Ο επιμελητής της έκθεσης Κινέζων ζωγράφων «Other flows: six contemporary Chinese painters» στην γκαλερί Bernier/Eliades μιλά στη Δέσποινα Ζευκιλή για τα στερεότυπα της κινέζικης τέχνης που απογείωσε η διεθνής αγορά αλλά και τις προκλήσεις τού να ζεις και να δημιουργείς στην Κίνα αυτήν τη στιγμή.
«Οταν ακούει κάποιος έκθεση κινέζικης ζωγραφικής, φαντάζεται ότι πρόκειται για μια έκθεση καθαρά εμπορική, στην πραγματικότητα όμως κατέληξα σε αυτήν την επιλογή και λόγω πρακτικών συνθηκών. Π.χ. το να φέρεις στην Ελλάδα εγκαταστάσεις από την Κίνα θα ήταν πολύ ακριβό. Όλοι αυτοί οι ζωγράφοι είναι φίλοι μου, με τους περισσότερους συνδιαλεγόμαστε καθημερινά (έχουμε μάλιστα ιδρύσει το Dinner Fund, ένα… ταμείο για ένα τακτικό δείπνο στο οποίο μαζευόμαστε και συζητάμε) κι ενώ θεωρώ τη δουλειά τους πολύ ξεχωριστή δεν είχαν συναντηθεί ποτέ μεταξύ τους σε μια έκθεση. Και να που συναντιούνται σε μια έκθεση στην Αθήνα!
Το μόνο κοινό στοιχείο ανάμεσα στους έξι ζωγράφους που παρουσιάζονται είναι ότι η δουλειά τους είναι πολύ προσωπική και αταξινόμητη. Δεν μπορώ να πω ότι έχουν κάτι κοινό. Τελικά όμως στις φουάρ και τις μπιενάλε βλέπουμε συνέχεια καλλιτέχνες με κοινή ματιά και γλώσσα… Υπ’ αυτήν την έννοια η δουλειά αυτών των έξι ζωγράφων θα μπορούσες να πεις ότι δεν είναι και πολύ σύγχρονη. Δεν αφορά την κινέζικη αισθητική και εικονογραφία, δεν έχει κινέζικα θέματα.
Ο κόσμος τείνει εύκολα να χαρακτηρίσει τη ζωγραφική εμπορική. και η αγορά όμως πιέζει προς την κατεύθυνση της ζωγραφικής, προκαλώντας τελικά αρνητική ενέργεια. Την ίδια στιγμή βέβαια είναι ένα διαχρονικό μέσο, πολύ αργό, πολύ προσωπικό. Οι καλοί καλλιτέχνες περνούν πολύ χρόνο με κάθε έργο τους, το δουλεύουν καθημερινά κι έτσι μπαίνουν βαθύτερα μες στον εαυτό τους, όσο κι αν αυτό ακούγεται κλισέ.
Με εκθέσεις όπως αυτή θέλουμε να φτάσουμε κάποια στιγμή στο σημείο να μην γίνονται πια… κινέζικες εκθέσεις. Η κινέζικη ζωγραφική ταυτίστηκε κακώς με στερεότυπες εικόνες (του Μάο κ.λπ.) πολύ εμπορικές και κιτς. Σε αυτό συνετέλεσαν τόσο μια σειρά κακοί καλλιτέχνες όσο και η αγορά, που αγκάλιασε τη φτηνή εντυπωσιοθηρική ζωγραφική, αλλά και τα μίντια, με τα πρωτοσέλιδά τους να αφορούν συνήθως κακά θέματα. Ακόμη κι όταν καταπιάνονται με παραδοσιακές τεχνικές ή θεματογραφία, θέτουν στον εαυτό τους το ερώτημα γιατί το κάνουν αυτό.
Δεν μπορείς να σκεφτείς την Κίνα μόνο με έναν τρόπο. Πρέπει να δεις κάθε έργο ξεχωριστά. Υπάρχουν καλοί Κινέζοι καλλιτέχνες που παίρνουν μέρος σε διεθνείς εκθέσεις, όμως το ότι η Κίνα είναι πολύ μακριά και οι επισκέψεις των ξένων επιμελητών σύντομες δεν ευνοεί τις ανακαλύψεις. συνήθως επιλέγονται καλλιτέχνες που το έργο τους γίνεται πιο εύκολα και γρήγορα κατανοητό.
Ζω στην Κίνα από το 1979 (είμαι μισός Κινέζος) και μπορώ να πω ότι υπάρχει πολλή θετική ενέργεια. Όλα αλλάζουν με μεγάλες ταχύτητες και είναι συναρπαστικό να το ζεις αυτό, σε αντίθεση με την Ευρώπη που υπάρχει μια στασιμότητα. Η Κίνα, πάντως, πρέπει να συνάψει περισσότερες σχέσεις με τη Δύση. Υπάρχει μια πολύ δυναμική σκηνή, με πολλή ενέργεια από πλευράς ιδρυμάτων. Οι συλλέκτες τώρα αρχίζουν να δημιουργούνται, διότι παλιότερα οι πλούσιοι δεν είχαν μόρφωση. όσο αναπτύσσεται η χώρα όμως αυτό αλλάζει. Γι’ αυτό και στα επόμενα χρόνια θα δούμε μια έκρηξη ιδιωτικών μουσείων αλλά και πολλά νέα ιδρύματα. Ως προς τις γκαλερί, τώρα, υπάρχουν τρεις μεγάλες που συμμετέχουν στις διεθνείς φουάρ κι έχουν καθιερωθεί. Όσο για τις νεότερες, δεν έχουν ακόμη να παρουσιάσουν ένα συμπαγές κι ενδιαφέρον πρόγραμμα που θα μπορέσει να ανοίξει διεθνή διάλογο. Όπως και στο πεδίο των καλλιτεχνών, δεν έχουν βρεθεί ακόμη οι επόμενοι… Yang Fudong, οι οποίοι θα γίνουν γνωστοί διεθνώς.
Δεν θεωρώ την ομορφιά απαγορευμένη λέξη. Πιστεύω σε αυτήν πολύ. Από την άλλη, το τι είναι ομορφιά είναι τόσο υποκειμενικό, που τελικά δεν σημαίνει και τίποτε. Η αισθητική, όπως και η ιστορία της τέχνης ή η ιδέα, είναι φίλτρα για να προσεγγίζεις την πραγματικότητα. Η τέχνη σχετίζεται με το χρόνο, γι’ αυτό και δεν μπορεί να μένει ίδια. Το 1960-1970 που έτεινε να γίνει πολύ bourgeois, να καταντήσει διακόσμηση για σπίτια, χρειάστηκε κάποιοι καλλιτέχνες να σπάσουν τον κυρίαρχο κανόνα. Ίσως σήμερα που η κυνική πλευρά της αγοράς της τέχνης είναι τόσο ισχυρή να έρθει μια νέα ρήξη. Τουλάχιστον το ελπίζω. Πρέπει να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε την τέχνη υγιή και ζωτική».
Περισσότερες πληροφορίες
Other flows: Six contemporary Chinese painters
Μια σπάνια ευκαιρία να δούμε σύγχρονη κινεζική ζωγραφική στην Αθήνα, μέσα από έργα των Liang Wei, Qiu Xiaofei, Wang Xingwei, Wang Yin, Zhang Hui και Zhu Yu
