Πριν από αρκετό καιρό έλαβα ένα email από το μουσείο Guggenheim της Νέας Υόρκης, για την καινούρια του έκθεση-αφιέρωμα στον Φουτουρισμό. Αυτό το γεγονός μου κίνησε την περιέργεια να ξαναθυμηθώ κάποια πράγματα για αυτό το κίνημα. Ο λόγος που το αναφέρω είναι γιατί κατά την διάρκεια της ερευνάς μου έπεσα επάνω στο πρώτο μου απόκτημα που στάθηκε η αφορμή για να ξεκινήσω μια ιδιαίτερη συλλογή με βιβλία μαγειρικής.
Πρόκειται για ένα καταπληκτικό βιβλίο με συνταγές για φουτουριστικά γεύματα με τίτλο The Futurist Cookbook, by Filippo Tommaso Marinetti, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1932 και επανεκδόθηκε το 1989 στα Αγγλικά από την Suzanne Brill.
Έχω μια εμμονή να συλλέγω artists' cookbooks, τα οποία μου αποπνέουν ιδιαίτερη γοητεία γιατί τα θεωρώ ένα ιδιόμορφο είδος βιβλίων. Πολλά από αυτά είναι για μένα κρυφοί θησαυροί, το καθένα με τα δικά του ξεχωριστά χαρακτηριστικά. Ο αριθμός των βιβλίων σημαντικών καλλιτεχνών που ανακαλύπτω είναι πραγματικά εντυπωσιακός. Κάποιοι έχουν μια σχέση πάθους με την μαγειρική και άλλοι μια διάθεση για πειραματισμό άνευ προηγουμένου!
Αυτή η εμμονή προέκυψε λόγω της ιδιότητάς μου ως εικαστικού, αλλά και της ερασιτεχνικής μου ενασχόλησης με τη μαγειρική. Η ενασχόληση αυτή μου κέντρισε το ενδιαφέρον για την ιδιαιτερότητα μιας τέτοιας συλλογής, αφού σου επιτρέπει να βλέπεις έναν καλλιτέχνη από μια διαφορετική σκοπιά, αλλά και που διασταυρώνονται τα όρια της γαστρονομίας με την τέχνη. Σε ένα παιχνίδι πάνω στην ίδια τους την δομή θα έλεγα εγώ.
Στην δουλειά μου υπάρχουν κάποια μεμονωμένα έργα σχετικά με την έννοια του φαγητού, όμως τώρα τελευταία αυτή η θεματική με απασχολεί περισσότερο και σύντομα θα έχω την ευκαιρία να παρουσιάσω κάποιες σχετικές ιδέες μου σε μια ομαδική έκθεση στην οποία συμμετέχω. Η έκθεση αυτή έχει ως βασικό άξονα την θεματική του φαγητού και θα γίνει στο Μουσείο Ελληνικής Γαστρονομίας στις 30 Μαρτίου σε επιμέλεια Λίνας Μαντίκου με τίτλο «Η Αντανάκλαση Του Πιάτου».
Παρακάτω θα αναφερθώ σε μια επιλογή 5 βιβλίων από την συλλογή μου, που θεωρώ σημαντικά. Θα μπορούσε κανείς να πει πάρα πολλά για το κάθε βιβλίο ξεχωριστά, αλλά για συντομία θα περιοριστώ σε κάποιες φράσεις συνοπτικά για το καθένα.
5 βιβλία που ξεχωρίζω
1. Monet's Table: The Cooking Journals of Claude Monet
Ένας τέλειος συνδυασμός τέχνης, ιστορίας και φαγητού για την ζωή του στο Giverny. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ο Μονέ ήταν τόσο φανατικός με την κουζίνα όσο και με την ζωγραφική του. Η κουζίνα ήταν επίσης ο καμβάς του. Κρατούσε ένα λεπτομερές ημερολόγιο των γευμάτων και συνταγών, που βασίστηκαν σε θαυμάσια συστατικά. Επέλεγε πολύ προσεκτικά τα πουλερικά του στην τοπική αγορά και μεγάλωνε τα δικά του λαχανικά σε έναν περιφραγμένο κήπο-κουζίνα (ένα έργο τέχνης από μόνος του) 2.5 στρεμμάτων.
Τα γεύματα στο Giverny προετοιμάζονταν από την μαγείρισσα του Marguerite και σερβίρονταν σε αξιόλογους επισκέπτες όπως ο Clemenceau, ο Renoir, ο Pissaro, ο Degas ο Cézanne και άλλοι.
2. Daniel Spoerri - Mythology & Meatballs: A Greek Island Diary/Cookbook
Ο Daniel Spoerri, ο διάσημος ευρωπαίος καλλιτέχνης, μαγειρεύει, τρώει και καταγράφει στο ημερολόγιό του κάθε απολαυστική λεπτομέρεια από την παραμονή του στο όμορφο νησί της Σύμης. Με συνταγές τοπικών εδεσμάτων και όχι μόνο, συναρπαστικές αναφορές στην αρχαία και κλασική μαγειρική, πορτρέτα του νησιού με τους πολύχρωμους χαρακτήρες του, και μια ποικιλία συνταγών για κεφτέδες από όλο τον κόσμο.
Ο Spoerri είχε φετίχ με τις υποσημειώσεις. Μεγάλο μέρος τους περιείχαν το πιο συναρπαστικό υλικό του βιβλίου και ουσιαστικά μπορούσαν να σταθούν και από μόνες τους ως ένα άλλο βιβλίο μέσα σε ένα βιβλίο. Η λιτή ζωή σε ένα νησί εκείνη την εποχή (1967) έγινε η αφορμή για αυθόρμητους πειραματισμούς στις συνταγές από την ασυνήθιστη γενναιοδωρία του νησιού. Ευχάριστη εντύπωση μου έκανε η αναφορά για πρωινό Νες καφέ Φραπέ με ολόφρεσκο γάλα αγελάδας που του έφερνε κάθε βράδυ ο Λευτέρης ο βοσκός.
3. Andy Warhol and Suzie Frankfurt: Wild Raspberries
Σε αυτό το υπέροχο βιβλίο Ο Andy Warhol συνεργάστηκε μαζί με την διάσημη περσόνα και διακοσμήτρια Suzie Frankfurt, για να παράγει μια περιορισμένη έκδοση ενός κωμικού βιβλίου μαγειρικής για ανθρώπους που δεν μαγειρεύουν. Ο Warhol δημιούργησε 19 έγχρωμες εικόνες για να συνοδεύουν τις συνταγές τους. Το κείμενο καλλιγραφία ήταν της μητέρας του καλλιτέχνη, της Julia Warhola.
Aπό την ομελέτα Γκρέτα Γκάρμπο -που γίνεται χωρίς αυγά και φτιαγμένη για να φαγωθεί μόνη της σε ένα δωμάτιο με το φως των κεριών - στο χοιρινο a la Trader Vic στο οποίο καθοδηγεί τον "σεφ" να στείλει ένα σοφέρ με μια Cadillac στο διάσημο εστιατόριο του ξενοδοχείου Plaza και να παραγγείλει ένα γουρουνόπουλο με £40 για να εξυπηρετήσει 15 επισκέπτες . Θα πρέπει να το παραλάβει ακριβώς στις 6:45 και μετά να επιστρέψει γρήγορα στο σπίτι για να το τοποθετήσει στην ανοιχτή σούβλα για 50 λεπτά. Μετά το βγάζει και το στολίζει με φρέσκα μήλα...
4. Filippo Tommaso Marinetti: The Futurist Cookbook
Εδώ θα ήθελα να παραθέσω χωρίς κάποια σχόλια ένα παράδειγμα από ένα προτεινόμενο γεύμα-περφόρμανς του βιβλίου.
AEROFOOD
Το δείπνο σερβίρεται από τα δεξιά με ένα πιάτο που περιέχει μερικές μαύρες ελιές, καρδιές από μάραθο και κουμκουάτ. Από αριστερά σερβίρεται ένα ορθογώνιο φτιαγμένο από γυαλόχαρτο, μετάξι και βελούδο. Τα φαγητά πρέπει να μεταφέρονται απευθείας στο στόμα με το δεξί χέρι ενώ το αριστερό χέρι ελαφρά και πολλές φορές χαϊδεύει την απτική ορθογώνιο. Εν τω μεταξύ, οι σερβιτόροι ψεκάζουν τους λαιμούς των συνδαιτυμόνων με άρωμα γαρίφαλο, ενώ από την κουζίνα έρχεται ταυτόχρονα μια βίαιη μουσική ενός κινητήρα αεροπλάνου και κάποια σύνθεση του Μπαχ.
5. John Cage: Book of Days 2012
Αυτή η λιλιπούτεια έκδοση είναι ένα ημερολόγιο τσέπης που συγκεντρώνει σημειώσεις του Cage με κάποια αξιοσημείωτα ιστορικά γεγονότα στη ζωή του.
Είναι μια ιδιαίτερη προσέγγιση στις διατροφικές του συνήθειες και περιλαμβάνει κάποιες μικρογραφίες εικόνων που προέρχονται από τα αγαπημένα του βιβλία μαγειρικής, ενώ έχει για εξώφυλλο ένα από τα εξαιρετικά βρώσιμα σχέδιά του ("Νο 1, 1990"), κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου από λεμόνι, σουσάμι και μανιτάρια.
Tα βιβλία της συλλογής μου θα παρουσιαστούν στο Μουσείο Ελληνικής Γαστρονομίας κατά την διάρκεια της έκθεσης.
Περισσότερες πληροφορίες
Η αντανάκλαση του πιάτου
Δώδεκα Έλληνες καλλιτέχνες διερευνούν τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου πολιτισμού με κύριο εργαλείο το φαγητό
