Δράκοι, νεκροκεφαλές και μπαρτονικοί ιππότες, γκόθικ παραμύθια και ποπ ιστορίες, γνώριμες φιγούρες αλλά και νεότερες υπογραφές από τον εφήμερο αστικό «καμβά» της street art πλημμυρίζουν τον εκθεσιακό χώρο της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Η Ιωάννα Γκομούζα περιηγήθηκε το ζωντανό «εργοτάξιο» της έκθεσης «No respect» (εγκαίνια 11/4) μαζί με την επιμελήτρια Μαριλένα Καρρά, ανάμεσα σε σπρέι, χρώματα και στένσιλ, συζητώντας για τα γκράφιτι εντός, εκτός κι επί τα αυτά.
Μέ την έκθεση “No respect” θέλαμε να προσεγγίσουμε τη street art, το γκράφιτι κι ένα πολύ νεανικό κοινό που τα λατρεύει αλλά και να ανατρέψουμε την άποψη που έχουν ορισμένοι ότι είναι βανδαλισμός. Οι βασικοί στόχοι ήταν να γίνει μια προσομοίωση αυτού που βλέπουμε στους τοίχους των πόλεων σήμερα, να έχει μια ιστορικότητα κι επιπλέον να αναδειχτούν δημιουργοί οι οποίοι έχουν μεγάλες καλλιτεχνικές ικανότητες. περιπτώσεις που βλέπεις διαχρονικά π.χ. τη μετεξέλιξη της ίδιας της υπογραφής τους.
Μη έχοντας καθόλου υπόψη πόσα είναι αυτά τα παιδιά, δεν ήξερα τι να περιμένω. Τελικά όμως λάβαμε 165 προτάσεις. Αρχικά ήταν πολύ διστακτικοί. Τους σοκάρισε το ότι ένας φορέας αποφασίζει να κάνει μια έκθεση εντός ενός χώρου για κάτι που γίνεται στο δρόμο, ίσως και με ένα βαθμό παρανομίας.
Μία από τις κυρίαρχες λέξεις κι έννοιες στο χώρο είναι το “respect”, ο σεβασμός που προκαλεί ένα μέλος της σκηνής στα υπόλοιπα. Κατά την προετοιμασία, είδα τους ενδοιασμούς τους μήπως χάσουν το respect της σκηνής επειδή θα έμπαιναν σε έναν κλειστό, θεσμικό χώρο. Όταν ήρθε η στιγμή να σκεφτώ τίτλο για την έκθεση, το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο νου ήταν αυτή η λέξη. Κάνοντας όμως μια ανατροπή κι ένα παιχνίδι εννοιών, κατέληξα στο “No respect” για πολλούς λόγους, διότι το κοινό μοιάζει να μη σέβεται τη δουλειά τους, διότι οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες κατηγορούνται ότι δεν σέβονται το δημόσιο χώρο αλλά και διότι όσοι παίρνουν μέρος στην έκθεση κινδυνεύουν να χάσουν το σεβασμό αυτών που δεν συμμετέχουν.
Στο εξωτερικό αυτή η ιστορία έχει μπει στα μουσεία εδώ και χρόνια, ενώ στην Αθήνα γίνονται αναθέσεις και street artists εκθέτουν σε εναλλακτικούς χώρους.
Εγώ όμως τους ζήτησα να έρθουν να βάψουν με τη λογική του δρόμου, προφανώς επειδή πιστεύω ακράδαντα πως ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της έκφρασης είναι τέχνη και θα έχει σίγουρα το κεφάλαιό της στην ιστορία της τέχνης του 20ού αιώνα. Δεν είναι τυχαίο ότι μερικοί ακρογωνιαίοι λίθοι της τέχνης του 20ού αιώνα έκαναν γκράφιτι: ο Μπασκιά ή ο Κιθ Χέρινγκ. Το ότι μπαίνουν στα μουσεία δηλώνει ότι αναγνωρίζεται το φοβερό εικαστικό τους ενδιαφέρον.
Ήθελα αυτή η έκθεση να είναι ένα ενιαίο γκράφιτι. Οραματιζόμουν μια ψυχεδέλεια, το χάσιμο μέσα στο σχέδιο, στο χρώμα και στην ένταση. Προσπαθήσαμε να μεταλλάξουμε το χώρο σε δρόμο: οι επιφάνειες στις οποίες δουλεύονται τα έργα είναι καλυμμένες με μια μορφή τσιμεντοσανίδας –που δίνει την αίσθηση εξωτερικού τοίχου–, οι καλλιτέχνες αφέθηκαν ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θέλουν στο δάπεδο, ενώ δημιούργησαν κι επάνω σε αυτοκίνητα.
Οι συμμετέχοντες είναι από 19 ετών (ο SΤMTS) μέχρι σαραντάρηδες. Από τους παλιότερους έχουμε τον πατριάρχη του είδους JASONE, τον BILLY GEE και τον THEOPSY, ο οποίος κάνει ψηφιακό γκράφιτι. Επίσης, δημιουργοί που έχουν κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία τους στην Αθήνα όπως ο CACAO ROCKS με μια πιο ποπ προσέγγιση, ο YAKOO με τα ελάφια, οι SHK CREW με μια παρτίδα σκάκι πάνω σε ένα από τα αυτοκίνητα, ο EXIT με τις ρωμαλέες φιγούρες του, ο WD ο οποίος έχει μια τρομερή ικανότητα να παντρεύει τα έργα του με το χώρο όπου τα κάνει. Θα δούμε όμως και δουλειές από την υπόλοιπη Ελλάδα: του SHUEN από τη Λάρισα, των UPSET και NAR από τη Θεσσαλονίκη, των LINARDAKI-PASISOT από την Κρήτη.
Γενικά είναι πιο εικαστικά τα έργα, χωρίς να λείπουν όμως και αυτά που κάνουν ένα σχόλιο για την κοινωνία. Το “Fαμe” (Φήμη) του NAR στην είσοδο είναι από τα πιο κριτικά και για τη σκηνή του γκράφιτι, και για την κοινωνία. Το θεωρώ όμως παιγνιώδες και ακόμη πιο δηκτικό διότι παραπέμπει και στο “φάμε”, σε μια εποχή που τα “τρώμε”, “φάγαμε”, “δεν έχουμε να φάμε” παίζουν ένα ρόλο.
Το ότι η Αθήνα είναι μία από τις πιο πολυγραμμένες πόλεις θεωρώ ότι έχει να κάνει με το ότι ο πολίτης δεν σέβεται μια πόλη που δεν δείχνει να τον σέβεται. Όσο για τη συνέχεια, ετοιμάζουμε για τις 6/6 ένα συμπόσιο με ομιλητές κυρίως από το εξωτερικό (αρχιτέκτονες, writers, κοινωνιολόγοι και θεωρητικοί), οι οποίοι θα συζητήσουν για το γκράφιτι τότε και τώρα, για το αν καλύπτει τις ίδιες ανάγκες όσο περνούν τα χρόνια, αν έχει τελικά μετεξελιχτεί σε κάτι διακοσμητικό, αν έχει την ίδια τραχύτητα ή όχι».
Photo credits: Γιώργος Γουνέζος
Περισσότερες πληροφορίες
No respect
Μια έκθεση-καταγραφή της ελληνικής graffiti και street art σκηνής με έργα σαράντα δημιουργών στο χώρο αλλά και σε αυτοκίνητα που έχουν τοποθετηθεί σε αυτόν
