Πώς ένα νέο ελληνικό αρχιτεκτονικό γραφείο έφτασε να δουλεύει αυτή τη στιγμή projects σε 4 ηπείρους; Συναντήσαμε τους Divercity (Νικόλα και Δημήτρη Τραβασάρο και Χριστίνα Αχτύπη) στο ανανεωμένο, με τη σφραγίδα τους, lobby της Στέγης, με αφορμή την έκθεσή τους στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς που εγκαινιάζεται στις 29/5, και μιλήσαμε για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις της εποχής για ένα νέο γραφείο αλλά και τα στοιχήματα της αρχιτεκτονικής στη σημερινή Ελλάδα.
Το Νικόλα Τραβασάρο σας τον είχαμε συστήσει 11 χρόνια πριν ως νέο αρχιτέκτονα μέσα από τις σελίδες του Ευ Ζην, όταν είχε μόλις κερδίσει το πρώτο βραβείο στην έκθεση Invisible Hotel στο ΔΕΣΤΕ με ένα φανταστικό ξενοδοχείο που χώνεται σε μια σχισμή του Ισθμού της Κορίνθου. Έκτοτε το αρχιτεκτονικό γραφείο Divercity έχει περάσει δυναμικά από το πεδίου του φανταστικού σ’ αυτό του πραγματικού έχοντας ένα σημαντικό portfolio που περιλαμβάνει και μερικά από τα ομορφότερα νέα ελληνικά ξενοδοχεία, ενώ σχεδιάζουν αυτή τη στιγμή projects σε 4 ηπείρους με βάση την Αθήνα αλλά και το Λονδίνο. Με αφορμή την έκθεσή τους στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς στις 29/5 συναντήσαμε τους Divercity (Νικόλα και Δημήτρη Τραβασάρο και Χριστίνα Αχτύπη) στο ανανεωμένο lobby της Στέγης, στο οποίο σχεδίασαν πρόσφατα μια σειρά παρεμβάσεις.
Ποιο είναι το concept πίσω από την έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη;
Όταν μας κάλεσε το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής να παρουσιάσουμε τη δουλειά μας στο Μουσείο Μπενάκη βρεθήκαμε αρχικά σε μια ενδιαφέρουσα θέση δεδομένου ότι οι μέχρι τώρα εκθέσεις που έχουν γίνει στο ίδιο πλαίσιο αφορούσαν καταξιωμένους Έλληνες αρχιτέκτονες με πολύχρονη παρουσία και σημαντικό όγκο υλοποιημένου έργου. Η έκθεση λογικά λοιπόν αποτελούσε μια συμπύκνωση της αρχιτεκτονικής πορείας τους, οπότε και η αφήγηση είναι κυρίως χρονική ή θεματική. Εμείς είμαστε ένα γραφείο που βρισκόμαστε ακόμα αρκετά κοντά στην αρχή της διαδρομής μας, οπότε αυτονόητα έπρεπε να επιλέξουμε μια διαφορετική λογική οργάνωσης και παρουσίασης της δουλειά μας. Ως γραφείο με δύο διπλή βάση στην Αθήνα και το Λονδίνο, κινούμαστε και δουλεύουμε σε διάφορα μέρη στον κόσμο - θα παρουσιάσουμε λοιπόν μια σειρά συσχετισμών μεταξύ της δουλειάς μας και των τοπίων που κουβαλάμε μαζί μας ως ταυτότητα μας στο ταξίδι μας αυτό στην αρχιτεκτονική.
Έχετε σχεδιάσει αρκετά ξενοδοχεία. Πώς βλέπεται να έχει εξελιχθεί η ταυτότητα του ξενοδοχείου μες στα τελευταία χρόνια;
Tα αμέσως προηγούμενα χρόνια η παγκόσμια ξενοδοχειακή αγορά γνώρισε μεγάλη άνθηση, την ίδια στιγμή όμως τα ξενοδοχεία έγιναν σχεδιαστικά δέσμια μιας σειράς χαρακτηρισμών που τα συνόδευσαν περισσότερο για λόγους προώθησης κι επικοινωνίας, όπως λ.χ boutique hotel ή design hotel. Αυτή η εποχή μοιάζει, ευτυχώς, να έχει παρέλθει πια και σήμερα μοιάζει να υπάρχει μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση όσον αφορά το θέμα ξενοδοχείο. Υπάρχουν κατ’ εμάς, 4 βασικά στοιχεία που καθορίζουν την συνολική εμπειρία σ’ ένα ξενοδοχείο: η σχέση με το τοπίο, η αρχιτεκτονική, οι εσωτερικοί χώροι και η ποιότητα των υπηρεσίων.
Αυτόν τον καιρό γίνεται πολύς λόγος για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού, το νομοσχέδιο για τον αιγιαλό προκάλεσε ιδιαίτερη συζήτηση, ενώ τα Τοπία τουρισμού είναι και το θέμα του ελληνικού περιπτέρου στη φετινή Μπιενάλε της Βενετίας. Ποια είναι η γνώμη σας;
Σήμερα, υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία για τη δημιουργία ενός υγιούς μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα. Βοηθάει πολυ΄σ’ αυτό ότι η χώρα δεν γνώρισε αλόγιστη υπερανάπτυξη κατά τη διάρκεια των προηγούμενων, πρόιμων τουριστικά, δεκαετιών, όπως συνέβη π.χ στην Ισπανία με καταστροφικά αποτελέσματα. Σήμερα λοιπόν υπάρχει συσσωρευμένη γνώση πάνω σ’ ένα βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, την οποία αν εκμεταλλευτούμε μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πραγματικά μοναδικό προϊόν. Πιστεύουμε είναι σωστή η στόχευση που υπάρχει για την εξασφάλιση τουρισμού υψηλής ποιότητας, χρειάζεται όμως την ίδια στιγμή μεγάλη προσοχή όσον αφορά την εξασφάλιση των όρων που θα διέπουν την τουριστική ανάπτυξη. Απαιτείται ασφαλώς να ξεπεραστεί η γραφειοκρατία που λειτουργεί αποτρεπτικά, από την άλλη πλευρά όμως δεν πρέπει να τεθεί εν ισχύ ένα μη επαρκώς επεξεργασμένο νομοθετικό πλαίσιο που θα επιτρέπει την αλόγιστη εκμετάλλευση, με μη αναστρέψιμα αποτελέσματα, του φυσικού πλούτου της χώρας όπως πχ. της μοναδικής ομορφιάς ακτογραμμής της Ελλάδας.
Δύο έννοιες κλειδιά διεθνώς για υγιή τουριστική ανάπτυξη είναι η ένταξη στο περιβάλλον και την κοινότητα και η αειφορία. Ένα ξενοδοχείο μπορεί να γίνει μοναδικό όχημα υγιούς ανάπτυξης μιας κοινότητας, Για εμάς ξεχωριστό παράδειγμα στη δουλειά μας αποτελεί το ξενοδοχείο Kinsterna Hotel & Spa, στη Μονεμβασιά. Ο ιδιοκτήτης, είχε ένα μοναδικό όραμα για τον τόπο του – την ανασύσταση της ζωής του παλιού αρχοντικού και όλων των δραστηριοτήτων που σχετίζονται μ’ αυτό. Πάνω σε μια πιο προϋπάρχουσα υδάτινη διαδρομή στήθηκε μια χωρικη αφήγηση, με αφετηρία τα οθωμανικά λουτρά,τα «καφενεία της Ανατολής», όπως συνήθιζαν να τα ονομάζουν οι Οθωμανοί, καθώς θεωρούσαν ότι η το νερό εξαλείφει τα αμαρτήματα της ψυχής. Στο Kinsterna το νερό γίνεται σημείο αναφοράς της “τελετουργίας” του ταξιδιού: υποδέχεται τον ταξιδιώτη κατά την άφιξη του, τον συνοδεύει στη reception, συγκροτεί γύρω του το χώρο του φαγητού και τον οδηγεί στη πισίνα-ποτάμι μέσα στο κατάφυτο κήπο του ξενοδοχείου. Ακόμα και οταν η οπτική επαφή με το νερό διακόπτεται, ο ήχος του νερού υπενθυμίζει τη σχέση του τοπίου με το νερό, ο οποιος με τη σειρά του βιώνει την ιστορίσ που στήσαμε στο χώρο μέσα από τα δικά του βιώματα/ αναφορές.
Πώς βλέπετε τη μέχρι τώρα πορεία σας και τις προκλήσεις για ένα νέο γραφείο με έδρα και στο Λονδίνο;
Η αρχιτεκτονική ήταν για εμάς εξ’ αρχής μια διεθνής συζήτηση, έτσι το 2008, 4 χρόνια μετά το ξεκίνημα του γραφείου μας στην Αθήνα (η Divercity ξεκίνησε το 2004 από το Νικόλα Τραβασάρο και τη Δήμητρα Καραμπελιά), αποκτήσαμε βάση και στο Λονδίνο θέλοντας να δούμε τι σημαίνει να συμμετέχουμε στη συζήτηση από το κέντρο, παίρνοντας κομμάτια της ταυτότητάς μας και βλέποντας πως αυτά μπορούν να συμμετέχουν σε ένα διεθνή διάλογος. Έχουμε καταφέρει σήμερα να δουλεύουμε σε έργα σε αρκετά μέρη του κόσμου, μεταξύ άλλων στην Αγγλία, την Λατινική Αμερική, την Β. Αφρική, την Ελβετία αλλά και φυσικά την Ελλάδα.
Στο γραφείο μας στο Λονδίνο συνεργαζόμαστε με ανθρώπους από διάφορα μέρη του κόσμου κι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς τόσο η ανταλλαγή απόψεων κατά τη διάρκεια της δουλειάς όσο κι η κριτική που φιλτράρεται μέσα από τόσο διαφορετικές παραστάσεις. Ζώντας σε μια τόσο ανταγωνιστική πόλη σαν το Λονδίνο πρέπει άλλωστε διαρκώς να ενημερώνεσαι, να συνδιαλέγεσαι, να βλέπεις τι καινούργιο έρχεται, να επεξεργάζεσαι και να ενσματώνεις τη νέα πληροφορία.
Με αφορμή τη δουλειά σας για το One Athens που εγκαινιάστηκε πρόσφατα, πώς βλέπετε την επαναχρησιμοποίηση έργων του μοντέρνου και τη συζήτηση που προκαλεί στην Ελλάδα;
Στη μετασκευή του Κτιρίου Δοξιάδη-ΑΤΙ είδαμε το πολύ σημαντικό αυτό κτίριο σαν ένα μηχάνημα σημαντικής άξιας, έναν υπολογιστή που το hardware του δουλεύει αλλά το software χρειάζεται επικαιροποίηση. Από τη δεκαετία του’50 που σχεδιάστηκε το κτίριο ως κτίριο γραφείων αρχικά, στο οποίο προστέθηκε η Σχολή Δοξιάδη στη συνέχεια, η πόλη γύρω από το κτίριο έχει αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό, η μετατροπή λοιπόν σε κατοικίες αποτελεί μια μάλλον εύλογη επιλογή. Το σημαντικό για μας ήταν να διατηρηθεί η δομή και η κλίμακά του κτιρίου, με κύριο σημείο αναφοράς την οργάνωσή γύρω από το αίθριο και την κλιμάκωση των όγκων από την πόλη προς το λόφο του Λυκαβηττού. Σχετικά με το ζήτημα της διατήρησης της μνήμης υπάρχουν δύο στρατηγικές.
Η πρώτη, με την οποία εμείς διαφωνούμε, αντιλάμβανεται τη μνήμη ως κάτι το στατικό - το κτίριο παγώνει ως εικόνα στο χρόνο. Η δική μας στρατηγική βασίζεται στην αντίληψη της μνήμης ως έννοια δυναμική – η διατήρηση εδώ ενσωματώνει την αλλαγή, το κτίριο αλλάζει στο βαθμό που απαιτείται για να συνεχίσει να υπάρχει ως ζωντανό κύτταρο της πολης. Το One Athens ανοίγει μια συζήτηση, που θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια, σχετικά με τον χειρισμό των κτιρίων που ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά του Μοντέρνου.
Ως προς το κτίριο της Στέγης σε τι έγκειται η δική σας παρέμβαση;
Η Στέγη είναι ένας παρά πολύ ζωντανός οργανισμός με πολύ μεγάλη απήχηση την πόλη που παρά πολύ σύντομα κατάφερε να γίνει πλέον σημείο αναφοράς. Ταυτόχρονα ως ένας δυναμικός οργανισμός κοιτάει συνεχεία το αύριο, το πώς μπορεί γύρω από το εξαιρετικά πετυχημένο επίσημο πρόγραμμά της να στεγάσει συμπληρωματικές, παράλληλες δραστηριότητες. Μας ζητήθηκε λοιπόν να επικαιροποιήσουμε το κτίριο, έτσι ώστε να έχει μεγαλύτερη συνάφεια με το κοινό όπου απευθύνεται, να «τσαλακώσουμε» λίγο την εικόνα του. Ο στόχος της παρέμβασης ήταν αυτό το συμπληρωματικό πρόγραμμα να λειτουργήσει ως καταλύτης για το ίδιο το κτίριο. Δημιουργήσαμε λοιπόν κατασκευές που αγκαλιάζουν τα φέροντα στοιχεία στο lobby του κτιρίου και παραλαμβάνουν χρήσεις, όπως ένας τοίχος με βιβλία και περιοδικά συναφή με το τρέχον πρόγραμμα, ή ένας τοίχος - βιβλιοθήκη νέων ταλέντων, όπου θα μπορούν νέοι δημιουργοί να εκθέτουν το portfolio τους. Οι κατασκευές αυτές έχουν αναφορές και στα στιγμιότυπα της Αθήνας, όπως το περίπτερο και το μικρό μαγαζί ως σημεία συνάντησης.
Τι νέο δουλεύετε αυτόν τον καιρό και πώς βλέπετε το μέλλον για το γραφείο;
Σχεδιάζουμε δύο νέα ξενοδοχεία και συγκροτήματα κατοικιών στο εξωτερικό, ενώ πρόσφατα, επεκτείνοντας την πολύ επιτυχημένη συνεργασία μας με τους mplusm, έχουμε αναλάβει από κοινού το σχεδιασμό ενός νέου έργου στην περιοχή της Καλαμάτας.
Η πρώτη μας δεκαετία αφορούσε το πώς ένα μικρό ελληνικό γραφείο θα μπορούσε να διεκδικήσει κάποια πρώτα ερείσματα στη διεθνή αρχιτεκτονική συζήτηση. Στην επόμενη μας δεκαετία έχουμε θέσει ως στόχο να αποκτήσουμε πια σταθερή θέση συνομιλητή. Ο στόχος μας είναι να χτίσουμε σταδιακά μια σταθερή θέση στη διεθνή αρχιτεκτονική σκηνή.
Χρειάζεται χρόνο και υπομονή αυτό - η αρχιτεκτονική είναι αγώνας αντοχής, όχι ταχύτητας. Το μεγάλο μας όνειρο ειναι να συνεισφέρουμε κι εμείς με τη σειρά μας στην κοινή προσπάθεια της προώθησης της Ελληνικής αρχιτεκτονικής στο διεθνή χώρο.
Περισσότερες πληροφορίες
This show is about Divercity
Η ταυτότητα του γνωστού αρχιτεκτονικού γραφείου αναδεικνύεται μέσα από έργα τους όπως η μετασκευή του κτιρίου Δοξιάδη στο συγκρότημα κατοικιών One Athens, το ξενοδοχείο «Grace Santorini» κ.ά
