Η Κυπριακής καταγωγής χορογράφος και εικαστικός έχει ήδη μια αξιοσημείωτη καριέρα με βάση τη Νέα Υόρκη με κεντρικό άξονα τη σχέση σώματος και εικόνας. ´Ηρθε η ώρα να τη γνωρίσει και το αθηναιικό κοινό. Μας συστήνεται με αφορμή την υποψηφιότητά της για το Βραβείο ΔΕΣΤΕ.
Ποιά είναι η κεντρική ιδέα του έργου που θα παρουσιάσεις στην έκθεση για το Βραβείο ΔΕΣΤΕ;
Με ενδιαφέρει η ιδέα του τι μπορεί να συμβεί αν αφαιρεθεί το πιο σημαντικό στοιχείο του έργου μου: οι performers και η συνεχής παρουσία τους. Τι απομένει; Και πως μπορούν τα υπόλοιπα στοιχεία με τα οποία δουλεύω συνήθως όταν δημιουργώ μια θεατρική εμπειρία να μεταφραστούν σε έναν εκθεσιακό χώρο;
Από που αντλείς έμπνευση;
Μέσα στα χρόνια έχω διαμορφώσει μια συγκεκριμένη προσέγγιση ως προς τη δημιουργία του έργου, ένα format. Το βασικό μου υλικό, και πηγή έμπνευσης, είναι το σώμα, η σχέση του με την εικόνα, το χώρο και τον χρόνο.
Ποιές είναι οι αναφορές σου;
Οι εικόνες. Που αντλώ από την καθημερινή ζωή, από την ιστορία και από την pop κουλτούρα.
Τα έργα σου έχουν χαρακτηριστεί ως συνδυασμός performance και εγκατάστασης. Πώς ορίζεις τη δουλειά σου;
Είναι και τα δυο. Συνήθως προσαρμόζω το έργο μου στον τόπο της παρουσίασης, λαμβάνοντας υπόψιν την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κάθε χώρου και τη συμπεριφορά του κοινού στο συγκεκριμένο πλαίσιο - είτε είναι θέατρο, μουσείο ή δημόσιος χώρος.
Το πλαίσιο συχνά πλαταίνει μέσα από την ενσωμάτωση των ιδιομορφιών των θεατών και των περαστικών, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για να δούμε κάθε πράξη μέσα στο χώρο σαν μια προσχεδιασμένη χορογραφία. Το κοινό, κινούμενο με το δικό του συγκεκριμένο ρυθμό, δημιουργεί μια αντίθεση με τους performers και τις πιο αργές κινήσεις τους, με διαφορετικούς ρυθμούς και χρονικές ακολουθίες που καλύπτουν ολόκληρο τον χώρο. Μπαίνοντας μέσα στο κάδρο του έργου, το κοινό μπορεί άθελα του να εκτεθεί ως έργο τέχνης, παρότι πρόκειται απλώς για υποκείμενα που επιλέγουν να είναι θεατές.
Πώς αξιοποιείς τα στοιχεία της βραδύτητας και της αφαίρεσης στο έργο σου;
Η συγκεκριμένη ταχύτητα επιβράδυνσης μαζί με τη μείωση της κίνησης μες στο χρόνο και τη σωματικότητα του ερμηνευτή, καταλήγει να αποκαλύπτει το σώμα σε καταστάσεις που είναι αφύσικες και ασυνήθιστες. Αυτό δημιουργεί περαιτέρω αφαίρεση στα έργα και στον τρόπο που βλέπουμε το σώμα σαν μια θραυσματική μορφή, και τελικά σαν μια δύναμη που σε επηρεάζει.
Με τη βραδύτητά της και τη βαθμιαία εξέλιξη, η χορογραφία μου υπονοεί μια «αναμονή» όπου η μορφή συλλαμβάνεται και μπορεί να γίνει αντιληπτή. Καθώς οι εικόνες αλλάζουν, η σχέση ανάμεσα στο χώρο, τη διάρκεια και την κίνηση μεγεθύνεται έντονα και ο θεατής έχει τη δυνατότητα να μπει σ’ αυτήν με τον δικό του τρόπο.
Πιστεύεις ότι μια performance μπορεί να συνεχίσει να ζει μέσα από την καταγραφή της;
Η performance βασίζεται στην ανταλλαγή σε πραγματικό χρόνο ανάμεσα στον performer και το κοινό μέσα στο πλαίσιο της «παρούσας στιγμής», ανεξάρτητα από το αν η δράση είναι προκατασκευασμένη ή αυτοσχεδιαστική. Αυτή η ανταλλαγή διατηρεί ζωντανή την performance ως μια εφήμερη τέχνη. Από τη στιγμή που η ζωντάνια του τώρα αφαιρείται, μεταμορφώνεται στη συνέχεια σε ντοκουμέντο μιας performance. Η καταγραφή είναι φυσικά σημαντική ως ένα αρχείο της ιστορίας, και είναι ο μόνος τρόπος να μάθουμε και εν μέρει να βιώσουμε, αυτό που έχει προηγηθεί, συμμετέχοντας σε μια κοινή δεξαμενή γνώσης, και εν τελεί, δημιουργώντας τον κανόνα κάθε μέσου.
Στη δική σου περίπτωση υπάρχουν ντοκουμέντα που καταγράφουν το γεγονός μετά τη λήξη του; Υπάρχουν αντικείμενα προς πώληση;
Ναι, υπάρχουν αντικείμενο προς πώληση αλλά σπάνια το αντικείμενο είναι η καταγραφή ενός γεγονότος.
Πώς προέκυψε το «Plastic» και με ποιόν τρόπο αμφισβητεί τις καθιερωμένες σχέσεις ανάμεσα στον performer, το χώρο και το κοινό;
Το «Plastic» ξεκίνησε σαν μια συζήτηση ανάμεσα σε μένα και τον Aram Moshayedi, επιμελητή στο Hammer Museum, και μέσα από τη συνδιαλλαγή μας αποφασίσαμε να διερευνήσουμε την ιδέα της δημιουργίας μιας έκθεσης που θα έπαιρνε τη μορφή μιας «ζωντανής εγκατάστασης» καταλαμβάνοντας μια αίθουσα εκθέσεων, και άλλους συμπληρωματικούς χώρους του μουσείου, για ένα μήνα. Προχώρησα δημιουργώντας μια έκθεση της οποίας το βασικό υλικό είναι οι performers, οι οποίοι θα ήταν παρόντες κατά τη διάρκεια όλων των ωρών λειτουργίας του μουσείου.
Επιλέγοντας να τοποθετήσω ένα μεγάλο μέρος του έργου σε μεταβατικούς χώρους, όπως μπαλκόνια και σκάλες, που χρησιμοποιούνται από τους επισκέπτες του μουσείου προκειμένου να μπουν στους εκθεσιακούς χώρους, δημιουργείται μια τριβή γύρω από καθιερωμένες προσεγγίσεις για την performance, καθώς και μεταξύ performer και κοινού.
Ο χώρος όπου θα παρουσιαστεί μια performance επηρεάζει τη δημιουργία του έργου; Πόσο διαφορετική είναι η πρόσληψη ενός έργου σε ένα εκθεσιακό απ’ ότι σε ένα θεατρικό πλαίσιο;
Ναι, φυσικά. Παρότι υπάρχει μια διαμπερή γραμμή στα έργα μου ανεξαρτήτως του πλαισίου παρουσίασής τους (θέατρο, δημόσιος χώρος, μουσείο ή γκαλερί), όλα τείνουν να είναι σχετικά «ήσυχα». Η γλυπτική φυσικότητα του σώματος είναι πάντα παρούσα, όπως και η ακινησία που αποκτούμε ως performers, και το παράδοξο αυτής της ακινησίας, όπως και μια σχετική ταχύτητα. Αυτό που αλλάζει είναι οι ανησυχίες της διάρκειας, το αν υπάρχει μια σαφής αρχή και τέλος, και σίγουρα η προσέγγιση ως προς την αντιμετώπιση του κοινού.
Για παράδειγμα, τα έργα που δημιουργώ για εκθεσιακούς χώρους, τα οποία είναι αυτό που αποκαλώ «ζωντανές εγκαταστάσεις», ως αρχή δεν έχουν δραματουργική αρχή και τέλος πέρα από τις ώρες λειτουργίας του χώρου που τις φιλοξενεί. Αυτομάτως, αυτό το στοιχείο αλλάζει την ποιότητα του έργου, αφού δεν υπάρχει συγκεκριμένη καμάρα στη διάρκειά του.
Οι επισκέπτες του μουσείου συχνά συναντούν το έργο χωρίς να το περιμένουν. Σε κάποιους περνάμε απαρατήρητοι, κάποιοι τρομάζουν (μιλάμε άλλωστε για το σώμα, και, δυστυχώς, μερικές φορές παραμένει ένα τρομακτικό ταμπού). Άλλοι επιτρέπουν στον εαυτό τους να εμπλακούν, ακόμη και να τους αγγίζει η πρότασή μας.
Ποιά είναι η εμπειρία σου από τη σκηνή της Νέας Υόρκης;
Αυτό που μ’ αρέσει στη σκηνή της Νέας Υόρκης είναι ότι οι καλλιτέχνες δεν ακολουθούν μια τάση ως προς το έργο τους - ο καθένας ασχολείται με τις δικές του εξερευνήσεις. Αυτό που βλέπω συχνά σε ορισμένες Ευρωπαϊκές πόλεις είναι ένας κοινός προβληματισμός μεταξύ καλλιτεχνών, και μια ορατή γραμμή ως προς το πώς υποτίθεται ότι λειτουργεί η τέχνη, ορισμένες φορές ακόμη και με κοινή αισθητική. Πιστεύω ότι και οι δύο προσεγγίσεις είναι σπουδαίες, αξιόλογες και αναγκαίες, και πώς και οι δύο μπορούν να δημιουργήσουν ανεπιθύμητη απομόνωση.
Περισσότερες πληροφορίες
Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2015
Έργα των υποψήφιων για τη διάκριση καλλιτεχνών Ν. Γιαξή, Π. Μώρη, Γ. Παπαδόπουλου, Άγγ. Πλέσσα, Σ. Σωκράτους και Μ. Χασάπη
