Ένα από τα παλαιότερα, διασημότερα, παρεξηγημένα, ευφάνταστα και ξέφρενα κινηματογραφικά είδη, τα μιούζικαλ έχουν διαμορφώσει τη δική τους ξεχωριστή μυθολογία στη μεγάλη οθόνη, για την οποία έχουμε μιλήσει αναλυτικά στο παρελθόν. Είτε λοιπόν τα αγαπάτε παθολογικά είτε δεν έχετε ακόμα αφεθεί στη γοητεία τους, τα παρακάτω 20 καλύτερα μιούζικαλ όλων των εποχών αποτελούν αδιαπραγμάτευτα must-see για μυημένους και μη.
20. Ο Βιολιστής στη Στέγη (Fiddler on the Roof, 1971)
.jpg)
Πρόκειται για ένα από τα τελευταία πετυχημένα μιούζικαλ της χρυσής χολιγουντιανής παράδοσης, το οποίο βραβεύτηκε με Όσκαρ διασκευασμένης μουσικής (το πρώτο από τα πέντε του Τζον Γουίλιμας), ήχου και φωτογραφίας. Εντυπωσιάζει με την αποτελεσματικότητα της σκηνοθεσίας του και την τέλεια ενορχήστρωση των κωμικών, δραματικών και μουσικοχορευτικών στοιχείων, καθώς ο Νόρμαν Τζούισον ("Jesus Christ Superstar") αφηγείται με μεγάλο κέφι τις ταλαντεύσεις του Ρωσοεβραίου οικογενειάρχη Τέβι (ένας αμίμητος Τοπόλ τραγουδά "If I were a rich man"), ο οποίος, διχασμένος ανάμεσα στις παραδόσεις της φυλής του και την εξέλιξη των ηθών, βλέπει τις τρεις κόρες του να αμφισβητούν δυναμικά την εξουσία του.
19. Ξεφάντωμα με τους Μπιτλς (A Hard Day’s Night, 1964)
Η διασημότερη ροκ μπάντα του πλανήτη συναντά το free cinema σε μια άναρχη μουσική κωμωδία με προσχηματικό στόρι και χαλαρό ντοκιμαντερίστικο στιλ. Ο Ρίτσαρντ Λέστερ ("Το Νακ και πώς να τα’ Αποκτήσετε") άφησε ελεύθερους τους Beatles να αυτοσχεδιάζουν μπροστά στην κάμερά του, καταγράφοντας μέσα από τον αυθορμητισμό, τα τραγούδια και την καθημερινότητά τους μια εποχή που σε ποπ ρυθμούς ήταν έτοιμη για κάθε είδους – από μουσικές ως κοινωνικές – αλλαγές.
18. Αστείο Μουτράκι (Funny Face, 1957)
Ένας φωτογράφος σε περιοδικό μόδας (ο 58χρονος Φρεντ Αστέρ) πείθει μια νεαρή διανοούμενη να γίνει φωτομοντέλο, με την υπόσχεση ότι θα της γνωρίσει στο Παρίσι ένα διάσημο καθηγητή της υπαρξιστικής φιλοσοφίας. Σε μια από τις πρώτες ταινίες που έγιναν γύρω από τον κόσμο των τοπ μόντελς, ο Στάνλεϊ Ντόνεν υιοθετεί με τη βοήθεια του φωτογράφου Ρίτσαρντ Άβεντον ένα σκηνοθετικό ύφος γεμάτο από εικαστικές αναζητήσεις, ενσωματώνοντας τη θεματική της ταινίας στο στιλ της. Το αποτέλεσμα είναι ένα από τα πιο συμπαθητικά μιούζικαλ της δεκαετίας του ’50, με μια Όντρεϊ Χέπμπορν να λάμπει από ακτινοβολία και χάρη.
17. Hair (1979)
Το "Hair: The American Tribal Love-Rock Musical" των Γκαλτ ΜακΝτέροτ (μουσική) και Τζέιμς Ράντο & Τζερόμ Ράνι (στίχοι) ήταν η off Broadway παράσταση του 1967 η οποία καθιέρωσε τον όρο ροκ όπερα, εκφράζοντας παράλληλα τη χίπικη αντικουλτούρα, τη σεξουαλική επανάσταση και το κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Τα τραγούδια του, και ειδικά το "Aquarius", γνώρισαν τεράστια επιτυχία, η κινηματογραφική μεταφορά του, όμως, έφτασε μάλλον καθυστερημένα, με τον Μίλος Φόρμαν ("Στη Φωλιά του Κούκου") να σκηνοθετεί με ενέργεια και φανερό κέφι, φροντίζοντας κυρίως να αποδώσει το ιδεολογικό κλίμα της εποχής και να τονίσει την κοινωνική διάσταση του σεναρίου.
16. Sweeney Todd, Ο Φονικός Κουρέας της Οδού Φλιτ (Sweeney Todd, 2007)
"Κάτι σαν την καλύτερη ιδέα του Εντ Γουντ. Ένα μιούζικαλ βουτηγμένο στο αίμα", λέει ο Τζόνι Ντεπ, καθώς ο σκοτεινός, μακάβριος κόσμος του Τιμ Μπάρτον τραγουδάει, ξυρίζοντας βαθιά κάθε σύμβαση του χολιγουντιανού μιούζικαλ. Βασισμένος στο αιρετικό μουσικό έργο του Στίβεν Σοντχάιμ και στο πρόσωπο ενός κουρέα ο οποίος υποτίθεται ότι διέπραξε 160 φόνους στο Λονδίνο του 18ου αιώνα, ο δημιουργός του "Ψαλιδοχέρη" συνδυάζει σαρδόνιο χιούμορ, εφιαλτική ατμόσφαιρα, τραγικούς χαρακτήρες και μια συναρπαστική πολιτική αλληγορία στην καλύτερη στιγμή της πρόσφατης φιλμογραφίας του, η οποία τιμήθηκε με Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ταινίας και Όσκαρ σκηνικών.
15. Ιησούς Χριστός, Υπέρλαμπρο Άστρο (Jesus Christ Superstar, 1973)
Δεκαετία του ’70, η χρυσή περίοδος της ροκ όπερας. Ο Νόρμαν Τζιούισον ("Ιστορία Ενός Εγκλήματος") αξιοποιεί κινηματογραφικά τη διάσημη θεατρική επιτυχία του Άντριου Λόιντ Γουέμπερ ("Το φάντασμα της όπερας") "Jesus Christ Superstar", μια μουσικοχορευτική παραβολή κατά της βίας και αυθαιρεσίας της εξουσίας, πολύ κοντά στο ειρηνιστικό πνεύμα της εποχής και του κινήματος των χίπις. Τα χριστιανικά ευαγγέλια, τα μινιμαλιστικά σκηνικά, οι ροκ μελωδίες και τα επαναστατικά μηνύματα μπορεί να μην δένουν σφιχτά, εντυπωσίασαν όμως το τότε κοινό και ξεσήκωσαν – 15 χρόνια πριν τον "Τελευταίο Πειρασμό" - θύελλα συζητήσεων.
14. Η Παράσταση Αρχίζει (All that Jazz, 1980)
Μετά από ένα σοβαρότατο καρδιακό επεισόδιο, ένας διάσημος σκηνοθέτης αναπολεί την καριέρα και την ερωτική ζωή του. Χρυσός Φοίνικας στις Κάνες για την πλέον ώριμη σκηνοθετική δουλειά του Μπομπ Φόσι, ο οποίος στοχάζεται πάνω στο περφεξιονιστικό πάθος, αλλά και την αγωνία του καλλιτέχνη μπροστά στο δημιουργικό κενό, υιοθετώντας ένα ονειρικό φελινικό στιλ. Ρόλος ζωής για τον Ρόι Σάιντερ (ως alter ego του Φόσι) και highlight η ειρωνική απόδοση και εντυπωσιακή χορογραφία του "Bye bye love".
13. The Rocky Horror Picture Show (1975)
Η απόλυτη cult στιγμή της κινηματογραφικής ιστορίας είναι ένας απολαυστικός, ευφάνταστος και θεότρελος φόρος τιμής στην επιστημονική φαντασία και τις b-movies τρόμου με τη μορφή ενός ροκ κωμικού μιούζικαλ. "Παιδί" του Ρίτσαρντ Ο’Μπράιεν, στο βιβλίο, τη μουσική και τους στίχους του οποίου στηρίχτηκε το θεατρικό "The Rocky horror show" του 1973, η cump διασκευή του μύθου του δόκτορα Φρανκενστάιν αποτύπωσε στις κινηματογραφικές του εικόνες (δια σκηνοθετικού χειρός Τζιμ Σάρμαν) το απενοχοποιημένο, παρωδιακό και μετα-60s κλίμα της εποχής. Έγινε το αξεπέραστο σύμβολο του σινεφίλ φαινομένου των μεταμεσονύχτιων προβολών (ξεκινώντας από το νεοϋρκέζικο Waverly Theater), ενώ συνεχίζει να κυκλοφορεί σε περιορισμένη διανομή αδιάλειπτα από το 1975 έως και σήμερα.
12. Ένα Αστέρι Γεννιέται (A Star Is Born, 1954)
Η θεαματική άνοδος μιας ενζενί στο χώρο του κινηματογράφου και ο παράλληλος παραγκωνισμός του άνδρα της, που είναι διάσημος ηθοποιός σε παρακμή, ωθεί τον τελευταίο στο αλκοόλ. Μια αρχετυπική ιστορία πάνω στα παρασκήνια της showbiz η οποία κέρδισε το Όσκαρ σεναρίου το 1937 (σε σκηνοθεσία Γουίλιαμ Γουέλμαν με τους Φρέντρικ Μαρτς και Τζάνετ Γκέινορ) και διασκευάστηκε ελεύθερα αμέτρητες φορές στην οθόνη, γίνεται – πολύ καλύτερο - ριμέικ από έναν κομψό και δεξιοτέχνη Τζορτζ Κιούκορ, με την Τζούντι Γκάρλαντ στη δραματικά απαιτητικότερη ερμηνεία της καριέρας της. Η τελευταία σεκάνς του φιλμ με ένα τεράστιο τράβελινγκ προς τα πίσω έχει μείνει στην ιστορία του σινεμά.
11. Όλιβερ (Oliver!, 1968)
Ένα ακόμα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ο "Όλιβερ Τουίστ" του Τσαρλς Ντίκενς, μετατρέπεται σε ένα μεγαλοπρεπές μιούζικαλ το οποίο αναπαριστά με εκθαμβωτικό τρόπο το βικτοριανό Λονδίνο. Ρεαλιστικές εικόνες και τραγουδιστο-χορευτικά ιντερμέδια γίνονται ένα μέσα από μια εξαιρετική δουλειά στους τομείς της χορογραφίας (ειδικό Όσκαρ για την Όνα Ουάιτ), της σκηνογραφίας και της μουσικής διεύθυνσης. Ο Βρετανός Κάρολ Ριντ ("Ο Τρίτος Άνθρωπος") τα ενορχηστρώνει όλα αυτά με περισσότερο χολιγουντιανό και λιγότερο free cinema ύφος, κάτι που χάρισε στο ανάλαφρο αυτό μουσικό δράμα έξι Όσκαρ, μεταξύ των οποίων εκείνα της καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας.
10. Χορεύοντας στο Σκοτάδι (Dancer in the Dark, 2000)
Ο Λαρς Φον Τρίερ σκηνοθετεί μιούζικαλ και μας κάνει να ξεχάσουμε οτιδήποτε γνωρίζαμε ως τότε για το φαντασμαγορικό αυτό κινηματογραφικό είδος. Με την Ισλανδή ροκ σταρ Μπιόρκ να υποδύεται μια σχεδόν ημίτυφλη μετανάστρια στις Η.Π.Α. η οποία συγκεντρώνει χρήματα για να εγχειρήσει το παιδί της που πάσχει από την ίδια πάθηση, μεταφέρει τα "τικ" του μελοδράματος σε ένα προλεταριακό φόντο, σκηνοθετεί μουσικοχορευτικά νούμερα με ψηφιακή κάμερα σε σινεμασκόπ κάδρο και υπογράφει μια ανατρεπτική όσο και βαθιά συγκινητική ταινία – κριτική των μηχανισμών του χολιγουντιανού θεάματος, η οποία κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα στις Κάνες και έστειλε (ντυμένη… κύκνο) τη συνθέτη – πρωταγωνίστριά του ως τα Όσκαρ.
9. Ωραία μου Κυρία (My Fair Lady, 1964)
Δυο από τα κλασικότερα μιούζικαλ της ιστορίας συναντήθηκαν στις οσκαρικές υποψηφιότητες του 1964, με την "Μάρη Πόπινς" να κερδίζει πέντε βραβεία, αλλά τη μουσικοχορευτική διασκευή του "Πυγμαλίωνα" - που έκανε για τη θεατρική σκηνή ο Άλαν Τζέι Λέρνερ πάνω σε μουσική του Φρέντερικ Λόουι και χορογραφίες του Ερμή Παν - να αποσπά τελικά οκτώ, ανάμεσά τους και αυτά για την καλύτερη ταινία και σκηνοθεσία του Τζορτζ Κιούκορ. Ο τελευταίος σεβάστηκε τη θεατρική δομή του έργου του Μπέρναρντ Σο, χάρη όμως στο αφηγηματικό ταλέντο του, την ομορφιά της Όντρεϊ Χέπμπορν και τα έξοχα ντεκόρ και κοστούμια έφτιαξε ένα από τα τελευταία μεγάλα χολιγουντιανά μιούζικαλ.
8. Tommy (1975)
Με μια έντονα εικονοκλαστική διάθεση, kinky οπτική και ένα ονειρεμένα ετερόκλητο καστ (από τον Τζακ Νίκολσον και τον Έλτον Τζον ως την Τίνα Τέρνερ και τον Έρικ Κλάπτον), ο Βρετανός Κεν Ράσελ ("Οι Δαιμονισμένες", "Ανεξέλεγκτες Καταστάσεις") διασκευάζει κινηματογραφικά τη διάσημη ροκ όπερα των The Who, η οποία είχε κυκλοφορήσει ως διπλό LP το 1969. Ο τραγουδιστής του συγκροτήματος Στίβεν Ντάλτρι ερμηνεύει με πάθος τον ψυχοσωματικά κωφάλαλο και τυφλό νεαρό που από πρωταθλητής στα φλιπεράκια μετατρέπεται σε cult θρησκευτικό σύμβολο, η "μητέρα του" Αν Μάργκρετ κερδίζει μια οσκαρική υποψηφιότητα και οι επιθετικές μελωδίες του Πιτ Τάουσεντ εμπνέουν μια σειρά από αντισυμβατικές για το είδος χορογραφημένες σεκάνς.
7. Μαίρη Πόπινς (Mary Poppins, 1964)
Η περσινή "Μαγική Ομπρέλα" περιέγραψε γλαφυρά τις άοκνες προσπάθειες του Γουόλτ Ντίσνεϊ να πείσει την ψηλομύτα και γεροντοκόρη Π.Λ. Τράβερς, συγγραφέα της "Μαίρης Πόπινς", να του παραχωρήσει τα σινε-δικαιώματα των περιπετειών μιας γκουβερνάντας με μαγικές δυνάμεις που διδάσκει σε δύο παιδιά τι θαύματα μπορούν να κάνουν με τη δύναμη της φαντασίας. Προσπάθειες που τελικά δικαιώθηκαν και οδήγησαν στο μαγικό συνδυασμό μιούζικαλ, παραμυθιού και κινουμένων σχεδίων, ο οποίος γνώρισε ανεπανάληπτη εισπρακτική επιτυχία και βραβεύτηκε με Όσκαρ μουσικής, τραγουδιού, μοντάζ, ειδικών εφέ και ερμηνείας για την Τζούλι Άντριους, η οποία κάνει εδώ το κινηματογραφικό της ντεμπούτο.
6. Οι Ομπρέλες του Χερβούργου (Les Parapluies de Cherbourg, 1964)
Η 17χρονη Ζενεβιέβ, κόρη μιας χήρας, ιδιοκτήτριας ενός χρεωμένου ομπρελάδικου, είναι ερωτευμένη με τον Γκι, νεαρό μηχανικό αυτοκινήτων. Όταν όμως εκείνος φεύγει για τον πόλεμο της Αλγερίας, τα ίχνη του χάνονται. Πρόκειται για ένα τυπικό, ανάλαφρο αλλά και βαθιά συγκινητικό μελόδραμα, με τους ήρωες να αποδίδουν τραγουδιστά τους διαλόγους. Η μουσική του Μισέλ Λεγκράν ("Υπόθεση Τόμας Κράουν") απογειώνει τις πολύχρωμες εικόνες του Ζακ Ντεμί, ενώ η παρουσία της νεαρής (και ντουμπλαρισμένης) Κατρίν Ντενέβ τους προσθέτει αιθέρια χάρη. Ο γοητευτικός συνδυασμός όλων συνθέτει μία από τις ρομαντικότερες κινηματογραφικές στιγμές των ’60s, η οποία βραβεύτηκε με τον Χρυσό Φοίνικα του φεστιβάλ Κανών και απέσπασε πέντε υποψηφιότητες για Όσκαρ.
5. Ένας Αμερικανός στο Παρίσι (An American in Paris, 1951)
Το Χόλιγουντ ανακαλύπτει την παριζιάνικη joie de vivre μέσα από τις αισθηματικές περιπέτειες ενός Αμερικανού ζωγράφου (ένας ασυναγώνιστος Τζιν Κέλι) στη γαλλική πρωτεύουσα, με τον Βισέντε Μινέλι να κερδίζει Όσκαρ σκηνοθεσίας (ένα από τα έξι της ταινίας) για ένα πολύχρωμο, ευρωπαϊκού αέρα μιούζικαλ του οποίου το τελικό χορογραφικό νούμερο διαρκεί είκοσι ολόκληρα λεπτά! Για τις ανάγκες αυτής της σκηνής μάλιστα, φτιάχτηκαν εκπληκτικά ντεκόρ-αναπαραστάσεις των συνοικιών του Παρισιού που παραπέμπουν εικαστικά σε γνωστούς ζωγράφους, όπως ο Τουλούζ Λοτρέκ, ο Βαν Γκογκ, ο Ανρί Ρουσό κ.ά.
4. Ο Μάγος του Οζ (The Wizard of Oz, 1939)
H Τζούντι Γκάρλαντ ήταν τρίτη πρωταγωνιστική επιλογή μετά τις Σίρλεϊ Τεμπλ και Ντιάνα Ντάρμπιν. Η σεκάνς του "Over the rainbow" προστέθηκε την τελευταία στιγμή στο μοντάζ κι ο σκηνοθέτης Βίκτορ Φλέμινγκ απλώς τακτοποίησε όσα προηγουμένως είχαν σκηνοθετήσει ο Κινγκ Βίντορ και ο παραγωγός Μέρβιν Λε Ρόι. Κι όμως, μέσα απ’ αυτό το χάος ένα ηθοπλαστικό παραμύθι του Φρανκ Μπάουμ με κεντρικό δίδαγμα "There’s no place like home" έγινε ένα από τα διασημότερα μιούζικαλ και μία από τις πιο απόλυτα cult ταινίες όλων των εποχών. Ασυναγώνιστες οι σεκάνς του ανεμοστρόβιλου και του "Yellow brick road", αξέχαστη η παρέα των Ντόροθι, σκιάχτρου, τενεκεδένιου ανθρώπου και λιονταριού, ενώ η ατάκα "Toto, I've a feeling we're not in Kansas anymore" θεωρείται μια από τις κλασικότερες της κινηματογραφικής ιστορίας.
3. Καμπαρέ (Cabaret, 1972)
Από τους κορυφαίους χορογράφους και σκηνοθέτες του Μπρόντγουεϊ, ο Μπομπ Φόσι "μεταγράφει" με ρεαλιστικό, "στεγνό", μα ευφάνταστο τρόπο μια μεγάλη θεατρική επιτυχία (μουσική Τζον Κάντερ, στίχοι Φρεντ Εμπ) που αντιπαραθέτει τη χαλάρωση των ηθών με την άνοδο των ναζιστών στην εξουσία: Στο Βερολίνο του ‘30 η χορεύτρια και τραγουδίστρια Σάλι Μπόουλς δουλεύει σε καμπαρέ. Κι ενώ στη σκηνή το σόου συνεχίζεται κάθε βράδυ σε μια έκλυτη ατμόσφαιρα, στους δρόμους της πόλης επικρατεί χάος και το ναζιστικό κίνημα ανθεί. Λάιζα Μινέλι (Σάλι) και Τζόελ Γκρέι (κομπέρ) συνθέτουν ένα ανεπανάληπτο επί σκηνής δίδυμο, κερδίζοντας δυο από τα οκτώ Όσκαρ της ταινίας, με τον Φόσι να κλέβει αυτό της σκηνοθεσίας από τον Φράνσις Κόπολα του "Νονού"!
2. Τραγουδώντας στη Βροχή (Singin’ in the Rain, 1952)
Ο Τζιν Κέλι χορεύει χαρούμενος μέσα στη βροχή και ο φακός απαθανατίζει την ευτυχία του με τον καθαρότερο, αμιγώς κινηματογραφικό τρόπο. Πίσω από την κάμερα, ο ίδιος ο αέρινος σταρ συνσκηνοθετεί μαζί με τον Στάνλεϊ Ντόνεν μια θαυμάσια, γραμμένη απευθείας για την οθόνη αναφορά στο ίδιο το Χόλιγουντ και στα προβλήματα που συνάντησε η βιομηχανία του θεάματος περνώντας από το βωβό στον ομιλούντα κινηματογράφο, συνδυάζοντας νοσταλγία, χιούμορ και αξεπέραστες χορογραφίες. Γνωρίζοντας μια μάλλον μέτρια εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία (δυο υποψηφιότητες για Όσκαρ) στην εποχή του, η ταινία απέκτησε γρήγορα cult status και φιγουράρει πλέον σε όλο και περισσότερες λίστες με τις δέκα καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.
1. West Side Story (1961)
Η ιστορία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας μεταφέρεται, μέσω Μπρόντγουεϊ, στις λαϊκές συνοικίες της Νέας Υόρκης του ’50 με τον σκηνοθέτη Ρόμπερτ Γουάιζ και τον χορογράφο Τζέρομ Ρόμπινς (που συνυπογράφει τη σκηνοθεσία) να δημιουργούν ένα αυθεντικό ρεαλιστικό κλίμα κινηματογραφώντας τη δράση σε φυσικά ντεκόρ. Το χολιγουντιανό μιούζικαλ εμπλουτίζεται με ένα τελείως μοντέρνο πνεύμα που επηρέασε στη συνέχεια το παγκόσμιο σινεμά, ενώ αξέχαστη έχει μείνει η μουσική του Λέοναρντ Μπερνστάιν και τα κομμάτια "Maria" και "America". Δέκα Όσκαρ, ανάμεσά τους κι αυτά της σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας.
