Η Ελληνίδα σκηνοθέτις επιστρέφει με τη «σιωπηλή» ερωτική ιστορία «Για Πάντα», η οποία εκτυλίσσεται στο μελαγχολικά σαγηνευτικό αστικό τοπίο της Αθήνας. Η Μαργαρίτα Μαντά μιλά για την αποχρωματισμένη φωτογραφία της, την πόλη που αγαπά και, φυσικά, για τον ελληνικό κινηματογράφο.
Η φωτογραφία της ταινίας μοιάζει στην αρχή να είναι ασπρόμαυρη, αλλά στη συνέχεια αποκτά σιγά σιγά χρώμα…
Η ταινία είναι αποχρωματισμένη. Αυτή δεν είναι μια απόφαση που πάρθηκε εκ των υστέρων. Από την πρώτη στιγμή που μου ήρθε η ιδέα ήξερα ότι η ταινία έπρεπε να είναι σχεδόν ασπρόμαυρη, με ελάχιστες τίντες χρώματος.
Βλέπουμε ότι χρησιμοποιείς πολύ τον ηλεκτρικό στο φιλμ σου. Κρύβεται προφανώς μια αλληγορία πίσω από αυτό.
Στην ταινία υπάρχει ένα παραμύθι, το οποίο μαγνητοφωνεί ο ηλεκτροδηγός-πρωταγωνιστής Κώστας σε ένα κασετόφωνο. Μιλάει για μια πόλη που κάποτε είχε ποτάμια και αυτά κατέληγαν στη θάλασσα, στο σημείο όπου οι ιστορίες των ανθρώπων συναντιούνταν και οι άνθρωποι αγαπιούνταν. Αλλά τα ποτάμια αυτά σκεπάστηκαν κι έγιναν δρόμοι. Στη θέση των ποταμιών σήμερα έχουμε τον ηλεκτρικό.
Γνωρίζεις πολύ καλά την Αθήνα και αυτό φαίνεται στην ταινία.
Η Αθήνα είναι ο τόπος μου. Στην Αθήνα μεγάλωσα κι έζησα. Είναι μια πόλη που αγαπώ και με πονάει πάρα πολύ το πόσο δεν την αγαπούν ούτε οι κάτοικοί της ούτε οι αρχές που τη διοικούν εδώ και χρόνια. Επίσης η ταινία έχει δύο βασικές ιδιομορφίες: Η πρώτη είναι ότι δεν έχει ρεπεράζ. Οι χώροι γέννησαν την ιστορία και όχι το αντίθετο. Η δεύτερη είναι ότι δεν έγινε κάστινγκ. Όταν μου γεννήθηκε η ιδέα για την ταινία, είδα δύο πρόσωπα μπροστά μου, αυτά της Άννας Μάσχα και του Κώστα Φιλίππογλου.
Χρονομέτρησα ότι η πρώτη κουβέντα που ακούγεται στην ταινία είναι στα 23 λεπτά. Δεν σε φοβίζει η αντίδραση του θεατή σε αυτό;
Στα 24 λεπτά για την ακρίβεια. Όχι, δεν με φοβίζει. Ήθελα να κάνω μια ελεγεία πάνω στη σιωπή. Όπως ορίζεται από το χώρο και το χρόνο και βιώνεται από τους ανθρώπους. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, τον τελευταίο καιρό έχω κουραστεί από μια σειρά ταινιών που φλυαρούν με την εικόνα κι αισθάνθηκα την ανάγκη να γυρίσω πίσω στις βασικές αρχές του σινεμά: ένα τρίποδο καρφωμένο, δύο άνθρωποι κι ένας χώρος.
Δεν πιστεύεις ότι είναι δύσκολο να καταφέρεις να αλλάξεις τους ρυθμούς ενός θεατή που μπαίνει στην αίθουσα;
Δεν έχω καμία διάθεση να αλλάξω τον ρυθμό σε κανέναν θεατή. Δεν κάνω διδακτικό κινηματογράφο. Ούτε πιστεύω ότι το σινεμά και γενικότερα η τέχνη μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο συλλογικά. Κάνω αυτό που πιστεύω, και αυτό που έχω ανάγκη να εκφράσω με τον τρόπο που θέλω. Αν αυτό που κάνω αφορά και κάποιους ανθρώπους τόσο το καλύτερο. Πιστεύω, ό,τι είναι βαθιά ειλικρινές από τη μεριά του δημιουργού είναι σίγουρο ότι θα βρει αποδέκτες που το αισθάνονται δικό τους.
Πιστεύεις ότι αυτό το μίνιμαλ σινεμά που κάνεις έχει θέση στην εποχή των social media και της ορμητικής ροής της εικόνας;
Είναι μια εποχή που όλοι μιλάμε, αλλά κανείς δεν ακούει ούτε τους άλλους ούτε τον ίδιο του τον εαυτό. Το θέαμα όπου ένα ζευγάρι κάθεται να πιει καφέ και ο καθένας κοιτάζει το κινητό του εμένα με φοβίζει. Κυρίως για το μέλλον που θα έχουν οι ανθρώπινες σχέσεις. Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι μέσα μας έχουμε την ανάγκη να ακούσουμε τη σιωπή μας και να τα βρούμε πραγματικά με τον εαυτό μας.
Γιατί όσο περνάνε τα χρόνια ο άνθρωπος κλείνεται περισσότερο στο εαυτό του και γίνεται πιο μοναχικός;
Δεν ξέρω αν γίνεται πιο μοναχικός ή πιο μόνος. Η μοναχικότητα ενέχει αγάπη και χαρά. Είναι μια εσωτερική επιλογή. Η μοναξιά δεν είναι επιλογή. Γι’ αυτό και δεν βγάζει χαρά, αλλά κακία.
Ποια πιστεύεις ότι είναι η βαθύτερη αιτία που το ελληνικό σινεμά δεν κάνει εισιτήρια;
Έλα μου ντε; Γιατί ενώ εκτιμάτε το γεγονός ότι το ελληνικό σινεμά ταξιδεύει θριαμβικά στα φεστιβάλ του εξωτερικού, αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι δεν βλέπουν τις ταινίες αυτές όταν παίζονται στις αίθουσες;
Σε απασχολεί το ζήτημα αυτό;
Προφανώς και με απασχολεί. Δεν κάνω σινεμά για να το βλέπω εγώ και οι φίλοι μου. Αλλά πιστεύω ότι είναι μέρος ενός σύνθετου προβλήματος. Βλέπω ότι το φαινόμενο αίθουσα έχει αρχίσει να τελειώνει, όχι μόνο σε ότι έχει να κάνει με τις arthouse ελληνικές ταινίες, αλλά και με τις υπερπαραγωγές του Χόλιγουντ.
Κάποιοι κατηγορούν το σύγχρονο ελληνικό σινεμά ότι έχει γίνει τόσο «δύσκολο», που ο μέσος θεατής δεν μπορεί πλέον να ταυτιστεί με τις ιστορίες του.
Ποιος είναι αυτός ο μέσος θεατής; Εγώ δεν τον έχω συναντήσει ποτέ, όπως και τον μέσο αναγνώστη και τον μέσο τηλεθεατή. Πιστεύω ότι είναι ένα κατασκεύασμα των δημοσιογράφων. Επίσης τι θα πει δύσκολο σινεμά; Υπάρχει ένα σινεμά που μπορεί να σου μιλήσει και γι’ αυτό που δεν σε αφορά. Μήπως έχουμε συνηθίσει να είναι τα πάντα πολύ εύκολα και να είναι ο πήχης πολύ χαμηλά; Αν ο μέσος θεατής δει τη «Γερτρούδη» του Καρλ Ντράγερ, που είναι κάτι παραπάνω από αριστούργημα, θα φύγει από το παράθυρο. Δεν έχει η «Γερτρούδη» πρόβλημα, αλλά ο μέσος θεατής. Γιατί πρέπει να κάνουμε τέχνη βάσει του τι ζητάει η ευκολία της αγοράς;
