησαν ότι τελικά δεν θα παιχτεί για τεχνικούς λόγους. Ήταν κάτι που με πλήγωσε, γιατί πίστευα ότι τέτοιου είδους πρακτικές δεν υπάρχουν πια στην Κούβα. Η ακύρωση της προβολής, όμως, προκάλεσε την αντίδραση των ηθοποιών, του Παντούρα, αλλά και ενός σημαντικού αριθμού καλλιτεχνών, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα το φιλμ να συμμετάσχει τελικά στο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου Αβάνας. Αυτές οι δυο προβολές –η κάθε μια είχε 1300 θεατές και ουρές έξω από τα ταμεία- είναι χαραγμένες στη μνήμη μου, με το κοινό να γελά, να κλαίει και να αντιδρά σε κάθε ατάκα.
Ήθελα να δώσω μια θεατρικότητα στην ταινία. Δεν ήθελα να έχω σκηνές γυρισμένες στο δρόμο ή σε αξιοθέατα της Αβάνας. Στόχος μου ήταν να στρέψω την προσοχή του κοινού σε αυτά που λένε οι πρωταγωνιστές και να εστιάσω στις ιστορίες που ακούγονται. Είναι αφηγήσεις που έχω ακούσει κατά καιρούς στην Αβάνα και ήθελα να τις μεταφέρω σε ολόκληρο τον κόσμο. Χαρακτηριστικό είναι ότι η ταινία λειτούργησε ως κάθαρση για τους ηθοποιούς, η συναισθηματική εμπλοκή των οποίων ήταν τεράστια στην ταινία. Υπήρξαν στιγμές που οι πρωταγωνιστές έκλαιγαν μπροστά στη κάμερα…
Αυτό που μου χάρισε ο Χρυσός Φοίνικας είναι την ελευθερία να κάνω ταινίες όπως θέλω εγώ. Για παράδειγμα, η «Επιστροφή στην Ιθάκη» γυρίστηκε μέσα σε μόλις 17 μέρες και είχε προϋπολογισμό κάτω από ένα εκατομμύριο ευρώ. Μου αρέσει που πλέον μπορώ να προσαρμόσω τα οικονομικά μιας ταινίας στις δημιουργικές της απαιτήσεις.
Ανέκαθεν ήμουν πολιτικοποιημένο άτομο. Αλλά, πλέον δεν έχω ιδανικά για να ονειρεύομαι. Τα ταξίδια μου στην Αβάνα έχουν να κάνουν και με την επαναστατική μυθολογία που υπάρχει στην Γαλλία για την Κούβα. Ειδικά, οι λίγο μεγαλύτεροι από εμένα συμπατριώτες μου υπερασπίστηκαν εκείνη την εποχή με θέρμη την σοσιαλιστική επανάσταση. Αυτό που ήθελα ήταν να απομυθοποιήσω την κατάσταση στην Κούβα και να παρουσιάσω την πραγματικότητα. Αυτό που έχει ενδιαφέρον στην καινούργια γενιά είναι ότι αν και πολιτικοποιημένη δεν ακολουθεί τις παλιές μεθόδους, χαράσσοντας νέους δρόμους. Για παράδειγμα το ίντερνετ ανοίγει νέες προοπτικές.
Το βλέμμα των Γάλλων είναι στραμμένο σε εσάς, στους Έλληνες, στους Ισπανούς και στους λαούς της Λατινικής Αμερικής. Από εκεί περιμένουμε να χαραχτούν οι νέοι εναλλακτικοί δρόμοι που θα δούμε στο μέλλον. Η γερασμένη κεντρική και βόρεια Ευρώπη δεν έχει να προτείνει κάτι καινούργιο.
Η καινούργια μου ταινία θα εκτυλίσσεται στην Νότια Γαλλία και θα αναφέρεται στην απουσία ενός βαθύτερου σκοπό στην ζωή των νέων. Ότι, δηλαδή, ενώ θεωρητικά υπάρχουν οι συνθήκες να στραφούν στην αριστερά, εκείνοι στρέφονται προς την ακροδεξία που γίνεται ολοένα και πιο ισχυρή και επικίνδυνη.
