Με αφορμή την ομιλία της στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, η πρόεδρος της Tate Young Patrons, η οποία δραστηριοποιείται στην προώθηση της υποστήριξης από νέους των τεχνών στο Λονδίνο και των συλλογών τέχνης στη Μέση Ανατολή, μας μίλησε για τους νέους τρόπους χρηματοδότησης των μουσείων διεθνώς και για την τέχνη της περιοχής.
Πώς μπορούν τα μουσεία να σκεφτούν νέους τρόπους για να βρουν χορηγούς; Μπορείτε να μας δώσετε κάποια παραδείγματα;
Τα μοντέλα διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Για παράδειγμα, τα ιδρύματα των Η.Π.Α. είναι σε μεγάλο βαθμό ιδιωτικά ενώ στην Ευρώπη συμβαίνει το αντίθετο, τα μουσεία είναι μέρος της εθνικής ταυτότητας και ως εκ τούτου είναι εθνικοί κυβερνητικοί χώροι. Πολλοί άνθρωποι λένε πως τα αμερικάνικα μουσεία κερδίζουν μεγάλα ποσά χρημάτων λόγω της φορολογικής δομής, η οποία ναι, φυσικά βοηθάει, αλλά είναι επίσης και η ριζωμένη κουλτούρα του να δίνεις και να τιμάς τις τέχνες.
Η Tate έχει ένα ιδιαίτερα επιτυχημένο μοντέλο εξισορρόπησης του ρόλου της ως ένα μουσείο για το Ηνωμένο Βασίλειο και του τι σημαίνει να ζεις και να εργάζεσαι στο Λονδίνο σήμερα. Η συμπερίληψη (μια λέξη που χρησιμοποιώ πολύ σκόπιμα) όλων των κοινοτήτων που κάνουν το Λονδίνο σπίτι τους αποτελεί μια ώθηση για τη συγκέντρωση χρημάτων και, βέβαια το έχουν κάνει ένα τόσο καταπληκτικό μέρος για να μάθεις, να ανακαλύπτεις, να βλέπεις πράγματα.
Το να συμπεριλαμβάνει τις τοπικές κοινότητες, είτε αυτόχθονες είτε ομογενείς, έχει αποδειχθεί ένα αποτελεσματικό μοντέλο συγκέντρωσης χρημάτων. Δεν πρόκειται μόνο για τις εθνικότητες/ περιοχές αλλά ακόμα και για την ιδέα της ανάδειξης και οι νεότεροι φιλάνθρωποι, οι νέοι χορηγοί είναι η ζωτικότητα ενός ιδρύματος – παρέχοντας πρόσφορο έδαφος για μελλοντική συγκέντρωση χρημάτων, φίλων και συνεργατών. Με το να είναι μέντορας, ένα μουσείο αποκομίζει το όφελος της μελλοντικής επιτυχίας ενός νέου ανθρώπου με κάθε τρόπο.
Τι είναι οι Tate Young Patrons και πώς λειτουργούν; Ποια είναι τα μέχρι τώρα αποτελέσματα;
Οι Tate Young Patrons ιδρύθηκαν 8 χρόνια πριν και αριθμούν σήμερα 163 μέλη με το καθένα να πληρώνει 1.000 λίρες Αγγλίας ετησίως. Είναι μια ομάδα με ποικιλομορφία σε εμπειρίες, επαγγέλματα και ενδιαφέροντα με το ενοποιητικό στοιχείο ότι κάθε μέλος έχει προσχωρήσει στην Tate.
Αν και 163.00 λίρες Αγγλίας εισόδημα το χρόνο για το Tate δεν είναι ασήμαντο, ως πρόεδρος των Young Patrons βλέπω ότι ο σκοπός της ομάδας είναι διττός: 1) να εκπαιδεύσει μια νέα γενιά ανθρώπων που ενδιαφέρονται για την τέχνη και 2) να δημιουργήσει δεσμούς ανάμεσα στο νέο κύμα φιλάνθρωπων της Tate.
Ποιοι είναι οι νέοι χορηγοί που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση; Γιατί ενδιαφέρονται για τη σύγχρονη τέχνη;
Οι νέοι χορηγοί έρχονται από όλα τα κοινωνικά στρώματα αλλά τους ενώνει η φιλανθρωπική τους δράση, για οποιονδήποτε σκοπό μπορεί να τους ωφελήσει ανιδιοτελώς ή αλλιώς. Το να είναι μέρος μια κοινότητας είναι πολύ ισχυρό και το έχω δει αυτό να απεικονίζεται επιτυχημένα στο ICA του Λονδίνου όπου η ομάδα με επικεφαλής τον αμίμητο Gregor Muir έχει κάνει κάθε χορηγό να αισθάνεται μέρος κάτι μεγαλύτερου από τον εαυτό του, παρακινώντας την υποστήριξη και το γενικό καλό. Ξεχνάμε τη σημαντικότητα του να νιώθουμε μέρος κάποιου πράγματος – κάτι το οποίο είναι ξεχωριστό.
Ποια είναι τα ειδικά χαρακτηριστικά της καλλιτεχνικής σκηνής στη Μέση Ανατολή; Πώς λειτουργούν τα μουσεία εκεί; Έχουν ενθουσιώδεις χορηγούς; Υπάρχει χρηματοδότηση πιο πειραματικών έργων νέων καλλιτεχνών;
Η Μέση Ανατολή σ' αυτό το πλαίσιο χωρίζεται από τη μία στις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης και από την άλλη στις ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Η Sharjah είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα του συνδυασμού αυτών των δύο ενώ η Σαουδική Αραβία είναι η επιτομή του τελευταίου αλλά με μια υπολανθάνουσα αλλά σημαντική συμμετοχή της κυβέρνησης, αφού όσοι κατέχουν θέσεις εξουσίας είναι προστάτες των τεχνών. Η χρηματοδότηση πειραματικών έργων δυστυχώς λείπει στο μεγαλύτερο μέρος, αλλά η γενική τάση δείχνει μια γρήγορη εξέλιξη της υποστήριξης των τεχνών σε όλους τους τομείς της κοινωνίας.
Πώς διαμορφώνεται η εθνική ταυτότητα μέσα από την τέχνη στη Μέση Ανατολή και πώς συνδέεται η τέχνη με την πολιτική και την κοινωνική πραγματικότητα στην περιοχή; Μπορούμε να μιλάμε για «τέχνη από τη Μέση Ανατολή»;
Οι καλλιτέχνες της Μέσης Ανατολής μοιράζονται ένα σύνολο γνωρισμάτων όπως και όλοι οι πολίτες της Μέσης Ανατολής. Υπάρχουν ομοιότητες στην κουλτούρα, στη γλώσσα και κοινές εμπειρίες, αλλά και διαφορές στους ανθρώπους όπως ακριβώς συμβαίνει και στην τέχνη. Οι καλλιτέχνες εν ζωή ερμηνεύουν τη ζωντανή ιστορία. Πιστεύω ότι είναι οι μάντες της εποχής μας και αντιπροσωπεύουν τη νεωτερικότητα, το καλό και το κακό.
Συχνά οι καλλιτέχνες της Μέσης Ανατολής επικρίνονται για το ότι έχουν εμμονή με την πολιτική και σε αυτό μπορώ να πω φυσικά και έχουν! Όπως οι καλλιτέχνες έχουν ανταποκριθεί ιστορικά στη χρονική στιγμή στην οποία ζούσαν, το ίδιο κάνουν και οι καλλιτέχνες στη Μέση Ανατολή ή στη Διασπορά, μέσα από επαναστάσεις, κυριαρχίες ξένων δυνάμεων, καταστροφές και πολέμους.
Μία από τις καλύτερες ομιλίες που έχω παρακολουθήσει ήταν του Glenn Lowry, διευθυντή του MoMA, ο οποίος στην εναρκτήρια ομιλία του στο δεύτερο Art Dubai, είπε στο κοινό ότι το MoMA είναι ένα μουσείο για την πόλη της Νέας Υόρκης και ότι κάθε πόλη και κοινωνία χρειάζεται να σκέφτεται πώς πρέπει να είναι τα πολιτιστικά της ιδρύματα για αυτήν και όχι τι μπορεί να εισαχθεί. Αυτά τα ιδρύματα είναι σημαντικά και για την εκπαίδευση των τοπικών καλλιτεχνών, εκθέτοντάς τους σε καλλιτέχνες από διαφορετικές εποχές και χώρες.
Η αγορά έργων τέχνης στη Μέση Ανατολή είναι πολύ συγκεκριμένη αφού έχει δημιουργηθεί μόλις τα τελευταία 10 χρόνια. Η διεθνής κοινότητα τη βλέπει σαν μια συναρπαστική ματιά στον πολιτισμό της Μέσης Ανατολής (με την ευρύτερη έννοια του όρου) και παρέχει έναν τρόπο για να αλληλεπιδράσουν αυτά τα άτομα σε λιγότερο φορτισμένους χώρους. Δεδομένου του ότι υπάρχει ακόμη έλλειψη ιδρυμάτων στην περιοχή, το ενδιαφέρον του δυτικού κόσμου για τη Μέση Ανατολή δίνει ευκαιρίες στους καλλιτέχνες της περιοχής ώστε να δείξουν τη δουλειά τους στη δική τους κοινότητα, καθώς και τον διεθνή χώρο.
Η έκθεση «Here and Elsewhere» που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στο New Museum είναι μια από τις πιο ολοκληρωμένες έρευνες που έχω δει ποτέ ως προς την ταυτότητα και την όσμωση της διανόησης και του πολιτικού ακτιβισμού στις τέχνες. Η επιτυχία του Art Dubai είναι καθοριστική σε όλες τις πτυχές της αγοράς έργων τέχνης της Μέσης Ανατολής φέρνοντας μαζί συλλέκτες, προστάτες, καλλιτέχνες και επιμελητές από όλες τις περιοχές, αλλά και με την απίστευτη μίξη των κυρίαρχων μορφών του διεθνούς κόσμου της τέχνης. Το Γκούγκενχαιμ και το Λούβρο θα καθορίσουν επίσης το πώς οι καλλιτέχνες και οι μη-κυβερνητικοί οργανισμοί θα συμμετέχουν στην ανάπτυξη της τέχνης και του πολιτισμού.
Ποια είναι η θέση των καλλιτεχνών από τη Μέση Ανατολή στην παγκόσμια αγορά;
Οι καλλιτέχνες της Μέσης Ανατολής συχνά γκετοποιούνται αλλά με τους διεθνείς επιμελητές, τα ιδρύματα και τους συλλέκτες να αναγνωρίζουν τη σημασία τους έχουμε δει μια αύξηση στις εμπορικές γκαλερί που δείχνουν και εκπροσωπούν αυτούς τους καλλιτέχνες παράλληλα με τη διεθνή λίστα τους. Πιστεύω πως οι γκαλερί κρατούν το κλειδί για την ενσωμάτωση αυτή, όπως όταν κάποιος που κοιτάει την ιστοσελίδα μιας γκαλερί ή περπατάει μέσα στα άσπρα δωμάτια καταλαβαίνει έναν καλλιτέχνη στο πλαίσιο των συνομηλίκων του παρά των συμπατριωτών του.
Who is who
Η Αlia είναι Πρόεδρος της Tate Young Patrons (και εκπρόσωπος στο Συμβούλιο Υποστηρικτών της Tate), συν-προεδρεύουσα στο Parasol Future Unit, Αντιπρόεδρος στο Serpentine Gallery Future Contemporaries και Διεθνής Αντιπρόεδρος του συμβουλίου Chinati Foundation Contemporaries. Είναι ιδρυτικό μέλος της Tate Committee for Middle Eastern και North African Acquisitions, του Board of patrons of Art Dubai και του Μεσανατολικού κύκλου του Guggenheim.
Η Αlia είναι επίσης ειδική σύμβουλος του Διευθυντή του Ινστιτούτου Σύγχρονων Τεχνών στο Λονδίνο, μέλος του ΔΣ για το Global Heritage Fund, καθώς και μέλος στη συνεργαζόμενη οργάνωση στο Ηνωμένο Βασίλειο η οποία επικεντρώνει τις δραστηριότητές της στη Λιβύη και σε συνεργασίες με τον καλλιτεχνικό κόσμο.
Ανάμεσα στις επαγγελματικές δραστηριότητές της, η Alia εργάζεται στις δημόσιες σχέσεις για τη Μέση Ανατολή, ως διεθνής σύμβουλος για την Art Basel, ως στέλεχος στο Generation Three Family Partners, γραφείο με βάση το Λονδίνο και τη Zug στην Ελβετία, καθώς και ως σύνδεσμος για τις δραστηριότητες της Rolls- Royce Motor Cars στον τομέα της τέχνης και των χορηγιών στη Μέση Ανατολή.
Aποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Brown Μagna Cum Laude το 2003 με σπουδές στις Διεθνείς Σχέσεις (Honors) και τις Μεσανατολικές Σπουδές. Έχει μάστερ στις Πολιτικές Επιστήμες από το Πανεπιστήμιο Brown (2004) και MSc στη Νομική, την Ανθρωπολογία και την Κοινωνιολογία από το London School of Economics (2005).
Aυτή την περίοδο, υπό την εποπτεία του Καθηγητή Charles Tripp, εκπονεί τη διδακτορική της διατριβή στο SOAS (Λονδίνο) στον τομέα της Μεσανατολικής Πολιτικής, εστιάζοντας στη δημιουργία της εθνικής ταυτότητας μέσα από την τέχνη και τον πολιτισμό.
Περισσότερες πληροφορίες
Τέχνη και χορηγίες: Νέα παγκόσμια μοντέλα
H Alia Al-Senussi, πρόεδρος της Tate Young Patrons, μιλά για το ρόλο της συμμετοχής νέων ανθρώπων στη χρηματοδότηση μουσείων και μη κερδοσκοπικών πολιτιστικών οργανισμών
